Mehdi Fraşiri

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Mehdi Fraşiri
Mehdi Fraşiri
Geçici Yönetim Komitesi Başkanı
Görev süresi
24 Ekim 1943 - 25 Ekim 1944
Yerine geldiği Ibrahim Biçakçiu
Yerine gelen Makam kaldırıldı
15. Arnavutluk Başbakanı
Görev süresi
21 Ekim 1935 - 9 Kasım 1936
Yerine geldiği Pandeli Evangjeli
Yerine gelen Kostaq Kota
Kişisel bilgiler
Doğum 28 Şubat 1872(1872-02-28)
Fraşer, Arnavutluk (o dönem Osmanlı İmparatorluğu)
Ölüm 25 Mayıs 1963 (91 yaşında)
Roma, Italya
Evlilik(ler) Nejre Frashëri
İlişkiler Rakip Frashëri (baba)
Aishe Çaçi (anna)
Çocuk(lar) Vehbi Frashëri
Mediha Frashëri
Ragip Frashëri
Shehriar Frashëri
Mesleği Yazar, Memur, Politikacı, Diplomat
İmzası

Mehdi bey Fraşiri (Arnavutça: Mehdi Frashëri, 28 Şubat 1872 - 25 Mayıs 1963), Arnavut bir entelektüel ve politikacıydı. İki kez Arnavutluk Başbakanı ve ayrıca ikinci dönem Arnavutluk'un Nazi Almanyası'ndaki kukla hükûmetinin Başbakanı olarak görev yaptı.

Mehdi Fraşiri, 1872'de Ergiri'nin Fraşer köyünde dünyaya geldi. Koniça ve Manastır'da okudu ve 1897'de Mekteb-i Mülkiye'den mezun oldu.[1] 1901'de İstanbul'da iken, Arnavut ulusalcı materyalleri küçük bir Arnavut grubuyla birlikte bastırdığı için yerel bir ev mahzeninde küçük bir basın kurulmasıyla suçlandı.[2]

Erken siyasi kariyeri ve savaşlar arası dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fraşiri, 1901-1903 yılları arasında Arnavutluk'un merkezinde Peklin Kaymakamı olarak görev yaptı. Daha sonra Ohri'ye taşınarak Arnavutluk Kurtuluşunun Gizli Komitesine katıldı. Bir grup yerel Müslüman tarafından Arnavut milliyetçisi ve Jön Türk olarak kınanmıştı. 1918 tarihinde Arnavut hükûmeti bakanı[3] ve 1920 yılında içişleri bakanıydı.[4] 17 Mayıs 1914'te Uluslararası Kontrol Komisyonu üyesi olarak, Korfuz Protokolünü imzaladı.[5] Aralık 1918'de Durrës Kongresi'ne katıldı. 1923'te Arnavutluk'un Milletler Cemiyeti'ndeki temsilcisiydi. 1930'larda Başbakan'ın 1935-1936 yılları arasında önemli görevlerde bulundu. 1930'ların başında medeni reform reform komitelerine Thoma Orollogaj ve Hasan Dosti ile birlikte katıldı.

İtalya işgali

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fraşiri, Benito Mussolini'ye karşıydı ve Arnavutluk'u işgal etme politikasını sevmiyordu.[6] Fraşiri, istilaya karşı acımasız saldırılar yayımlamak ve Mussolini'ye karşı bir röportaj yapmak için bu görevi üstlendi. Tiran hükûmetinin istifası sonrasında, İşgalci birlikler kapılara dayanınca, Türk Tabanlı'sında sığınma talebinde bulundu ve İtalyanlara destek veren bir beyan imzalamayı reddetti. İtalyan güvencelerine rağmen, Fraşiri yakında İtalya'da tutuklandı ve mahkûm edildi.

Fraşiri, 1942'de Arnavut anti-faşist faktörlerin toplandığı Peza Konferansının "Onursal Başkanı" na katıldı ve bu daha sonra komünist rejim tarafından bastırılacak bir olgu oldu.[7]

Kısmen Avusturya'da okuduğu için Almanlara sempati duyan Fraşiri, yakın ilişkilerin kurulması ve Arnavutları İtalyanlardan korumak için Alman bakanı Erich von Luckwald'la çalıştı.

Alman işgali

[değiştir | kaynağı değiştir]

İtalya'nın teslim edilmesinden sonra Nazi Almanyası Balkanların kontrolünü ele geçirdi. Almanlar, öneminden ötürü değerlendirildi ve işgalden hemen sonra onun için aramaya başladılar. Fraşiri bulundu ve 16 Eylül'de Hermann Neubacher, Binbaşı Franz von Scheiger ve Herr Schliep ile görüşmeler yapmak üzere Tiran'a geri dönmeye karar verdiler. Toplantının bitiminden sonra, Arnavutluk'un bağımsızlığını Hırvatistan bağımsız devleti'ne benzer şekilde Nazi Almanyası'nda kendi egemenliğine kavuşması kararlaştırıldı.

Fraşiri, meclis başkanlığı yapmayı kabul etti. 3 Kasım 1943'te Fraşiri, Başbakan Recep Mitrovica'nın görevi devralmasından dolayı istifa etti. Almanlar Fraşiri'nin halen rejim konseyinin başında kalması konusunda ısrar ettiler.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra

[değiştir | kaynağı değiştir]

Partizanlar Arnavutluk'ta zafer ilan ettiğinde, Almanlar Mehdi Fraşiri'yi onlarla birlikte tahliye etti. Fraşiri Viyana'ya taşındı ve sonunda ölümüne kadar yaşayacağı Roma'ya yerleşti.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Nathalie CLAYER, The Albanian students of the Mekteb-i Mülkieye, in E. Özdalga (ed.), Late Ottoman Society, The Intellectual Legacy, London & New York, RoutledgeCurzon, 2005, pp. 289-308.
  2. ^ Elisabeth Özdalga (16 Mart 2011). Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy. Soas/Routledge Curzon Studies on the Middle East. Routledge. ss. 301-302. ISBN 978-0415665445. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016. 
  3. ^ Kongresi i Durrësit, 25 dhjetor 1918 [Congress of Durres, Dec 25 1918] (Arnavutça), Gazeta Republika, 27 Aralık 2012, 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Aralık 2013 
  4. ^ Bernd Jürgen Fischer. Albania at war, 1939-1945. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011. 
  5. ^ Albania's Captives. 1 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Pyrrhus J. Ruches. 1965. P. 91.
  6. ^ Owen Pearson. Albania in the twentieth century: a history, Volume 3. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011. 
  7. ^ Robert Elsie (2010), Historical Dictionary of Albania, Historical Dictionaries of Europe, 75 (2 bas.), Scarecrow Press, s. 88, ISBN 978-0810861886, 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Aralık 2016, Mehdi bey Frashëri was honorary chairman of the gathering, a fact later suppressed in communist historiography. The conference set in place a joint national liberation movement (Lëvizje Nacionalçlirimtare) with a provisional eight-member council, among whom were Enver Hoxha and Abaz Kupi, though the movement was increasingly dominated by the communists and eventually broke apart. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehdi_Fraşiri&oldid=32952321" sayfasından alınmıştır