Курган

Курга́н — разнавіднасць пахавальных помнікаў, распаўсюджаных на ўсіх кантынентах, акрамя Аўстраліі і Антарктыды.

Характарызуецца, як правіла, утварэннем землянога насыпу над пахавальнай ямай. Вылучаюцца шматлікія тыпы курганоў, якія характарызуюцца асаблівасцямі канструкцыі пахавальнай камеры і насыпу. Курганы насыпаліся зверху штучных збудаванняў: зруба, шатра, агароджы, над выкапанымі ў зямлі магіламі, над пахаваннямі на паверхні зямлі. Часам пахаванні знаходзіліся ў насыпу кургана.

Курганы адрозніваюцца па форме насыпу і памерам, унутранай будове, размяшчэнню пахаванага чалавека і абраду пахавання. Адрозніваюць круглыя, авальныя, прамавугольныя і выцягнутыя курганы. Вышыня ад 30 см да 20 м, даўжыня (дыяметр) ад 3 да 100 метраў. Пахаванні ў курганах бываюць адзіночнымі і калектыўнымі (курганныя могільнікі). Сустракаюцца «пустыя» курганы без пахаванняў (кенатафы^[1]), насыпаныя на ўшанаванне тых, хто памёр ці загінуў на чужыне^[1].

У народзе курганы маюць свае назвы — Валатоўкі, Капцы, Курганкі, Шведскія магілы, Французскія магілы, Дзявочыя магілы, Змяенкі, Сопкі, Старыя кладкі.

• Штыхаў Г. В. Курга́н // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 46. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
• Белорусская ССР: Краткая энциклопедия. В 5-ти т. т.1 / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: Гл. ред. Белорус. Сов. Энциклопедии, 1979. — Т. 1. — 768 с. — 50 000 экз.
• Каробушкіна Т. М. Курган // Археалогія і нумізматыка Беларусі : Энцыклапедыя / Рэдкал.: В. В. Гетаў [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 1993. — С. 357—358.
• Курга́н // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 412. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Калечыц А. Г. Курга́ны // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — С. 113. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
• Курган // Т. 14. Куна — Ломами. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)