Kemal Pir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kemal Pir | |
|---|---|
 Kemal Pir | |
| Doğum | 1952 Güzeloluk, Torul, Gümüşhane |
| Ölüm | 7 Eylül 1982 (30 yaşında) Diyarbakır Cezaevi |
| Ölüm sebebi | Ölüm orucu |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi |
| Etkin yıllar | 1970'lerin sonu |
| Tanınma nedeni | PKK Merkez Komite üyesi[1] |
| Akraba(lar) | Ziya Pir (yeğeni) |
| Etkilendikleri | Karl Marx Vladimir Lenin Abdullah Öcalan[2] |
Kemal Pir (1952, Güzeloluk, Torul, Gümüşhane[3] - 7 Eylül 1982, Diyarbakır), Türk asıllı PKK kurucu militanı.[4][5] PKK'nın ilk kadrolarındandır ve iki defa cezaevinden firar etmiştir.[6] Lakabı "Laz Kemal" idi.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kemal Pir, 1952 yılında Gümüşhane'nin Torul ilçesine bağlı Güzeloluk köyünde doğdu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde okudu. Bu yıllarda Marksist-Leninist görüşlere yöneldi.[2][not 1] 1974'te Ankara Demokratik Yükseköğrenim Derneğinde Abdullah Öcalan ile tanıştı. PKK'yı "ideolojik, siyasal" ve "toparlayıcı" bir akım olarak gören Pir,[7] 1976'da örgüte kesin olarak katılmaya karar verdi.[8]
3 Haziran 1977'de üzerinde ateşli silah yakalanması sebebiyle Ankara'da tutuklandı. Ordu Cezaevi'ne nakledildi ve buradan firar etti. 17 Kasım 1978'de Şanlıurfa'da yakalandı ve 15 Temmuz 1979'da Pazarcık'ta tekrar firar etti. Kısa bir dönemini Suriye'de geçirdi. 1979 yılında PKK'nın ülke dışındaki alanlara kadrolarını geri çekme talimatı üzerine Filistin ve Lübnan'daki PKK kamplarına gitti. 1980 sonbaharında Türkiye'ye dönünce yeniden tutuklandı.
Diyarbakır cezaevi zamanları ve iddiaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kemal Pir, Diyarbakır Cezaevi'nde kendisinin ve arkadaşlarının ağır işkencelere maruz kaldığını iddia etmiştir.
Pir, bir duruşmasında şu sözleri söylemiştir:
"Ben tarihi bir konuşma yapacağım. Cezaevinde Esat Oktay Yıldıran bizlere işkence yapmaktadır. Bir dahaki mahkemede beni sağ olarak göremeyebilirsiniz. Çünkü Oktay Yıldıran beni öldürecek. Ama siz Oktay Yıldıran'ı Avrupa'ya değil uzaya da gönderseniz, er ya da geç orada da yakalanarak öldürülecek."[9][10]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kemal Pir, 14 Temmuz 1982'de Diyarbakır Cezaevi'nde ağır işkencelerden dolayı başlayan ölüm orucu sonucunda tutuklulardan Mehmet Hayri Durmuş, Akif Yılmaz ve Ali Çiçek ile birlikte ölüm orucunun 55. gününde öldü.[11][12][13] Bu olay, "14 Temmuz Anma Günü" olarak her 14 Temmuz'da PKK'lılar tarafından anılmaktadır.[14][15][16]
Pir, iddiaya göre vasiyetinde Diyarbakır Cezaevi İç Güvenlik Komutanı Esat Oktay Yıldıran'ın öldürülmesini istemiştir.[17] Yıldıran, yıllar sonra, 22 Ekim 1988 tarihinde iki PKK'lı tarafından bir halk otobüsünde öldürülmüştür. Suikastı PKK üstlenmiştir.[10]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kemal Pir'in yeğeni HDP'li Ziya Pir, 14 Temmuz ölüm orucunu gündeme getirdi (14 Temmuz 2016) 2 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kemal Pir, Marksizm-Leninizm ile tanışmasını ve bunun kendi kişiliği üzerindeki etkisini şu şekilde ifade etmiştir: "Ben araştırır incelerken ve tahlil etmeye çalışırken; çıplak olarak kavramaya çalıştım ve Marksizme yöneldim. Marksizmin tek doğru düşünce sistemi olduğuna, sosyalist sistemin ezilen sınıfları kurtaracağına, eşitsizliği ortadan kaldıracağına, dünyadaki eşitsizliğin kapitalist sistemden kaynaklandığına inandım, Marksist oldum, yani sosyalist oldum."
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dural, A. B., Дурал, А. Б. (2013). Domestic and International Factors of Ethnic Violence: PKK Movement until 2005 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) Management and Education, 9(4), s. 9.
- ^ a b Kemal Pir’in sözlerini, tam da şimdi hatırlamak! 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gerçek gazetesi, Erişim tarihi: 6 Eylül 2015.
- ^ "Kemal Pir". www.biyografi.net. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ Jongerden, J., & Akkaya, A. H. (2012). The Kurdistan Workers Party and a New Left in Turkey: Analysis of the revolutionary movement in Turkey through the PKK’s memorial text on Haki Karer 27 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., " ... Kemal Pir, a Turk from Gümüşhane in the Black Sea Coastal Region and co-founder of the PKK" European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey, (14), Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ Gunter, M. (1990). The Kurdish Insurgency in Turkey. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies, 13(4).
- ^ "Gürkan Hacır: Ölüm orucundan ölen ilk mahkum PKK'lı 'Laz Kemal'di!". Avrupa Postası. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ Jongerden, J., Akkaya, A. H. (2010). Born from the Left. Nationalisms and Politics in Turkey: Political Islam, Kemalism and the Kurdish Issue 2 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., s. 123.
- ^ Kemal Pir'in sorgu ifadesi 16 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., diyarbakirzindani.com, Erişim tarihi: 22 Ocak.
- ^ "Cumhuriyet Gazetesi Kemal Pir 1982 Mahkeme Konuşması". 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Binbaşıya Suikast". Cumhuriyet gazetesi. 23 Ekim 1988. s. 13. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ertuğrul Mavioğlu, Apoletli Adalet: Bir 12 Eylül Hesaplaşması, İthaki Yayınları, 2006. sayfa 149.
- ^ Özcan, A. K. (2005). The nature and resource field of the Kurdish resistance in Turkey: A dormant resource. Middle Eastern Studies, 41(3), s. 391-406.
- ^ Fırat, B. Ş., Fırat, M. Kürt Hareketi’ni Diyarbakır Cezaevi’ne ‘Hapsetmek’: İktidar, Özne ve Siyaset Üzerine Eleştirel Bir Deneme.
- ^ 14 Temmuz direnişçileri birçok yerde anıldı 3 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15 Temmuz 2015, Erişim tarihi: 28 Eylül 2016.
- ^ "ANF | Avrupa'da 14 Temmuz şehitleri anıldı". web.archive.org. 19 Temmuz 2016. 19 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ 14 Temmuz Direnişçileri Londra’da Anıldı 2 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 12 Temmuz 2015, Erişim tarihi: 28 Eylül 2016.
- ^ Hacır, Gürkan, Kürtleşen "Türkler", Akşam gazetesi, 3 Temmuz 2011.
