Маяскія мовы
Мая́скія мовы, ці мая́нскія мовы (таксама мовы мая) — вялікая сям’я індзейскіх моў Месаамерыкі, распаўсюджаная ў паўднёвай Мексіцы, Гватэмале і Белізе. Агульная колькасць гаворачых звыш 5 млн чалавек. Агульны продак — прамаяская мова.
Найбуйнешыя па колькасці носьбітаў мовы:
- кічэ — 900 тыс. носьбітаў (Гватэмала)
- юкатэкская, ці мая — 800 тыс. (паўвостраў Юкатан, Мексіка)
- кекчы — 740 тыс. (Гватэмала, Сальвадор).
Некалькі маяских моў ужо вымерла (адзначаны ніжэй знакам †).
Класіфікацыя
[правіць | правіць зыходнік]Уключае 28 жывых моў і 3 мёртвыя.
- Уастэкская падсям’я/галіна: уастэкская, чыкамусельтэкская † (кабіль)
- Юкатэкская падсям’я/галіна:
- іца-мапанская група: іца, мапанская
- юкатэк-лакандонская група: лакандонская (лакантун), юкатэкская
- Ядзерна-маяская падсям’я
- Заходняя надгаліна
- чалана-цэльталанская галіна (вялікая цэльталанская; Ch’olan):
- чольская група:
- заходнечольская падгрупа: чантальская (ёкатан), чольская
- усходнечольская падгрупа: іерагліфічная мая †, чольці †, чорці
- цэльтальская група: цэльтальская, цоцільская
- чольская група:
- канхабаль-чухская галіна (Q’anjob’alan):
- група чух-тахалабаль: тахалабаль, чух
- канхабальская група:
- канхабаль-хакальтэкская падгрупа: акатэкская, канхабальская, хакальтэкская (попці)
- матасінтлекская мова (катоке): матасінтлекская (мачо), тусантэкская (мучу) гаворкі
- чалана-цэльталанская галіна (вялікая цэльталанская; Ch’olan):
- Усходняя надгаліна:
- мамійская галіна:
- тэка-мамская група: мам, тэктытэкская (тэка)
- ішыльская група: агуакатэкская (авакатэк), ішыльская (ішыль)
- кічэ (кічэанская) галіна:
- кекчы
- мовы паком: пакомам і пакомчы
- уласна кічэ група:
- кічэ-ачы падгрупа: кічэ, ачы
- какчыкель-цутухільская падгрупа: какчыкельская, цутухільская
- сакапультэк-сіпакапская група:
- сакапультэкская,
- сіпакапенская (сіпакапа)
- успантэкская мова
- мамійская галіна:
- Заходняя надгаліна
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Ершова Г. Г. Майя-киче языки // Лингвистический энциклопедический словарь. М., 1990. С. 278—279.
- Талах В.Н., Куприенко С.А. Америка первоначальная. Источники по истории майя, науа (астеков) и инков / Ред. В. Н. Талах, С. А. Куприенко.. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — 370 с. — ISBN 978-617-7085-00-2.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Кибрик А. А. Майянские языки // Кругосвет
- Талах В.М.. Краткий словарь языка иероглифической письменности Майя (на украинском языке).(недаступная спасылка). www.kuprienko.info (12 кастрычніка 2009). Архівавана з першакрыніцы 11 студзеня 2012. Праверана 12 кастрычніка 2009.
- Талах В.М.. Введение в иероглифическую письменность Майя (на украинском языке). . www.kuprienko.info (19 сакавіка 2011). — учебник языка майя. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 19 сакавіка 2011.