Papirüs
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Papirüs, eski zamanlarda yazı yüzeyi olarak kullanılan kalın kağıda benzer bir malzemedir. Sulak bir saz olan papirüs bitkisinin (Cyperus papyrus) özünden yapılmıştır.[1] Papirüs aynı zamanda, bu tür materyallerin üzerine yazılmış, yan yana birleştirilen ve bir kitabın erken formu olan bir parşömen halinde yuvarlanan bir belgeyi de ifade edebilir.
Papirüs bitkisinin, bir zamanlar Nil Deltası boyunca bol olduğu için, ilk olarak Mısır'da (en azından Birinci Hanedanlığa kadar) kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca tüm Akdeniz bölgesinde ve Kush Krallığı'nda da kullanıldı. Eski Mısırlılar, bir yazı malzemesinin yanı sıra, kamış tekneleri, hasırlar, ipler, sandaletler ve sepetler gibi diğer eserlerin yapımında papirüs kullandılar.[2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Mısırlıların yelken, bez, hasır ve yazı kağıdı olarak kullandıkları papirüs onlardan Yunanlara daha sonra Romalılara intikal etti ve MS 3. yüzyılda yerini parşömen alıncaya dek kullanımı sürdürüldü.[3]
Türkiye, İzmir' de de neolitik dönemin sonlarında kullanılmaya başlanmıştır.
Yunanca papirüs kelimesi Kıptice’den alınmış ve neredeyse tüm batı dillerine girmiştir (İngilizce, Almanca, Fransızca Papyrus, Rusça папирус, İspanyolca, İtalyanca papiro)
Gilan eyaletinde konuşulan Gilanice papirüs kelimesi "sigara tütünü" anlamına gelir.
İngilizce paper “kâğıt” ve Türk argosunda “para” anlamına gelen “papel” kelimelerinin de orijininin bu kelime olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Papyrus definition". Dictionary.com. 23 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2008.
- ^ "Ebers Papyrus". Encyclopædia Britannica. 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014.
- ^ Atılgan, Mehmet (2006). "Antik Çağın En Önemli Yazı Malzemesi: Papirüs" (PDF). Bilgi Dünyası. 7 (2). s. 295. ISSN 1302-3217. OCLC 52894870. 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2017.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Leach, Bridget, and William John Tait. 2000. "Papyrus". In Ancient Egyptian Materials and Technology, edited by Paul T. Nicholson and Ian Shaw. Cambridge: Cambridge University Press. 227–253. Thorough technical discussion with extensive bibliography.
- Leach, Bridget, and William John Tait. 2001. "Papyrus". In The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, edited by Donald Bruce Redford. Vol. 3 of 3 vols. Oxford, New York, and Cairo: Oxford University Press and The American University in Cairo Press. 22–24.
- Parkinson, Richard Bruce, and Stephen G. J. Quirke. 1995. Papyrus. Egyptian Bookshelf. London: British Museum Press. General overview for a popular reading audience.
- Özhan Öztürk (2005). Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2 Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul. ISBN 975-6121-00-9
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Horst Blanck: Das Buch in der Antike. Beck, München 1992, 3-406-36686-4
- Rosemarie Drenkhahn: Papyrus. In: Wolfgang Helck, Wolfhart Westendorf (eds.): Lexikon der Ägyptologie. vol. IV, Wiesbaden 1982, Spalte 667–670
- David Diringer, The Book before Printing: Ancient, Medieval and Oriental, Dover Publications, New York 1982, pp. 113–169, 0-486-24243-9.
- Victor Martin (Hrsg.): Ménandre. Le Dyscolos. Bibliotheca Bodmeriana, Cologny – Genève 1958
- Otto Mazal: Griechisch-römische Antike. Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz 1999, 3-201-01716-7 (Geschichte der Buchkultur; vol. 1)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Leuven Homepage of Papyrus Collections
- Ancient Egyptian Papyrus – Aldokkan 13 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yale Papyrus Collection Database at the Beinecke Rare Book and Manuscript Library at Yale University 6 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Lund University Library Papyrus Collection
- Ghent University Library Papyrus Collection 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Thompson, Edward Maunde (1911). "Papyrus". Encyclopædia Britannica. 20 (11. bas.). ss. 743–745.- "Papyri.info Resource and Partner Organizations". papyri.info. 26 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2018.
- Finding aid to the Advanced Papyrological Information System records at Columbia University. Rare Book & Manuscript Library. 25 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
