В’ен

В’ен
	Герб
Краіна	Францыя
Рэгіён	Авернь — Рона — Альпы
Дэпартамент	Ізер
Каардынаты	45°31′31″ пн. ш. 4°52′33″ у. д.HGЯO
Мэр	Jacques Remiller (UMP)
Плошча	22,65 км²
Вышыня цэнтра	404 м
Водныя аб’екты	Рона і Жэр[d]
Насельніцтва	▲31 051 чал. (1 студзеня 2021);
Шчыльнасць	1317,62 чал./км²
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Паштовы індэкс	38200
Код INSEE	38544
Афіцыйны сайт	vienne.fr (фр.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

В’ен (фр.: Vienne [vjɛn], франкаправ.: Vièna) — камуна і горад у Францыі, знаходзіцца ў рэгіёне Авернь — Рона — Альпы, у дэпартаменце Ізер. З’яўляецца цэнтрам двух кантонаў. Акруга камуны — В’ен^[3]. Знаходзіцца на левым беразе Роны, каля зліцця з ракой Жэр, за 30 км на поўдзень ад Ліёна. Насельніцтва 32,6 тыс. чал. (2006).

Гісторыя

Цэнтр кельцкага племя алаброгаў, адзін з галоўных гарадоў Галіі. У 121 годзе да н.э. скарыўся рымлянам і захоўваў значэнне буйнога ваенна-палітычнага цэнтра да самага падзення Рымскай імперыі. Каля 50 да н.э. — рымская калонія Юлія Віена (Julia Vienna). У 6 годзе сюды быў адпраўлены ў ссылку Ірад Архелай, а пасля пакарання смерцю Хрыста, паводле царкоўных паданняў, — і Понцій Пілат.

У 257 годзе ў В’ене быў абвешчаны імператарам Постум. З III ст. рэзідэнцыя біскупа. Граф Базон у 879 годзе абвясціў сябе ў В’ене каралём Праванса. У X—XI стст. адзін з найважнейшых гарадоў каралеўства Бургундыя. Да 1032 года горад заставаўся ў складзе Арэлата, потым вярнуўся пад далонь нямецка-рымскіх імператараў. Многія гараджане прызнавалі над сабой уладу графаў, ці дафінаў, В'енуа; аднак пры продажы Дафінэ французскай кароне права на горад трымалі за сабой мясцовыя архібіскупы.

Каля 1254 года атрымаў гарадскія прывілеі — права выбару 8 гарадскіх консулаў, увядзенне падаткаў і г.д. У 1311—1312 гадах месца правядзення 15-га Усяленскага сабору каталіцкай царквы, які скасаваў ордэн тампліераў. З 1349 года належыць Францыі.

Архібіскупы кіравалі В’енам да 1449 года, аспрэчваючы ў ліёнскіх біскупаў званне прымаса ўсёй Галіі. Першым прадстаяцелем мясцовай царквы лічыцца апостал Крыскент; да больш гістарычных часоў адносіцца Алкім Экдыкій Авіт. Папа Калікст II таксама ў свой час быў архібіскупам В’енскім.

Славутасці

В’ен акружаны высокімі ўзгоркамі. Гэта адзін з самых багатых на помнікі антычнасці гарадоў Францыі. Найбольш вядомая сярод іх піраміда на 4-арачным порціку, якая пазначала цэнтр іпадрома, а даўней яе прымалі за грабніцу Пілата^[4].

Таксама захаваўся храм Аўгуста і Лівіі з калонамі карынфскага ордара, пабудаваны ў 10 да н.э. Пасля выкарыстоўваўся як царква. У 1793—1794 клуб якабінцаў, затым трыбунал, з 1822 музей і бібліятэка. Рэстаўраваўся ў 1853—1870.

Сярод іншых антычных помнікаў — руіны храма багіні Кібелы, тэатр (умяшчаў 13 тыс. гледачоў) на схіле гары Піпэ, адэон, мост, акведукі і дарогі.

Сярод сярэднявечных помнікаў: раманскія базілікі Св. Пятра (IX—XII стст.; цяпер Археалагічны музей), Сент-Андрэ-ле-Ба (1152; раманскі клуатр; цяпер музей), гатычны сабор Сен-Марыс (заснаваны ў XI ст. на месцы мучаніцкай смерці Св. Маўрыкія; перабудаваны ў XIII ст., арх. Гільём дэ л’Ёўр; фасад і парталы з рэльефамі XIV ст.; біскупскі трон XI ст.); руіны крэпасці (XIII ст., на рымскіх падмурках).

Каля В’ена, на правым беразе Роны, — руіны гала-рымскага паселішча (III—IV стст.) і Археалагічны музей (збор фрэсак, мазаік, знойдзеных у раскопках 1967) у в. Сен-Рамен-ан-Галь.