Сексуальная арыентацыя

Сексуальная арыентацыя — адзін з пяці кампанентаў чалавечай сексуальнасці, вызначаны як больш або меней сталае эмацыйнае, рамантычнае, сексуальнае або эратычная (пачуццёвае) цяга індывіда да іншых індывідаў вызначанага полу.

Іншыя чатыры кампанента сексуальнасці — гэта біялагічны пол (ва ўсёй яго сукупнасці — генетычны, ганадны, гарманальны, вонкавы і ўнутраны генітальны пол), гендэрная ідэнтычнасць (псіхалагічная прыналежнасць да вызначанага полу, не абавязкова супадальнаму з біялагічным полам), сексуальная ідэнтычнасць (самаідэнтыфікацыя з асобамі той або іншай сексуальнай арыентацыі, не абавязкова супадальная з праўдзівай сексуальнай арыентацыяй індывіда) і сацыяльная гендэрная роля (паводзіны індывіда ў грамадстве, якое адпавядае культурным нормам і стэрэатыпам, што прадпісваюць то або іншае «тыпова мужчынскія» або «тыпова жаночыя» паводзіны).

Сучаснай сексалогіі вядомыя тры тыпы сексуальнай арыентацыі:

• гетэрасексуальная арыентацыя — цяга толькі і выключна да індывідаў процілеглага полу (гетэрасексуал);
• гомасексуальная арыентацыя — цяга толькі і выключна да індывідаў свайго полу (гей і лесбіянства);
• бісексуальная арыентацыя — цяга да індывідаў як свайго, так і процілеглага полу, не абавязкова ў роўнай ступені і не абавязкова адначасова (бісексуал).

Сексуальная арыентацыя як паняцце адрозніваецца ад сексуальных паводзін тым, што яна мае стаўленне да пачуццяў і эмоцыям чалавека, а не да яго дзеянням (паводзінам). Чалавек можа і не выяўляць сваю сексуальную арыентацыю ў сваіх рэальных сексуальных паводзінах або сексуальнай практыцы, або падтрымліваць альбо імітаваць сексуальныя паводзіны, якое не адпавядае яго рэальнай сексуальнай арыентацыі (і наогул сексуальнасці).

Сексуальная арыентацыя як паняцце таксама адрозніваецца і ад сексуальнай ідэнтычнасці: сексуальная арыентацыя — гэта то, кім чалавек «з'яўляецца ў рэчаіснасці», яго думкі, жаданні, пачуцці, эмоцыі, а сексуальная ідэнтычнасць — гэта то, кім чалавек сябе лічыць і як ён самавызначаецца.

Паняцце сексуальнай арыентацыі з'яўляецца адносна новай канцэпцыяй для сучаснай сексалогіі. Само паняцце сексуальнай арыентацыі ўключае ў сябе паняцце аб раўнанармальнасці і непаталагічнасці усіх варыянтаў сексуальнай арыентацыі, у супрацьлегласць сексуальным дэвіяцыям і перверзіям. Пры гэтым сама сексуальная арыентацыя разглядаецца як неадчужальная, ядзерная характарыстыка асобы.

Сексуальныя дэвіяцыі і перверcіі — такія, як педафілія, заафілія або некрафілія — не разглядаюцца як варыянты сексуальнай арыентацыі, паводле азначэння сексуальнай арыентацыі як цягі да таго або іншаму палоў.

У той жа час раней, да ўводзін самога паняцці сексуальнай арыентацыі і вылучэнні восі гома/бі/гетэрасексуальнасці (шкала Кінсі), гомасексуальнасць і бісексуальнасць разглядаліся сексолагамі менавіта як сексуальныя дэвіяцыі або перверзіі.

Сексуальнасць варта адрозніваць ад так званай псіхасексуальнасці. Псіхасексуальнасць разумеецца як перавага на псіхалагічным узроўні людзей вызначанага полу, без абавязковай сексуальнай цягі да іх. Так, асексуальнасць можа разумець наяўнасць псіхасексуальнасці (у выглядзе псіхалагічнай цягі да вызначанага полу) без наяўнасці палавой цягі.

• Anders Agmo, Functional and Dysfunctional Sexual Behavior (Elsevier, 2007).
• Brum, Gil, Larry McKane, & Gerry Karp, Biology: Exploring Life (John Wiley & Sons, Inc., 2d ed. 1994), p. 663. (About INAH-3.)
• De La Torre, Miguel A., Out of the Shadows, Into the Light: Christianity and Homosexuality (Chalice Press, 2009).
• Dynes, Wayne, ed., Encyclopedia of Homosexuality. (New York & London: Garland Publishing, 1990).
• Sell, Randall L., Defining and measuring sexual orientation: a review, in Archives of Sexual Behavior, 26 (6) (December 1997), 643–658. (excerpt).
• Wunsch, Serge, PhD thesis about sexual behavior Архівавана 14 снежня 2010. (Paris: Sorbonne, 2007).