Ինդիվիդուալիզմ

Ինդիվիդուալիզմ, անհատապաշտություն (ֆր.՝ individualisme, լատին․՝ individuum — անբաժանելի բառից) - բարոյական, քաղաքական և սոցիալական աշխարհհայացք (փիլիսոփայություն, գաղափարախոսություն), որն ընդգծում է անհատական ազատությունը, անհատի առաջնային նշանակությունը, անհատական ազատությունը սահմանադրական իրավակարգի շրջանակներում։ Ինդիվիդուալիզմն իրեն հակադրում է անհատի հասարակության և պետության կողմից ճնշվելու գաղափարին և պրակտիկային։ Ինդիվիդուալիզմը կոլեկտիվիզմի և դրա տարատեսակների հակադրությունն է։

Քաղաքական փիլիսոփայության մեջ ինդիվիդուալիստական թեորիաները կողմ են պետության քաղաքական դերը նվազեցնելուն, պնդելով, որ այն պետք է իրականացնի գործողությունների սահմանափակ քանակ, որն անհրաժեշտ է իրավակարգը պահելու համար։ Անարխո-ինդիվիդուալիստները, օրինակ, Բենջամին Թաքերը, Ռոտբարդ Մյուրեյը դեմ են պետության մենատիրութանը իրավապահպան գործողություններում, պնդելով, որ ցանկացած ծառայությունների տրամադրում անհատական մարդկանց կողմից ավելի արդյունավետ և բարոյական է։

Ինդիվիդուալիզմի ականավոր հետազոտող Ֆրիդրիխ Հայեկը նշում էր ինդիվիդուալիզմի և անարխիզմի սկզբունքային տարբերությունը։ Ըստ նրա, այդ տարբերությունը կայանում է պետության հանդեպ ունեցած վերաբերմունքի մեջ^[1]։

Իրական ինդիվիդուալիզմը՝ դա միանշանակ անարխիզմ չէ։ […] Այն չի բացառում պարտադիր իշխանության անհրաժեշտությունը, սակայն ցանկանում է սահմանափակել այն այնպիսի ոլորտներով, որտեղ այն անհրաժեշտ է այլ կողմերից բռնությունը կանխելու համար և որպեսզի բռնության ընդհանուր թիվը հասցնի նվազագույնին։

• Ազատականություն
• Կոլեկտիվիզմ

• Хайек, Фридрих Август фон Индивидуализм и экономический порядок. — Челябинск: Социум, 2011.

• Рыков, Анатолий Владимирович|Рыков А. В. К вопросу о становлении модернистской парадигмы в искусстве ХIХ в. // Вестник Санкт-Петербургского университета. Сер. 2. 2013. Вып. 3. С. 123–132.

• http://bse.sci-lib.com/article054078.html Индивидуализм — статья в БСЭ