Drakon

Drakon (Grekçe: Δράκων, Drakōn; MÖ 7. yy. civarları), Antik Yunanistan'daki Atina şehir devletinin ilk kayıtlara geçmiş kanun koyucusuydu. Döneminin mevcut kan davası sistemlerinin yerine sadece bir mahkemenin uygulayabildiği yazılı hukuk kurallarını getirdi. Drakon, Atina vatandaşlarınca demokratik yöntemlerle kanun koyuculuk görevine seçilen ilk kişiydi, ama vatandaşlar Drakon'un böylesine katılığıyla meşhur kanunlar çıkaracağını ummamıştı.^[1] 19. yüzyıldan itibaren Drakon'un adı İngilizce (draconian), Yunanca (δρακόντειος drakónteios) ve diğer Batı dillerinde benzer şekilde katı ve acımasız kuralları ya da kanunları tanımlamak için kullanılan sıfatların kökeni olmuştur.

39. Olympiad'da, yani MÖ 622 ya da 621'de Drakon adıyla anılan kanunları çıkarttı.

Drakon'un yaşamıyla ilgili az şey bilinir. 10. yy. Bizans ansiklopedisi Suda'da söylendiği gibi Yunanistan'ın Yedi Bilge döneminden önce Attikalı soylu bir aileden gelmiş olabilirdi. Suda, onun Egine tiyatrosundaki ölümüyle ilgili şu halk hikâyesini aktarır:^[2] bir geleneksel Antik Yunan kabul gösterisinde destekçileri başına o kadar çok şapka, gömlek ve pelerin fırlatmıştı ki Drakon, hepsinin altında boğulmuştu ve aynı tiyatroda gömülmüştü.^[3] Ölümü hakkındaki gerçek halen belirsizdir, ancak Drakon'un Atina'dan Atinalılarca yakındaki Egine adasına sürüldüğü ve yaşamının kalanını orada geçirdiği bilinir.^[4]

Drakon'un çıkarttığı kanunlar (Grekçe: θεσμοί - thesmoi) Atina'nın ilk yazılı anayasasıydı. Kimse bunlardan habersiz kalmasın diye kanunlar tahta tabletlere (Grekçe: ἄξονες - axones) asılmış ve neredeyse iki yüzyıl boyunca dört yüzlü piramit şeklindeki stellerin (Grekçe: κύρβεις - kyrbeis) üzerinde korunmuştu.^[5] Tabletlere axones deniyordu, çünkü herhangi bir yüzünün okunabilmesi için bu tabletler piramidin ekseni (axis) boyunca herhangi bir yöne çevrilebiliyordu.

Anayasa, birkaç büyük icat içeriyordu:

• Özel bir sınıfın bildiği, çıkartması ve yürütmesi keyfi sözlü kanunlar yerine tüm kanunlar yazılıydı, böylece tüm okur yazar vatandaşlar bunları bilebiliyordu (ki bunlar adaletizlikler için Areopagus'a başvurabilirdi): Aristoteles'e göre "anayasa, Drakon'un idaresinde, ilk kanunname belirlenirken kuruldu".^[6]
• Kanunlar cinayet ile gönülsüz insan öldürmenin ayrımını yapıyordu.^[7]

Kanunlar özellikle acımasızdı. Örneğin, statüsü alacaklısından düşük olan her borçlu köleliğe zorlanıyordu.^[8] Cezalar daha alt sınıftan birisinin borçlusuna karşı daha hoşgörülüydü. Lahana çalmak gibi küçük suçların cezası bile idamdı.^[9] Drakon kanunlarında idamın cömertçe kullanılmasıyla ilgili Plutarhos "Drakon'un kendisine niye çoğu suça idam cezası koyduğu sorulunca o, bu küçük suçların idamı hak ettiğini düşündüğünü, daha önemli suçlaraysa daha büyük ceza bulamadığını söylemiş deniyor" demiştir.^[10] Ayrıca Plutarhos, "Drakon'un kanunu mürekkeple değil kanla yazılmıştır", demiştir.

Drakon'un cinayet kanunu hariç tüm kanunları MÖ 6. yy. başlarında Solon tarafından kaldırıldı.

Uzun müzakereler sonucunda Atinalılar, MÖ 409'da cinayet kanunu dahil tüm kanunları tekrar gözden geçirmeye karar verdi.^[11] Cinayet kanunu fazlasıyla bölük pörçük bir yazmaydı, ama katilin cezalandırılmasının maktulün akrabalarının kararı olduğunu belirtiyordu. Yazmanın korunan parçasına göre amaçlanmayan insan öldürmeler sürgün cezası alıyordu.

Drakon'un kanununun amaçlanmış insan öldürme için ceza belirleyip belirlemediği açık değildir. MÖ 409'da amaçlanmış insan öldürmenin cezası idamdı, ancak Drakon'un kanunu, 'καὶ ἐὰμ μὲ ‘κ [π]ρονοί[α]ς [κ]τ[ένει τίς τινα, φεύγ]ε[ν]' cümlesiyle başlar, ki bu da muğlak ve çevirisi zor bir cümledir. Bir olası çeviriye göre bu cümlede "Bir adam diğerini amaçlamadan öldürürse bile sürülür" denir.^[12]

Drakon, Areopagus'tan ayrı, dört yüz üyesi kurayla seçilen Dört Yüzler Konsülü'nü kurdu.^[13] Daha sonraki anayasalarda bu konsül, Atina demokrasisi çerçevesinde büyük rol oynayacaktı. Aristoteles'e göre Drakon, kanunları yazarken zaten mevcut, yazısız bir anayasa için sadece yasama yapmıştı.^[14] Makama uygunluk için kesin nitelikler belirlemesi örnek gösterilebilir.

Drakon, oy hakkını zırh ve silah kuşanabilen bütün özgür erkeklere sundu. Dört Yüzler Konseyi'nin dokuz arkhon'unu ve hazinedarlarını, bu kişiler arasından on mina'lık borçsuz mal varlığı olan kişiler, komutanlar (strategoi) ve atlıların kumandanları (hipparchoi) arasından yüz mina'nın altında olmamak üzere borçsuz malvarlığına ve hukuki evlilik bağları içerisinde çocuklarının doğmuş olduğuna kanıt sunabileceklerden seçtiler. Bu sayede ölmeleri durumunda servetleri ehil bir vasiye geçebilecekti. Bu memurlar, geçen yılın prytanes (konsey üyeleri), strategoi (komutanlar) ve hipparchoi (atlı kumandanları) kademesindeki kişilerinden, hesapları denetlenene de sorumlu tutulmalılardı. "Areopagus Konsülü, kanunların bekçisiydi ve yargıçları, makamlarını kanuna uygun idare edip etmediklerini görmek amacıyla denetlerdi. Kendisine yanlış yapıldığını hisseden her kimse, kendisine yapılan yanlışla hangi kanunun çiğnendiğinin ilan edilebilmesi için Aeropagus Konsülü'nün önüne bilgi sunabilirdi. Ama, daha önce de söylendiği üzere, borçlar için teminat, borçluların kendileriydi, toprak da az kişinin elindeydi."^[15]

• Antik Yunanistan'da hukuk
• Hammurabi, en eski kanunlardan bazılarını yazan Babilli hükümdar

• Rhetoric and the Law of Draco. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press. 1998. ISBN 978-0-19-815086-2. 
• Drakon and Early Athenian Homicide Law. New Haven: Yale University Press. 1981. ISBN 978-0-300-02627-6. 
• The Cambridge Companion to Ancient Greek Law. Cambridge: Cambridge University Press. 2005. ISBN 978-0-521-81840-7. 
• "Ancient Law – Its Connection with the Early History of Society and Its Relativid". Avengers of Blood: Homicide in Athenian Law and Custom from Draco to Demosthenes. Stuttgart: Steiner. 2008. ISBN 978-3-515-09123-7. 
• Drakon's Law on Homicide. Berkeley: University of California Press. 1968. OCLC 463502977. 

• Draco’nun cinayet kanununun yeniden yayımlanması için kararname 28 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.—Orijinal metnin İngilizce çevirisi