Celali takvimi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Celâlî Takvimi, Güneş yılı esasına dayanan, İranlı matematikçi ve astronom olan Ömer Hayyam başkanlığındaki bir kurul tarafından düzenlenmiş bir takvimdir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Sultan Melikşah'a sunulan bu takvim, 1079 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Yılbaşını 9 Ramazan 471 (M.S. 15 Mart 1079) yılına rastlayan Nevruz olarak almış, 1079 yılını başlangıç kabul etmiştir.[1] Selçuklu Devleti'nin yanı sıra Babür İmparatorluğu da bir dönem bu takvimi kullanmıştır. Celâlî Takvimi sadece tarım, hayvancılık gibi ekonomik işlerin düzenlenmesinde kullanılmış, normal hayatta ise Hicrî takvim kullanılmaya devam edilmiştir.
Celâlî Takvimi'nde 1 yıl, 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Matematiksel kurallar yerine astronomik hesaplar kullanıldığı için bu takvim, ilkbahar ekinoksu başlangıcı tayininde Gregoryen takviminden daha doğrudur.[2]
Artık yıl
[değiştir | kaynağı değiştir]Celâlî Takvimi'nde 33 yılda bir artık yıl vardır.
Günümüzde İran ve Afganistan'da resmî takvim olarak kullanılan İran Takvimi'nde ise 128 yılda bir kez artık yıl vardır.
Celâlî Takvimi'nin Farsça adları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Zaman aralığı1 | Ay adı | Burç | Gün | Notlar |
| 21 Mart - 20 Nisan | Ferwerdin فروردین Hamal حمل | Koç | 31 | Nevruz, yılbaşı ve baharın başlangıcı |
| 21 Nisan - 21 Mayıs | Ordibeheşt اردیبهشت Sevr: ثور | Boğa | 31 | |
| 22 Mayıs - 21 Haziran | Hordâd خرداد Jawza جوزا | İkizler | 31 | |
| 22 Haziran - 22 Temmuz | Tir تیر Saratan سرطان | Yengeç | 31 | Yazın başlangıcı |
| 23 Temmuz - 22 Ağustos | Mordâd مرداد Asad اسد | Aslan | 31 | |
| 23 Ağustos - 22 Eylül | Şehrivar شهریور Sünbüle سنبله | Başak | 31 | |
| 23 Eylül - 22 Ekim | Mehr مهر Mezan میزان | Terazi | 30 | Sonbaharın başlangıcı |
| 23 Ekim - 22 Kasım | Âbân آبان Akrep عقرب | Akrep | 30 | |
| 22 Kasım - 21 Aralık | Âzar آذر kavs قوس | Yay | 30 | |
| 22 Aralık - 20 Ocak | Daî دی jaddi جدی | Oğlak | 30 | Kışın başlangıcı |
| 21 Ocak - 19 Şubat | Behman بهمن Dalav دلو | Kova | 30 | |
| 20 Şubat - 20 Mart | İsfand اسفند Hüt حوت | Balık | 29 ya da 30 | Artık yıl düzenine göre |
| Yılın Gregoryen (Miladî) takvimine göre başlangıcı, ilkbahar ekinoksu eşitliğine göre birer gün değişebilir. | ||||
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ [1] 16 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ M. Heydari-Malayeri, A concise review of the Iranian calendar, Paris Observatory.
