Дырыжабль

Дырыжа́бль (ад фр.: dirigeable — кіраваны) — лятальны апарат падоўжанай формы, лягчэйшы за паветра. Уяўляе сабой аэрастат з рухавіком, абсталяваны адной або некалькімі вінтаматорнымі ўстаноўкамі, якія ствараюць цягу для гарызантальнага палёту.

Вызначаецца вялікай грузапад’ёмнасцю і далёкасцю палёту, невялікай (да 150 км/г) скорасцю, павышанай залежнасцю ад метэаралагічных умоў. Адрозніваюць дырыжаблі мяккай сістэмы (аб’ём 1—7 тыс. м³, корпус з прагумаванага матэрыялу, што служыць адначасова і абалонкай для газу), паўцвёрдай (8—35 тыс. м³, у ніжняй частцы мае металічную ферму, якая не дапускае дэфармацыі абалонкі) і цвёрдай (да 200 тыс. м³, увесь корпус у выглядзе металічнага каркаса). Дырыжаблі маюць адну або некалькі гандол (для размяшчэння экіпажа, рухавікоў, грузаў), апярэнне (стабілізатары, кілі, рулі вышыні і кіравання). Выкарыстоўваліся для перавозкі грузаў, у навуковых і вайсковых мэтах і інш.

Першы палёт на дырыжаблі з паравым рухавіком ажыццявіў А. Жыфар у 1852 годзе (Францыя). Першы дырыжабль цвёрдай сістэмы пабудаваў у 1900 годзе Ф. Цэпелін (Германія), першы дырыжабль мяккай сістэмы цывільнага прызначэння спраектаваў і пабудаваў у 1911 годзе ў Кіеве Ф. Андэрс.

У 2019 годзе кітайскі дырыжабль «Цзіму № 1» падняўся ў паветра на вышыню 7003 метры над узроўнем мора, паставіўшы сусветны рэкорд па навуковых назіраннях на такой вышыні. Кіруемы аэрастат узляцеў у неба над другім па велічыні ў Тыбеце возерам Намцо. Гэты рэкорд быў сумесна пастаўлены навуковымі камандамі Даследчага інстытута Тыбецкага плато, Кітайскага даследчага інстытута касмічных тэхналогій Акадэміі навук КНР і Чанчуньскім навукова-даследчага інстытутам па вывучэнні дакладнай механікі, оптыкі і фізікі^[1].

• Дырыжабль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дырыжабль