Asetaldehit
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| |||
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Etanal | |||
Etanal | |||
Diğer adlar Asetik aldehit Etil aldehit | |||
| Tanımlayıcılar | |||
| ECHA InfoCard | 100.000.761 | ||
| EC Numarası |
| ||
PubChem CID | |||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) | |||
| Özellikler | |||
| Molekül formülü | C2H4O | ||
| Molekül kütlesi | 44.05 g mol−1 | ||
| Görünüm | Renksiz sıvı | ||
| Yoğunluk | 0.784 g·cm−3 (20 °C) [1] 0.7904–0.7928 g·cm−3 (10 °C)[1] | ||
| Erime noktası | −123.37°C | ||
| Kaynama noktası | 20.2°C | ||
| Çözünürlük (su içinde) | Çözünebilir | ||
| log P | -0.34 | ||
| Asitlik (pKa) | 13.57 | ||
| Tehlikeler | |||
| NFPA 704 (yangın karosu) | |||
| Parlama noktası | 234.15 | ||
| 458.15 | |||
| Patlama sınırları | 4.0-60% | ||
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 (medyan doz) | 1930 mg/kg | ||
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | HMDB | ||
| Benzeyen bileşikler | |||
Benzeyen bileşikler | Etilen oksit | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
| Bilgi kutusu kaynakları | |||
Asetaldehit, CH3CHO formülüne sahip organik bir kimyasal bileşiktir ve bazen MeCHO (Me = metil) olarak kısaltılır. Doğada yaygın olarak bulunan ve endüstride büyük ölçekte üretilen en önemli aldehitlerden biridir. Asetaldehit kahve, ekmek ve olgun meyvelerde doğal olarak bulunur ve bitkiler tarafından üretilir.[2] Ayrıca etanolün karaciğer enzimi alkol dehidrojenaz tarafından kısmî oksidasyonu ile üretilir ve alkol tüketiminden sonra akşamdan kalmanın katkıda bulunan bir nedenidir. Maruz kalma yolları hava, su, kara veya yeraltı suyunun yanı sıra içki ve dumanı içerir. Disülfiram tüketimi, asetaldehit metabolizmasından sorumlu enzim olan asetaldehit dehidrojenazı inhibe ederek vücutta birikmesine neden olur.[3]
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), asetaldehiti 1. Grup kanserojen olarak listelemiştir. Asetaldehit "milyonda birden fazla kanser riski ile en sık bulunan hava toksinlerinden biridir".[4]
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında, küresel üretim yaklaşık 1 milyon tondu. 1962'den önce, asetaldehitin ana kaynakları etanol ve asetilendi. O zamandan beri, etilen baskın hammaddedir.
Ana üretim yöntemi, etilenin homojen bir paladyum/bakır sistemi kullanılarak oksidasyonunu içeren Wacker işlemi ile etilenin oksidasyonudur:
- 2 CH2=CH2 + O2 → 2 CH3CHO
1970'lerde Wacker-Hoechst doğrudan oksidasyon prosesinin dünya kapasitesi yılda 2 milyon tonu aştı.
Ekzotermik bir reaksiyonda etanolün kısmi oksidasyonu ile daha küçük miktarlar hazırlanabilir. Bu işlem tipik olarak yaklaşık 500–650 °C'de bir gümüş katalizör üzerinde gerçekleştirilir.
- CH3CH2OH + 1⁄2 O2 → CH3CHO + H2O
Bu yöntem, asetaldehitin endüstriyel olarak hazırlanması için en eski yollardan biridir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Stoffdaten Acetaldehyd bei Celanese Chemicals. 17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aralık 1999.
- ^ Uebelacker, Michael; Lachenmeier, Dirk (13 Haziran 2011). "Quantitative Determination of Acetaldehyde in Foods Using Automated Digestion with Simulated Gastric Fluid Followed by Headspace Gas Chromatography". Journal of Automated Methods and Management in Chemistry. 2011: 907317. doi:10.1155/2011/907317
. PMC 3124883 $2. PMID 21747735. - ^ "Chemicals in the Environment: Acetaldehyde (CAS NO. 75-07-0)". epa.gov. Office of Pollution Prevention and Toxics, United States Environmental Protection Agency. August 1994. 17 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2011.
- ^ Zhou, Ying; Li, Chaoyang; Huijbregts, Mark A. J.; Mumtaz, M. Moiz (7 Ekim 2015). "Carcinogenic Air Toxics Exposure and Their Cancer-Related Health Impacts in the United States". PLOS ONE. 10 (10): e0140013. Bibcode:2015PLoSO..1040013Z. doi:10.1371/journal.pone.0140013 . PMC 4596837 $2. PMID 26444872.
 | Organik kimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |