Soykırımların İnkârının Cezalandırılmasına İlişkin Yasa

Soykırımların İnkârının Cezalandırılmasına İlişkin Yasa, Fransız Parlamentosu tarafından kabul edilen ancak Fransa Anayasa Konseyi tarafından "anayasaya aykırılık" gerekçesiyle iptal edilip yürürlüğe girmeyen yasa. Kısaca "inkâr yasası" olarak da anılan yasa, "Ermeni Soykırımı"nın varlığının inkâr edilmesi, aşağılanması ve önemsizleştirilmesi gibi davranışlarda bulunanların 1 yıl hapis ve/veya 45 bin avro para cezası ile mahkûm edilmesini öngörmüştür.^[1]

18 Ekim 2011’de Bouches-du-Rhône şehrini temsil eden Valérie Boyer tarafından Ulusal Meclis’e sunulan 3842 sayı ve “Irkçılıkla Mücadeleye İlişkin Topluluk Hukukunun Aktarılması ve Ermeni Soykırımının İnkârının Cezalandırılması” başlıklı yasa teklifi (Proposition de loi portant transposition du droit communautaire sur la lutte contre le racisme et réprimant la contestation de l’existence du génocide arménien) şu şekildedir:

Madde 1: 29 Temmuz 1881 tarihli basın özgürlüğüne ilişkin yasanın 24. maddesinin birinci bendi alttaki beş yeni bentle değiştirilmiştir: 24’üncü maddenin altıncı bendi doğrultusunda, soykırım suçu, insanlığa karşı suç ve savaş suçunu savunan, inkâr eden veya kamusal alanda önemsizleştirmeye çalışanlar alttaki tanımlamalara dayalı olarak cezalandırılacaktır:

1. Uluslararası Ceza Mahkemesini oluşturan Roma Statüsü’nün 6’ncı, 7’nci ve 8’inci maddesi
2. Ceza Kanununun 211-1 ve 212-1 maddesi
3. 8 Ağustos 1945 tarihli Londra Antlaşmasına ekli Uluslararası Askeri Mahkeme Statüsü’nün 6’ncı maddesi

Fransa tarafından imzalanmış ve onaylanmış veya uluslararası ya da bölgesel kurumların nitelikli kararlarıyla taraf olunmuş uluslararası bir sözleşme, Fransız yargısı tarafından bu şekilde nitelendirilmiş ve kanunen tanınmışsa, Fransa’da yürürlüğe girer.

Madde 2: 29 Temmuz 1881 tarihli basın özgürlüğüne ilişkin yasanın 48-2 maddesi şu şekilde değiştirilmiştir:

1. “Sürgün” kelimesinden sonra “... ya da herhangi diğer soykırım, savaş suçu, insanlık suçu ve düşmanla işbirliği suçu mağdurları...” eklenmiştir.
2. “Savunma” kelimesinden sonra “soykırımlar” kelimesi eklenmiştir.^[2]

Yasa teklifinin gerekçesi, “ırkçılık ve yabancı düşmanlığının belirli şekilleri ve ifadelerine karşı ceza hukuku yoluyla mücadele” hakkındaki 2008/913/JHA sayılı ve 28 Kasım 2008 tarihli AB Konseyi Çerçeve Kararı'nda tanımlanan yükümlülüklere uyum sağlamak olarak ifade edilmiştir.^[1] Söz konusu Çerçeve Kararla Avrupa Birliği; yabancı düşmanlığı, ırkçılık, soykırım inkârcılığı konusunda bütün üye ülkelerin yasa çıkarmaları ve bu suçları işleyenlerin cezalandırılmasını öngörmüştür.

Yasa teklifini hazırlayan Boyer, 2001 yılında kabul edilen ve yürürlüğe giren 2001/70 sayılı "1915 Ermeni Soykırımının Tanınması" başlıklı yasanın,^[3] eksik kalan uygulama kısmının bu yasa ile tamamlanacağını teklifin gerekçesinde belirtmiştir. Fransa Senatosu, 7 Kasım 2000 tarihinde 40’a karşı 164 oyla “Fransa, 1915 yılında Ermenilere karşı soykırım yapıldığını açıkça tanır.” ifadesinden oluşan bir yasa teklifini kabul etmiştir. Söz konusu teklif, Fransa Ulusal Meclisinde 18 Ocak 2001 tarihinde yapılan oylamada oturuma katılan 50 kadar milletvekilinin oy birliğiyle kabul edilmiş ve 29 Ocak 2001 tarihinde Cumhurbaşkanı Chirac tarafından onaylanıp yayımlanmıştır. Boyer; Fransa'nın, Yahudi soykırımının inkârını cezalandırırken 2001'deki yasayla resmen tanınmış Ermeni soykırımını cezalandırmamasının adil olmayacağını belirterek söz konusu teklifin gerekçesini açıklamıştır.^[4]

Fransız yasama süreci, yasa yapımı için iki kamaradan oluşan parlamentonun her iki kanadının da aynı metni kabul etmesini gerekli kılmaktadır. Dolayısıyla, Ulusal Meclise sunulan teklifin komisyon aşamasından geçip Meclis Genel Kurulunda yapılan oylama neticesinde kabul edilmesiyle nihai metin Senatoya havale edilmektedir. Senato da teklifi önce komisyonda incelemekte, ardından komisyon raporu eşliğinde Senato Genel Kurulunda görüşüp oylamaya sunmaktadır.^[5]

Yasa teklifine ilişkin olarak Anayasa, Yasama ve Kamu İdaresi Komisyonu^[6] adına Valérie Boyer tarafından hazırlanan rapor 7 Aralık 2011 tarihinde tamamlanmıştır. 4035 sayılı rapor, Fransız iç hukukunun AB mevzuatıyla uyumlulaştırılması amacıyla, soykırım ve insanlığa karşı suçlarla mücadele adına bu suçların inkârı, savunulması ve önemsizleştirilmesi gibi davranışların cezai yaptırıma bağlanması gerektiğine işaret etmiştir.^[7]

Ulusal Meclisteki Komisyon görüşmeleri esnasında içeriğe dair önemli bir değişiklik kabul edilmiştir. Komisyon Başkanı Jean-Luc Warsmann tarafından teklif edilen önergeyle “Irkçılıkla Mücadeleye İlişkin Topluluk Hukukunun (iç hukuka) Aktarılması ve Ermeni Soykırımının İnkârının Cezalandırılması” şeklinde kaleme alınmış olan teklif başlığı “Yasayla Tanınmış Soykırımların İnkârının Cezalandırılması” şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle, 7 Aralık 2011'de yapılan Komisyon toplantısında yasa teklifinden “Ermeni soykırımı” ifadesi çıkarılmıştır.

Senato Yasalar Komisyonu Başkanı Jean-Pierre Sueur tarafından hazırlanan 269 sayılı rapor, 18 Ocak 2012'de Komisyonda ele alınmıştır. Rapor, yasa teklifinin Anayasa'da yer alan "düşünce ve ifade özgürlüğü", "araştırma özgürlüğü" ve "suç ve cezanın yasallığı" ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle reddedilmesi önerilmiştir.^[8] Senato Yasalar Komisyonu, teklifin senatörler tarafından reddedilmesini önermişse de 23 Ocak 2012 tarihinde Senato Genel Kurulunda yapılan oylamada teklif 86 senatörün aleyhte oyuna karşılık 127 lehte oyla kabul edilmiştir.^[9]

Yasa teklifinin Senatoda da kabul edilmesiyle yasama sürecinin son aşaması olan Cumhurbaşkanının onayı aşamasına geçilmiştir. Ancak, Fransız Anayasası'nın 61. maddesi uyarınca en az 60 senatör veya 60 temsilcinin yasanın iptali için Anayasa Konseyi'ne başvuru hakkı vardır. Yasaya muhalif temsilci ve senatörler, 31 Ocak 2012'de gerekli imzayı tamamlayıp Konseye yasanın iptaline yönelik başvuru yapmışlardır.^[10]

Anayasa Konseyi, 28 Şubat 2012’de aldığı 647 sayılı kararla kabul edilen yasanın iki maddesinin de düşünce ve ifade özgürlüğü, bilimsel araştırma özgürlüğü, iletişim özgürlüğü ile suç ve cezanın yasallığı ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle 1789 tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi ve 1958 tarihli Fransa Anayasasına aykırı olduğunu ilan ederek yasayı iptal etmiş, bu kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasını kararlaştırmıştır.^[11] Karar, 2 Mart 2012 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.