Растоў-на-Доне

Горад Растоў-на-Доне руск.: Ростов-на-Дону Герб[d] Сцяг[d] Краіна  Расія Статус абласны цэнтр Рэгіён Растоўская вобласць Каардынаты 47°14′26″ пн. ш. 39°42′38″ у. д.HGЯO Унутранае дзяленне 8 гарадскіх раёнаў Кіраўнік Міхаіл Чарнышоў Заснаваны 1749 Першая згадка 1749 Горад з 1807 Плошча 348.5 км² Вышыня цэнтра 50 м Водныя аб’екты Дон Афіцыйная мова руская мова Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 863 Паштовыя індэксы 344000-344999 Аўтамабільны код 61, 161 Афіцыйны сайт rostov-gorod.ru (руск.) Растоў-на-Доне на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Растоў-на-Доне (руск.: Ростов-на-Дону) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Растоўскай вобласці, цэнтр Паўднёвай федэральнай акругі, Горад воінскай славы. У горадзе знаходзіцца штаб 4-й арміі ВПС і СПА Расіі. Насельніцтва 1 115 000 чалавек (2015). Заснаваны ў 1749 годзе.

Цэнтр горада Растова-на-Доне знаходзіцца за 1076 км (па дарогах на 2006 год) на паўднёва-паўднёва-усход ад Масквы. Размешчаны на паўднёвым усходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у асноўным на правым беразе ракі Дон, за 46 км ад яе ўпадзення ў Азоўскае мора. Паўднёва-заходнія ўскраіны горада прымыкаюць да дэльты ракі Дон.

Клімат умерана кантынентальны. Зіма мяккая; сярэдняя тэмпература студзеня −4.6 °C. Лета спякотнае, працяглае, з перавагай сонечнага надвор'я; сярэдняя тэмпература ліпеня 23 °C. Ападкаў каля 500 мм у год.

На месцы сучаснага горада ў 1749 годзе былі заснаваны Цемярніцкая мытня і порт; у 1761 годзе заснавана крэпасць, названая Растоўскай у гонар мітрапаліта Дзмітрыя Растоўскага. Населены пункт пры гэтай крэпасці ператвораны ў горад у 1796 годзе; атрымаў назву Растоў-на-Доне. З 1797 годзе павятовы горад Наварасійскай, з 1802 — Екацярынаслаўскай губерні. З сярэдзіны 19 стагоддзя пачаўся рост прамысловасці. У 1853 годзе была адкрыта тытунёвая фабрыка, у 1857 годзе — буйны чугунаплавільны завод, у 1870 годзе — папяровая фабрыка. У 1870-я гады злучаны чыгункай з Харкавам, Варонежам і Уладзікаўказам. У 1888 годзе ўключаны ў склад Вобласць Войска Данскога. З 1924 года — цэнтр Паўночна-Каўказскага і з 1934 года Азова-Чарнаморскага краёў, з 1937 года — Растоўскай вобласці. У перыяд Вялікай Айчыннай вайны Растоў-на-Доне быў двойчы захоплены нямецкімі войскамі (21-29 лістапада 1941, 27 ліпеня 1942 — 14 лютага 1943).

Буйнейшыя прамысловыя прадпрыемствы: Ростсельмаш — буйнейшы вытворца самаходных збожжапрыбіральных і кормаўборачных камбайнаў Расіі, Эмпілс — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў ЛКМ, Раствертал — вырабляе верталёты Мі-24, Мі-26, Мі-28, Мі-35, Данскі тытунь — адзін з буйнейшых у Расіі вытворцаў цыгарэт, Гарызонт — галоўны вытворца навігацыйных радыёлакацыённых станцый для грамадзянскага і вайсковага флатоў, ГПЗ-10 — вытворчасць падшыпнікаў, Залаты Колас — вытворца кандытарскіх вырабаў, Легмаш — вытворца абсталявання для лёгкай прамысловасці, Ростпрадмаш — вытворца абсталявання для харчасмакавай прамысловасці, Атланціс Пак — вытворчасць штучнай каўбаснай абалонкі і інш.

• Леанід Васілевіч Аляксееў (1921—2008) — савецкі і рускі археолаг і гісторык.
• Юрый Абрамавіч Башмет (нар. 1953) — расійскі альтыст, дырыжор, педагог.
• Канстанцін Мікалаевіч Лаўраненка (нар. 1961) — расійскі акцёр тэатра і кіно.
• Павел Іванавіч Лаўрэнка (1912—2002) — беларускі інжынер-будаўнік.
• Вольга Фёдараўна Нячай (нар. 1936) — беларускі кіназнавец.
• Лілія Мікалаеўна Пятроўская (нар. 1933) — беларускі архітэктар.
• Анатоль Абрамавіч Рудакоў (1921—1990) — беларускі акцёр.
• Сафія Леанідаўна Смірнова (нар. 1934) — беларускі архітэктар.
• Дзяніс Аляксандравіч Чакалаў (нар. 1975) — расійскі пісьменнік-фантаст.
• Ксенія Кірылаўна Хачатранц (нар. 1938) — беларускі архітэктар і тэарэтык архітэктуры.
• Людміла Сяргееўна Шаламенцава (1937—2019) — беларуская піяністка, педагог.
• Аляксандр Барысавіч Гудкоў (нар. 1957) — беларускі палітык.
• Аляксей Уладзіміравіч Белы (нар. 1950) — беларускі фізік. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2004), доктар тэхнічных навук (1990), прафесар (1995).
• Валянціна Цыбульская (нар. 1968) — беларуская лёгкаатлетка. Майстар спорту міжнароднага класа.

• Палац культуры чыгуначнікаў
• Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт (1915-2006)
• Музей касманаўтыкі

• Аляксандраўская калона
• Армянскія могілкі
• Будынак гандлёвай школы
• Будынак Чэхава
• Даходны дом Тэр-Абрамяна
• Клуб прыказчыкаў
• Дабравешчанская грэчаская царква
• Дом Саветаў
• Дом Урангеля
• Дон-плаза
• Жылы дом Мікалая Паніна
• Зялёны тэатр
• Набярэжная ракі Дон
• Парк імя 1 Мая
• Паўночныя могілкі
• Помнік А. С. Пушкіну
• Помнік вадаправоду
• Помнік героям Першай сусветнай вайны
• Помнік настаўніцы
• Помнік першакласніку
• Помнік Уладзіміру Высоцкаму
• Помнік Сцяпану Разіну
• Растоўская тэлевежа
• Станцыя Растоў-Галоўны
• Шчэпкінскі лес

• Палац спорту
• ФК Растоў

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Растоў-на-Доне

1. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
2. ↑ https://www.citypopulation.de/en/russia/cities/southern/ Праверана 27 верасня 2022.
3. ↑ Αδελφοποιημένοι Δήμοι Праверана 9 верасня 2018.
4. ↑ ^{а б в г д е ё ж з і к л м} http://old.rostov-gorod.ru/aboutrostov/citypartners/
5. ↑ https://www.gera.de/sixcms/detail.php?id=17948
6. ↑ https://www.glasgow.gov.uk/index.aspx?articleid=15944
7. ↑ https://www.dortmund.de/de/leben_in_dortmund/internationales/staedtepartnerschaften/rostow_am_don/index.html
8. ↑ https://www.kajaani.fi/en/kajaani-international-services/sister-cities-and-twin-towns/
9. ↑ https://www.pleven.bg/bg/pobratimeni-gradove/rostov-na-don-ruska-federatsiya