Demokrat Türkiye Partisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Demokrat Türkiye Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | DTP |
| Genel başkan | Yaşar Okuyan |
| Kurucu | Hüsamettin Cindoruk |
| Kuruluş tarihi | 7 Ocak 1997 |
| Kapanış tarihi | 15 Mayıs 2005 |
| Önceli | Doğru Yol Partisi |
| Ardılı | Hürriyet ve Değişim Partisi |
| İdeoloji | Liberal muhafazakârlık |
| Siyasi pozisyon | Merkez sağ |
Demokrat Türkiye Partisi (DTP), 1997 ile 2005 yılları arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti. Doğru Yol Partisi içindeki fikir ayrılıkları sonucunda bu partiden istifa eden Hüsamettin Cindoruk, İsmet Sezgin ve Gökberk Ergenekon gibi isimler tarafından 7 Ocak 1997'de kurulan DTP, 55. hükûmetin parçası oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerine DYP listelerinden katıldı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Aralık 1995'te yapılan genel seçimler parlamentoda çok parçalı bir yapı ortaya çıkarmıştı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel hükûmeti kurma görevini önce en çok milletvekili çıkaran Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a, diğer partilerin tamamının ortak tavrı nedeniyle Erbakan'ın hükûmet kurmakta başarısız olmasından sonra da ikinci sıradaki Anavatan Partisi Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a verdi. Yılmaz, Doğru Yol Partisi ile uzlaşarak Demirel'in onayıyla hükûmet kurabilse de, 53. Türkiye Hükûmeti meclis çoğunluğunu sağlayamayan ve Demokratik Sol Parti'nin dışarıdan desteğiyle görev yapabilen bir azınlık hükûmeti olabildi.[1] Nitekim 12 Mart 1996 tarihli güvenoyu yoklamasında onaylanmış sayılsa da, Anayasa Mahkemesi 14 Mayıs'ta, oylamaya katılan 544 üyenin yarısının bir fazlası olan 273 kabul oyu elde edilmediği gerekçesiyle kararı iptal etti. Yılmaz, hakkında gensoru oylaması açılınca oylamayı beklemeden 6 Haziran 1996'da Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e istifasını sundu.[2] Bu hükûmet sadece 114 gün görev yapabildi.
Demirel'in tekrar görevlendirmesiyle koalisyon görüşmelerine başlayan Erbakan, Refahyol olarak da adlandırılan, Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi koalisyonunun oluşturduğu 54. Türkiye Hükûmeti ile 28 Haziran 1996 tarihinde göreve geldi.[3] İki parti arasında gerçekleştirilen protokole[4] göre, ilk olarak Necmettin Erbakan başbakan olacak, 2 yıl sonra ise görevini Doğru Yol Partisi genel Başkanı Tansu Çiller'e devredecekti. Bu şekilde ikişer yıl arayla başbakan değişecekti.[5]
Oluşturulan hükûmet ve hükûmet programı[4] hakkında başından itibaren rahatsızlıklar dile getiriliyor, bundan Tansu Çiller de yakınıyordu.[6][7] Hatta hükûmetin kurulmasının ardından yapılan güvenoyu yoklamasında 10 DYP milletvekili ret oyu verirken, Doğan Güreş, Hayri Kozakçıoğlu, Demir Berberoğlu ve Tekin Enerem gibi bazı önde gelen DYP milletvekilleri güvenoylamasına katılmadılar. RP'li hükûmete açıkça karşı çıkmış olan Cefi Kamhi ise "çekimser" kaldı.[8] Refahyol Hükûmeti ve sona ermesine neden olan 28 Şubat süreci, daha sonra çeşitli yönlerden tez çalışmalarına konu olmuştur.[9]
Partinin kurulması
[değiştir | kaynağı değiştir]Kendisini "Yeni Oluşumcular" olarak adlandıran bir grup DYP'li milletvekili 7 Ocak 1997'de Refahyol Hükûmeti'ne tepki olarak istifa etti ve Demokrat Türkiye Partisi'ni kurdu. Partinin ilk genel başkanı, DYP'nin eski genel başkanlarından olan Hüsamettin Cindoruk oldu. İsmet Sezgin, Mehmet Ali Yılmaz, Ersin Faralyalı, Necdet Menzir, Yıldırım Avcı ve Baki Tuğ gibi önde gelen milletvekilleri de yeni kurulan partide yer aldılar.[10]
18 Haziran'da Necmettin Erbakan başbakanlıktan istifa etti. İstifasının nedeninin başbakanlığı Tansu Çiller'e devretmek olduğunu belirtti. Bu ön açıklamaya rağmen, ertesi gün 19 Haziran'da Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükûmet kurma görevini o sırada TBMM çoğunluğu olan DYP lideri Tansu Çiller'e vermeyip, ANAP genel başkanı Mesut Yılmaz'a verdi. Yeni kurulan ve istifalarla büyüyen Demokrat Türkiye Partisi'nin katılımıyla 30 Haziran'da Mesut Yılmaz, Bülent Ecevit ve Hüsamettin Cindoruk'la birlikte 55. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'ni kurdu. Bu koalisyon ANASOL-D olarak da adlandırıldı.[11] Cumhuriyet Halk Partisi de hükûmeti dışarıdan destekledi.
28 Şubat süreci sonrasındaki siyasi faaliyetleri
[değiştir | kaynağı değiştir]18 Nisan 1999'da yapılan genel seçimlerde % 0,58'lik oy oranıyla parlamentoya giremedi. Bunun üzerine Cindoruk genel başkanlıktan istifa etti, yerine İsmet Sezgin getirildi.
2002 Nisan'ında yapılan kongrede İsmet Sezgin koltuğunu Mehmet Ali Bayar'a bıraktı. Ancak 2002 Genel Seçimleri'nde DYP ile ittifak yapan DTP, bu partinin seçim barajını aşamaması üzerine gene TBMM'ye giremedi. Seçim mağlubiyetinden sonra Bayar da istifa etti. Yerine ise Sema Küçüksöz seçildi.
DTP, Bayar'dan sonra 3 kez genel başkan değiştirmesine rağmen güç kaybetmeye devam etti. Kasım 2004'te yapılan 4. olağanüstü kongrede genel başkanlığa eski bakanlardan Yaşar Okuyan getirildi. 15 Mayıs 2005'te yapılan 3. olağan kongrede DTP'nin adı Hürriyet ve Değişim Partisi olarak değiştirildi. Hürriyet ve Değişim Partisi 2008'de Halkın Yükselişi Partisi'ne katıldı.
Demokrat Türkiye Partisi ve seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türkiye Büyük Millet Meclisi | ||||
|---|---|---|---|---|
| Seçim | Genel Başkan | Oy | Oran | Sandalye |
| 1999 | Hüsamettin Cindoruk | 179,871 | %0.58 | 0 / 550 |
Yerel seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Seçim | Genel Başkan | İl Genel Meclisi | Belediye | |
|---|---|---|---|---|
| Oy | % | |||
| 1999 | Hüsamettin Cindoruk | 292,224 | % 0.93 | 14 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "II. Yılmaz Hükümeti (6.03.1996 - 28.06.1996)". TBMM. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2011.
- ^ "54. Erbakan Hükümeti (28.06.1996 - 30.06.1997)". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2011.
- ^ a b Neziroğlu, Dr. İrfan; Yılmaz (Aralık 2013). "Hükûmetler - Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri" (PDF). TBMM. s. 7398. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Cumhuriyetin seyir defterinden". Hürriyet. 29 Ekim 1998. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2011.
- ^ "Refahyol: İlk İslamcı hükümet, Susurluk ve 28 şubat". Sendika.org. 26 Mart 2010. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Hasan, Aydın (22 Nisan 2020). "Anayol bozulmadan Refahyol arayışı!". Milliyet gazetesi. 1 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Hasan, Aydın (24 Ocak 1997). "Ankara". Milliyet gazetesi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Özyanık, Seçil (2005). "Refahyol Hükûmetinin Dış Politikası". Ankara: Ankara Üniversitesi Kamu Yönetimi Ve Siyaset Bilimi - Siyaset Bilimi Anabilim Dalı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Resmen Demokrat Türkiye Partisi". Milliyet gazetesi. 8 Ocak 1997. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2009.
- ^ "Cumhuriyetin seyir defterinden". Hürriyet gazetesi. 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2009.
