Іван Аляксеевіч Вараб’ёў

Іван Аляксеевіч Вараб’ёў
Дата нараджэння	26 жніўня 1921(1921-08-26)[1][2][…]
Месца нараджэння	Гарбачова[d], Адоеўскі павет[d], Тульская губерня, РСФСР[d]
Дата смерці	17 сакавіка 1991(1991-03-17)[2][3] (69 гадоў)
Месца смерці	Кіеў, УССР, СССР
Месца пахавання	Байкавыя могілкі
Альма-матар	Ваенна-паветраная акадэмія імя Ю. А. Гагарына (чэрвень 1952) Tambov Military Aviation School of Pilots[d] (1941)
Грамадзянства	СССР
Прыналежнасць
Род войскаў	ВПС
Гады службы	1939 — 1973
Званне	палкоўнік авіяцыі
Камандаваў	эскадрылляй 76-га гвардзейскага штурмавога авіяцыйнага палка, вучэбным авіяцыйным палком, авіяцыйным вучылішчам першапачатковага навучання лётчыкаў, авіяцыйнай школай паветраных стралкоў-радыстаў.
Бітвы/войны	Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды і званні

Іван Аляксеевіч Вараб’ёў (26 жніўня 1921 — 17 сакавіка 1991) — савецкі ваенны лётчык, двойчы Герой Савецкага Саюза (1944; 1945), палкоўнік (1956)^[4].

Нарадзіўся 26 жніўня 1921 года ў вёсцы Гарбачова Адоеўскага павета Тульскай губерні (цяпер — Адоеўскага раёна Тульскай вобласці) у сялянскай сям’і. Рускі. Скончыў 7 класаў школы. Працаваў у калгасе, быў абраны брыгадзірам паляводчай брыгады, а таксама сакратаром камсамольскай арганізацыі. З 1937 году жыў у горадзе Яфрэмаве Тульскай вобласці. Працаваў спачатку вучнем электраслесара, затым электраслесарам на заводзе сінтэтычнага каўчука. Адначасова вучыўся ў вячэрняй сярэдняй школе і ў Яфрэмаўскім аэраклубе. У 1939 годзе скончыў 9 класаў вячэрняй сярэдняй школы і аэраклуб.

У Чырвоную армію закліканы 10 лістапада 1939 года Яфрэмаўскім райваенкаматам Тульскай вобласці. Па камсамольскай пуцёўцы быў накіраваны ў Тамбоўскую ваенную авіяцыйную школу пілотаў. У сувязі з рэарганізацыяй Тамбоўскай лётнай школы ГВФ ў Тамбоўскую ваенную авіяцыйную школу пілотаў, толькі толькі ў студзені 1940 года быў залічаны яе курсантам (адсюль і блытаніна, калі ён быў прызваны ў РСЧА).

У ліпені 1941 года быў датэрмінова выпушчаны з авіяцыйнай школы пілотаў з прысваеннем воiнскага звання «сяржант» і накіраваны лётчыкам-інструктарам у ізноў арганізаваную школу першапачатковага навучання пілотаў у горадзе Чэбаксары. Прайшоў праграму перавучвання на начнога лётчыка-інструктара. Узімку 1942 года школа была заснавана, а на яе базе арганізаваны запасныя авіяпалкоў для падрыхтоўкі лётчыкаў на начных бамбавіках У-2  (руск.) (бел. (По-2). У лютым-ліпені 1942 года — лётчык 46-га запаснога авіяпалка (горад Алатыр Чувашскай АССР). Пасля некалькіх рапартаў быў пераведзены ў маршавы авіяполк для адпраўкі на фронт.

Са жніўня 1942 года ўдзельнічаў у баях Вялікай Айчыннай вайны, лётчык 709-га (з лістапада 1942 года — 25-га гвардзейскага) начнога бамбавальнага авіяпалка. Ваяваў на Сталінградскім фронце^[4], здзейсніў каля 100 баявых вылетаў на бамбавіку У-2 (По-2), атрымаў сваю першую баявую ўзнагароду — медаль «За адвагу».

Пры выкананні баявога задання 19 лютага 1943 года атрымаў лёгкае асколачнае раненне ў галаву, некаторы час лячыўся ў шпіталі.

У сакавіку 1943 года быў накіраваны на курсы камандзіраў звёнаў у 10-й вучэбна-трэніровачны авіяцыйны полк 8-й паветранай арміі, дзе перавучыўся на лётчыка-штурмавіка. У чэрвені 1943 года, пасля заканчэння курсаў, быў накіраваны на фронт у штурмавы авіяполк.

З чэрвеня 1943 года зноў удзельнічаў у баях: лётчык, старэйшы лётчык, камандзір авіязвяна, намеснік камандзіра і камандзір авіяэскадрыллі 76-га гвардзейскага штурмавога авіяпалка. Ваяваў на Паўднёвым, 4-м Украінскім і 3-м Беларускім франтах.

Удзельнічаў у вызваленні Данбаса  (руск.) (бел., поўдня Украіны і Крыма. Быў узнагароджаны двума ордэнамі Чырвонага Сцяга і ордэнам Айчыннай вайны 2-й ступені. Да мая 1944 здзейсніў 117 баявых вылетаў на штурмавіку Іл-2. 10 мая 1944 года, пасля вызвалення Севастопаля, быў прадстаўлены да звання Героя Савецкага Саюза.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 19 жніўня 1944 года за мужнасць і гераізм, праяўленыя ў баях, гвардыі старэйшаму лейтэнанту Вараб’ёву Івану Аляксеевічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка» (№ 3719).

У далейшым удзельнічаў у вызваленні Беларусі, Літвы і Польшчы, ва Усходне-Прускай аперацыі і штурме Кёнігсберга. Быў узнагароджаны ордэнамі Аляксандра Неўскага і Айчыннай вайны 1-й ступені. Да красавіка 1945 года здзейсніў 207 баявых вылетаў на штурмавіку Іл-2. 15 красавіка 1945 года, падчас баёў ва Усходняй Прусіі, быў прадстаўлены да ўзнагароджання другі медалём «Залатая Зорка».

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 29 чэрвеня 1945 года за мужнасць і гераізм, праяўленыя ў баях, гвардыі маёр Вараб’ёў Іван Аляксеевіч узнагароджаны другім медалём «Залатая Зорка» (№ 60/II).

Усяго за гады вайны на самалётах У-2 (По-2) і Іл-2 здзейсніў каля 440^[4] баявых вылетаў, у паветраных баях асабіста збіў 3 самалёты праціўніка.

Да сакавіка 1947 года працягваў службу на пасадзе камандзіра авіяэскадрыллі 76-га гвардзейскага штурмавога авіяпалка (у Беларускай ваеннай акрузе). З сакавіка 1947 года па жнівень 1948 года — камандзір авіяэскадрыллі 136-га гвардзейскага штурмавога авіяпалка (горад Ліда, Беларуская ваенная акруга). У 1948 годзе скончыў 10-ы клас вячэрняй школы, быў накіраваны на вучобу ў Ваенна-паветраную акадэмію.

У чэрвені 1952 года скончыў камандны факультэт Ваенна-паветранай акадэміі (пасёлак Моніна)^[4]. З чэрвеня 1952 г. па ліпень 1954 — намеснік камандзіра палка па лётнай падрыхтоўцы — інспектар-лётчык 580-га штурмавога авіяпалка вучэбнай змяшанай авіядывізіі Ваенна-паветранай акадэміі (горад Кіржач Уладзімірскай вобласці). У 1953—1954 гадах удзельнічаў у сакрэтнай высокашыротнай экспедыцыі. Неаднаразова здзяйсняў на штурмавіку Іл-10 палёты на лядовыя аэрадромы ў Арктыцы. Быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі.

З ліпеня 1954 года служыў у Варашылаўградскім ваенным авіяцыйным вучылішча лётчыкаў (горад Варашылаўград, цяпер Луганск): намеснікам камандзіра вучэбнага авіяпалка (да красавіка 1955), намеснікам камандзіра вучэбнага авіяпалка па лётнай падрыхтоўцы (у красавіку — лістападзе 1955), камандзірам вучэбнага авіяпалка (да студзеня 1958 года)^[4]. У студзені — снежні 1958 года — камандзір 772-га вучэбнага авіяпалка 8-га ваеннага авіяцыйнага вучылішча першапачатковага навучання лётчыкаў (горад Паўлаград Днепрапятроўскай вобласці). Са снежня 1958 — начальнік 24-га ваеннага авіяцыйнага вучылішча першапачатковага навучання лётчыкаў (горад Паўладар, Казахстан). У чэрвені 1960 года, у сувязі са скарачэннем ВПС і расфарміраваннем Паўладарскага авіявучылішча, быў пераведзены на пасаду начальніка ваеннай авіяшколы паветраных стралкоў-радыстаў ВПС (горад Канск Краснаярскага краю).

У лістападзе 1966 года, па прычыне спісання з лётнай работы (даў аб сабе ведаць пакінуты ў галаве з часоў вайны асколак), быў пераведзены ў Луганскае (Варашылаўградскае) вышэйшае ваеннае авіяцыйнае вучылішча штурманаў імя пралетарыяту Данбаса (Кіеўская ваенная акруга), дзе служыў на пасадзе начальніка штаба — намесніка начальніка вучылішча (да студзеня 1969 г.), намесніка начальніка вучылішча (да лістапада 1973). У лістападзе 1973 года па стане здароўя быў звольнены ў запас^[4].

Жыў у Кіеве. Да 1987 года працаваў у навукова-даследчым інстытуце «Гіпрахіммаш» Міністэрства хімічнага і нафтавага машынабудавання СССР. Памёр 17 сакавіка 1991 года. Пахаваны ў Кіеве на Байкавых могілках.

• Дзве медалі «Залатая Зорка» (19.08.1945; 29.06.1945)
• Тры ордэна Леніна (19.08.1944; 19.08.1945; 29.06.1945)
• Два ордэна Чырвонага Сцяга (12.11.1943; 2.02.1944)
• Ордэн Багдана Хмяльніцкага 3-й ступені (20.04.1945)
• Ордэн Аляксандра Неўскага (3.07.1944)
• Два ордэна Айчыннай вайны 1-й ступені (2.11.1944; 11.03.1985)
• Ордэн Айчыннай вайны 2-й ступені (27.04.1944)
• Два ордэна Чырвонай Зоркі (29.08.1955; 30.12.1956)

16 медалёў, у тым ліку:

• медаль «За адвагу» (31.01.1943)
• Медаль «За баявыя заслугі» (15.11.1955)
• іншыя медалі

• У 1947 годзе на радзіме Героя, у вёсцы Гарбачова, быў усталяваны бронзавы бюст, які ў цяперашні час знаходзіцца ў раённым цэнтры — пасёлку гарадскога тыпу Адоеў.

• Воробьёв Иван Алексеевич // БСЭ.- 3-е изд. — М, 1971. — Т. 5. — С. 358.
• Воробьёв Иван Алексеевич // Советская военная энциклопедия. — М., 1976 — Т. 2. — С. 354.
• Воробьёв Иван Алексеевич // Великая Отечественная война 1941—1945: Энциклопедия. — М, 1985. — С. 176.
• Воробьёв Иван Алексеевич // Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — С. 287. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382
• Петухов Ю. За советскую Родину // Бессмертен подвиг их высокий. — Тула 1983. — С. 16—18. — С. 615.
• Ребров М. Мужество, отвага, мастерство // Люди бессмертного подвига: Очерки о дважды, трижды и четырежды Героях Советского Союза. — 4-е изд. испр. и доп. — М, 1975.- Кн.1.- С. 210—219.
• Агаева И. В. 70 лет со дня рождения (1921) И. А. Воробьева // Тульский край. Памятные даты на 1991 год: Указ. лит. — Тула, 1990.- С. 38-39.

• Іван Аляксеевіч Вараб’ёў на сайце «Героі краіны»
• В. Г. Плотицын. Воробьёв Иван Алексеевич (нявызн.)(недаступная спасылка). Тульская областная универсальная научная библиотека. Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2014. Праверана 1 красавіка 2014.