Brom
brom | ||
---|---|---|
| ||
Osnovna svojstva | ||
Element Simbol Atomski broj | brom Br 35 | |
Kemijska skupina | halogeni elementi | |
Grupa, perioda, Blok | 17, 4, p | |
Izgled | plin ili tekućina: tamnocrvene boje krutina: crne metalik boje | |
Gustoća1 | (Br2) 3102,8 kg/m3 | |
Tvrdoća | - | |
Specifični toplinski kapacitet (cp ili cV)2 | (25 °C) (Br2) 75,69 J mol–1 K–1 | |
Talište | -7,2 °C | |
Vrelište3 | 58,8 °C | |
Toplina taljenja | (Br2) 10,571 kJ mol-1 | |
Toplina isparavanja | (Br2) 29,96 kJ mol-1 | |
1 pri standardnom tlaku i temperaturi | ||
Atomska svojstva | ||
Atomska masa | 79,904(1) | |
Elektronska konfiguracija | [Ar] 3d10 4s2 4p5[1] |
Brom je kemijski element atomskog (rednog) broja 35 i atomske mase 79,904(1). U periodnom sustavu elemenata predstavlja ga simbol Br. Ime mu dolazi od grčke riječi "bromos" što znači smrad. Jezikoslovac Bogoslav Šulek skovao je stoga hrvatski naziv za ovaj element: smrdik. Brom su otkrili 1826. A. J. Balard u Monpellieru, Francuska, i C. Lowig u Heidelbergu, Njemačka. Industrijski se vadi iz morske vode.
Brom je u prirodi tamnocrvene boje i uz živu je jedini element koji je pri sobnoj temperaturi u tekućem stanju. Dok je živa po svojstvima metal, brom je nemetal. Brom proizvodi otrovne pare koje imaju prodoran miris.
U prirodi ne javlja u elementarnom stanju već u obliku spojeva od kojih su najčešći bromidi. Spojevi broma nalaze se obično tamo gdje se nalaze i spojevi klora, samo bromovih spojeva ima mnogo manje. Ponekad dolazi do raspadanja bromida djelovanjem topline i sunčeve svjetlosti.
Brom ne gori u zraku, ali je oksidans i može lako izazvati požar u doticaju s nekim metalima.
- halogeni element
Brom je vrlo sličan kloru, ali je manje reaktivan. Već pri sobnoj temperaturi spaja se s mnogim organskim i anorganskim tvarima. Gori s vodikom dajući bromovodik, plin koji se lako otapa u vodi i daje jaku, bromovodičnu kiselinu. Tekući brom eksplozivno reagira s alkalijskim metalima.
- Pri sobnoj temperaturi gusta tamnocrveno smeđa tekućina, vrije u pare pri 58,8 °C. Prilikom hlađenja zgusne se na -7,3 °C u metalno sjajne, tamnocrvene kristale.
S metalima daje bromide. Najvažniji među njima su kalijev bromid (KBr), bijeli kristali koji služe u fotografiji za dobivanje srebrovog bromida. Srebrov bromid, AgBr, žućkasta tvar koja svojim raspadanjem na svjetlu omogućuje proces nastanka fotografije. Kalijev bromat, KBrO3, je kalijska sol bromne kiseline HBrO3; dobiva se iz kalijevog bromida oksidacijom.
Spojevi broma se koriste u medicini kao sredstva za smanjenje refleksne podražljivosti živaca (sedativi i antiepileptici). Nakon dulje uporabe mogu uzrokovati kronično otrovanje (bromizam) s kožnim prištićima (bromakne), mršavljenjem, drhtavicom i slabljenjem pamćenja.
Bromovodik (bromovodična kiselina) - HBr, slična je klorovodičnoj. To je jaka kiselina vrlo korozivnih para.
- nadražljivac - oči, grlo, nos
- udisanje - teško disanje, gubitak svijesti, trajne posljedice u obliku oštećenja pluća
- tekući brom - opekline na koži
- T+, N, C, K
- u organskoj kemijskoj i farmaceutskoj industriji
- izbjeljivanje u tekstilnoj industriji
- fotografska i vojna industrija
- Upotrebljava se za stvaranje etilenbromida koji se dodaje antidetonatorskoj smjesi za pogonsko gorivo
- Kao insekticidno sredstvo
- Za izradu vatrostalnih materijala
- Za umjetne materijale
- U industriji boja
- Kao sredstvo za gašenje požara
- spojevi kao sedativ
U nizu država postoji urbani mit o tajnom trovanju ročnika spojevima broma.
- gumeni proizvodi + zaštita dišnih organa
- voda + sapun + soda bikarbona
- reagira s vodom i stvara kiselinu
- jako je oksidirajuće sredstvo i reagira s reducirajućim tvarima
- ↑ Sebastian Blumentritt Periodensystem der Elemente, 6. izd., Blume-Verlag, Münster (Savezna Republika Njemačka) 2012., ISBN 978-3-942-53009-5, str. 1
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | As | Br | Kr | ||||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Te | I | Xe | |||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Rn | ||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
Alkalijski metali | Zemnoalkalijski metali | Lantanoidi | Aktinoidi | Prijelazni metali | Slabi metali | Polumetali | Nemetali | Halogeni elementi | Plemeniti plinovi |