Mariana Çukuru
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mariana Çukuru (Challenger Çukuru),[1] Dünya üzerinde bilinen en derin noktadır. Büyük Okyanus'ta, Guam Adası'nın güney batısında, Japonya ve Endonezya arasında, iki ülkeye de aşağı yukarı eşit uzaklıkta yer alır. Yapılan son ölçümlere göre en derin noktası yaklaşık 10.994 metredir.[2] Uzunluğu 2.542 kilometre genişliği ise 69 kilometredir.
Okyanusal nitelikte iki plakanın çarpıştığı sınırda derin çukurlar oluşabilir. Mariana çukuru da, Pasifik Plaka ile Mariana Plakası'nın çarpışması sonucu oluşmuş bir çukurdur ve iki plaka sınırındadır.
Suyun içine atılan 1 kilogram kütleli metalin tabana ulaşması, yaklaşık olarak 1 saat sürer. Ancak, suyun yoğunluğu ve metalin özkütlesi de hesaba katıldığında, tabana ulaşma süresi artıp azalabilir. Dip noktasındaki basınç ise yeryüzündeki basınca göre yaklaşık 1000 kat daha fazladır.
Mariana Çukuru'nda hayat belirtileri vardır. Yapılan araştırmalar, aşırı basınçlı ve soğuk ortamda yaşayabilen birçok mikroorganizma, balık ve yengeç türünü ortaya çıkarmıştır. Buradaki yaşamın temel dayanağı, 300 dereceye ulaşan volkanik püskürmeler ve buradan çıkan sülfürü metabolize edebilen bakterilerdir. Bu kadar derinde yaşayan balık türlerinin hayatları yüzlerce yılı bulabilmektedir. Buradaki canlıların, çok eski prehistorik dönemlerden bu yana aynı kaldığı düşünülmektedir.
23 Ocak 1960'ta, İsviçreli bilim insanı Jacques Piccard ile Amerika Birleşik Devletleri Donanması'ndan Teğmen Donald Walsh, Trieste Batiskapı içinde Mariana Çukuru'na inebilmeyi başaran ilk insanlar olmuşlardır. İlk anda 11.521 metre (37,799 feet)'lik bir derinliğe inildiği hesaplanmış, ancak 1995 yılında yapılan ölçümlerde doğru derinliğin 10.916 metre (35,814 feet) olduğu anlaşılmıştır. Derin noktaya iniş yaklaşık 3 saat 15 dakika sürmüş, burada 20 dakikalık bir sürenin ardından tekrar yüzeye çıkılmasıyla toplamda 5 saatlik bir sürede dalış ve yüzeye çıkış tamamlanmıştır.[3]
25 Mart 2012'de, Kanadalı yönetmen James Cameron “Dikey Torpil (Deepsea Challenger)” adlı özel denizaltısıyla Mariana Çukuru'na tek başına inmeyi başardı. 156 dakikada dünyanın tabanına inen, 3 saat incelemelerde bulunan Cameron, beklenenden daha kısa sürede, 70 dakikada yüzeye çıktı. Cameron tarafından bizzat tasarlanıp Avustralyalı mühendislerce inşa edilen denizaltı, Çukur'da bulunan metrekare başına 7.250 tonun üzerindeki basınca dayanıklıdır.[4]
13 Mayıs 2019'da Amerikalı deniz altı kâşifi Victor Vescovo, Pasifik Okyanusu'nda yer alan Mariana Çukuru'na daldı. Dipteki yüksek basınca dayanacak şekilde üretilen dalış aracıyla 10 bin 927 metre derine inen ve çukurun dibinde 4 saat kalan Vescovo, incelemeleri sırasında deniz canlıları ile renkli kayalık yapıların yanı sıra plastik poşet ve şeker ambalajları buldu.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mariana Çukuru keşif dönemi". 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ "Oceans' deepest depth re-measured". 14 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2011.
- ^ "James Cameron, Mariana Çukuru'na dalış". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- ^ Cameron, James (8 Mart 2012). "You'd have loved it". National Geographic Society. 26 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mariana Çukuru dalışı (25 Mart 2012) – Deepsea Challenger.
- Mariana Çukuru dalışı (23 Ocak 1960) 17 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Trieste
- Mariana Çukuru dalışı (50. yıl) 3 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Trieste – Capt Don Walsh.
- Mariana Çukuru – To Scale.
- Mariana Çukuru – Maps (Google). 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NOAA – Ocean Explorer8 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NOAA – Ocean Explorer – Multimedia 12 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Mariana Arc (podcast13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
- NOAA – Ocean Explorer – Video Playlist 26 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Ring of Fire (2004–2006).
