Беспарадкі ў Аргенціне (2001)

Масавыя беспарадкі ў Аргенціне
Конная паліцыя на разгоне дэманстрацыі, Буэнас-Айрэс, 20 снежня.
Дата 19—21 снежня 2001 Месца  Аргенціна Прычыны правальная антыкрызісная палітыка Характарыстыка пратэсты, беспарадкі, вулічныя сутычкі Вынік адстаўка міністр эканомікі Дамінга Кавальё і прэзідэнта Фернанда дэ ла Руа
Бакі канфлікту
Федэральны ўрад Федэральная паліцыя Узброеныя сілы	Дэцэнтралізаванай пратэст Хустысіялісцкая партыя (па заяве ўладаў)
Ключавыя фігуры
Фернанда дэ ла Руа (прэзідэнт)	няма канкрэтных лідараў
Страты
невядома	39 забітых[1] (па ўсёй краіне за 19—21 снежня), 227 параненых (20 снежня на плошчы Пласа-дэ-Маё ў Буэнас-Айрэсе)

Масавыя беспарадкі ў Аргенціне ў снежні 2001 года — грамадзянскія беспарадкі ў Аргенціне, якія працякалі на фоне эканамічнага крызісу канца 1990-х — пачатку 2000-х гадоў.

Жорсткая прывязка да дарагой валюты (далора) зрабіла аргенцінскія тавары неканкурэнтаздольнымі, што ў далейшым адмоўна адбілася на развіцці прамысловасці^[2]. Акрамя таго, з-за жорсткай прывязкі Цэнтрабанк Аргенціны пазбавіў сябе магчымасці рэальнага ўплыву на сітуацыю. Пасля таго, як у 1999 годзе Бразілія правяла дэвальвацыю, яе эканоміка стала больш прывабнай для інвестараў, чым аргенцінская. Гэта прывяло да адтоку капіталаў^[3].

У 1999 годзе адбылося павелічэнне ўзроўню беспрацоўя. Розніца ў даходах паміж беднымі і багатымі стала занадта велізарнай. Улетку 2001 года крэдытныя агенцтвы панізілі крэдытны рэйтынг Аргенціны, што прывяло да ўскладнення сітуацыі на фінансавых рынках. Неўзабаве ўрад вымушана зрэзаў зарплаты дзяржслужачым і пенсіі на 13% у рамках жорсткай эканамічнай палітыкі па барацьбе з крызісам. Сітуацыя яшчэ больш абвастрылася, калі ў пачатку снежня МВФ заблакаваў вылучэнне краіне чарговага траншу крэдыту ў 1,3 мільярда долараў^[4]. Для пагашэння даўгоў і ліквідацый «дзюр» у бюджэце ўлады звярнуліся да сродкаў прыватных пенсійных фондаў на ўмовах, якія былі расцэненыя як канфіскацыя. З-за гэтага засталіся нявыплачанымі 1,4 мільёна пенсій.

19 снежня па ўсёй краіне праходзяць масавыя беспарадкі з-за цяжкага эканамічнага становішча, якія суправаджаліся масавымі пагромамі. Улады заявілі пра намер правесці дзявятую па ліку комплексную праграму эканоміі. Паводле паведамленняў урада, пагромы і беспарадкі былі арганізаваны пераністамі. Гэта адбылося пасля таго, як адзначылі, што пратэсты ў асноўным адбываюцца ў гарадах, дзе тыя маюць вялікі ўплыў.

У аднаўленні парадку былі задзейнічаны ўзброеныя сілы.

У першы дзень беспарадкаў паліцыя правінцыі Санта-Фэ здзейсніла рэйд на адну са школ, каб прыдушыць пратэст. Сілавікі ўжылі агнястрэльную зброю. Супрацоўнік навучальнай установы, антымілітарысцкі актывіст Клаўдыё Уга Лепраці і двое яго калег падняліся на дах, пасля чаго запатрабавалі спыніць агонь. Апошнімі словамі Клаўдыё былі «Сукіны дзеці, кіньце зброю, тут толькі дзеці, якіх мы кормім!», пасля чаго адзін з паліцыянтаў застрэліў яго^[5][6].

20 снежня адбыліся сур’ёзныя сутыкненні паміж мітынгоўцамі і паліцыяй, у якіх загінула 20 чалавек^[7]. У гэты ж дзень у Аргенціне ўведзена надзвычайнае становішча^[8]. Некаторыя крыніцы кажуць аб 36 загінулых, у тым ліку 7 дзяцей. Найбольшая колькасць выпадкаў гібелі мітынгоўцаў была зарэгістравана на плошчы Пласа-дэ-Маё ў Буэнас-Айрэсе, што ў Аргенціне вядома як «Разня на Пласа-дэ-Маё». Тут 5 чалавек былі забіты і 227 атрымалі раненні.

Па меры ўзмацнення пратэстаў, улады паспрабавалі навязаць цэнзуру ва ўсіх навінавых кропках у сталіцы. Ідэя заключалася ў тым, каб выкарыстоўваць надзвычайнае становішча з мэтай прымусіць тэлевізійныя сеткі спыніць перадачу бягучых падзей і трансляцыю аварыйнага праграмавання. Гэты план пацярпеў няўдачу, паколькі сакратар урадавых СМІ адмовіўся выконваць атрыманыя інструкцыі. Такім чынам, пратэсты ў краіне трансляваліся як унутры Аргенціны, так і за мяжой, што прывяло да яшчэ большага ўзмацнення хвалі беспарадкаў.

Неўзабаве міністр эканомікі Дамінга Кавальё падаў у адстаўку^[9]. 21 снежня сваю пасаду пакінуў і прэзідэнт Фернанда дэ ла Руа.

Новы ўрад змог прыняць найбольш эфектыўныя антыкрызісныя меры, якія некалькі палепшылі эканамічнае становішча краіны. Да 2004 года Аргенціна цалкам выйшла з крызісу.

У пачатку 2002 года ў Аргенціне рэзка ўпаў узровень ВУП, значна знізілася пакупніцкая здольнасць насельніцтва, значна павялічыўся ўзровень беднасці. Паводле звестак Сусветнага банка, колькасць насельніцтва за рысай беднасці ў краіне вырасла з 28,9% у 2000 годзе да 35,4% у 2001 годзе і дасягнула піка ў 2002 годзе (54,3%), пасля чаго пачало зніжацца і дасягнула 9,9% у 2010 годзе^[10]. У 2001 годзе суадносіны знешняга дзяржаўнага доўгу да ВУП складалі 56,9% ад ВУП, але з-за дэфолту і падзення ВУП да 2002 годзе гэты паказчык вырас да 153,2 %, пасля чаго пачаў зніжацца на 20—40% у год^[11]. З 2001 года ў Аргенціне зніжалася беспрацоўе (18,3% у 2001 годзе, 17,9% у 2002 годзе, 16,1% у 2003 годзе; у 2009 годзе — 8,6%) ^[11].

• Argentina teeters on possible economic collapse (нявызн.). CNN.com (21 снежня 2001). Архівавана з першакрыніцы 24 кастрычніка 2007.
• The events that triggered Argentina's crisis (нявызн.). BBC News — Business (21 снежня 2001).