Wernicke alanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Wernicke alanı, Wernike'nin konuşma alanı olarak da adlandırılır, serebral korteksin konuşmaya bağlı olan iki bölümünden biridir, diğeri Broca'nın alanıdır. Dilin üretiminde yer alan Broca'nın aksine, yazılı ve sözlü dilin anlaşılmasında rol oynar. Geleneksel olarak, sağ elini kullananların yaklaşık% 95'inde ve sol elini kullananların %60'ında sol yarıküre olan baskın serebral yarımkürede üstün temporal girusta yer alan Brodmann bölgesi 22'de bulunduğu düşünülmektedir.

Wernicke bölgesinde meydana gelen hasarlar alıcı(reseptif), akıcı afazi ile (sağlıklı işitip okuyabilmeye ve akıcı konuşabilmeye rağmen anlamlandırmanın bozulduğu afazi türü) sonuçlanır. Bu, afazi olan kişilerin kelimeleri akıcı bir şekilde bağlayabileceği, ancak cümlelerin anlamsız kalacağı anlamına gelir. Bu, Kişilerin anlamlı ama akıcı olmayan, telegrafik bir biçimde sözcükler kullanabildiği akıcı olmayan afaziden farklıdır.[1]

Yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel bakış açısına göre Wernicke alanının genelde sol yarıkürede bulunan üstün temporal girusun (ÜTG) arka kısmında yer aldığı düşünülüyor. Bu alan yan sulkusdaki (beyinin temporal lobu ile paryetal lobunun birleşitiği kısmı) işitsel korteksi çevreler.[2] Bu alan nöroanatomik olarak Brodmann alanı 22‘nin arka kısmı olarak tanımlanır.

Ancak, bulunduğu yer konusunda tutarlı bir tanım yoktur.[3][4] Bazıları bunu birincil işitsel korteksin (BA 22'nin ön kısmı) önündeki üstün temporal girusta yer alan unimodal işitsel ilişki ile tanımlar.[5] Bu, fonksiyonel beyin görüntüleme deneyleri tarafından işitsel kelime tanımada en tutarlı şekilde yer alan alandır.[6][7] Diğerleri ise bunu parietal lobdaki BA 39 ve BA40'ta yer alan heteromadal korteksin birleşik parçaları olarak tanımlar.[8] Özel olarak tanımlanmış bir ‘wernicke alanı’ baskın düşüncesine rağmen, şu anki en dikkatli araştırmalar şunu öne sürer: bu birleşik bir konsept değildir.

Daha önce Wernicke bölgesini ve Broca bölgesini bağladığı düşünülse de, yeni araştırmalar kavisli fasikülüsün bunun yerine Broca'nın bölgesine değil, motor / motor bölgelerine sahip olan arka alıcı alanlara bağlandığını gösteriyor.[9] Beyin görüntülemede tanımlanan kelime tanıma bölgesi ile uyumlu olarak, uncinate fasikül, ön üst temporal bölgeleri Broca bölgesine bağlar.[10]

Fonksiyon

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sağ homolog alan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Transkraniyal manyetik stimülasyon kullanılarak yapılan (beyinin çeşitli bölgelerinin elektromanyetik uyarımı)araştırmalar şunu öne sürüyor: Baskın olmayan serebral yarıkürede Wernicke alanına karşılık gelen alan birden fazla anlama gelen sözcüklerin alt anlamının çözümlenmesinde ve işlenmesinde rol alır. Örneğin, ‘river’ sözcüğü birden fazla anlama gelebilen başka bir sözcük olan ‘bank’ sözcüğü ile  kullanıldığında. Buna karşılık, baskın yarıküredeki Wernicke alanı baskın sözcük anlamlarını işler. Örneğin ‘teller’ sözcüğü ‘bank’ sözcüğüyle verildiğinde.[11]

Türkçeye çevirenin notu: İngilizcedeki ‘Bank’ sözcüğü banka anlamına gelmektedir aynı zamanda alt anlam olarak nehir kıyısı anlamına da gelmektedir

Baskın olmayan yarı kürede Wernicke alanına karşılık gelen alan, bank sözcüğünün alt anlamını  (nehir kıyısı anlamını) işler dolayısıyla ‘bank’ sözcüğünün nehir kıyısı anlamına geleceği zamanlarda, ‘river’ (nehir) sözcüğüyle birlikte kullanıldığı zamanlarda rol alır.

Baskın yarıküredeki Wernicke alanı bu sözcüğün baskın anlamını (banka) işler dolayısıyla ‘bank’ sözcüğünün banka anlamına geleceği zamanlarda, ‘teller’ (banka memuru) sözcüğüyle birlikte kullanıldığı zamanlarda rol alır.

Çağdaş Görüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nörogörüntüleme,daha önceden Wernicke alanına atfedilen fonksiyonların temporal lobda daha detaylı şekilde gerçekleştiğini ve aslında aynı zamanda Broca alanında gerçekleştiğini öne sürüyor.

Öne sürülen bazı fikirlere göre orta ve alt temporal gyri ve bazal temporal korteks sözcük işlemeyi yansıtır… Burundan kuyruk kısımlara kadar üst temporal girus (ÜTG) ve üst temporal sulkusun, içinde konuşmayı tanımayı sağlayan kritik ölçümlerin çoğunun yapıldığı nöral (sinirsel) dokuyu oluşturduğu konusunda bir fikir birliği vardır… Broca alanı (Brodmann alanı 44 ve 45) için olan görüşler genelde konuşma işlemede yer alır… Konuşma işlemede yer alan alanların aralığı, konuşma için tipik olarak bahsedilen klasik dil alanlarının çok ötesine geçer; ders kitaplarının çoğu hala bu algılama ve dil işleme süreçlerinin Wernicke alanında olduğunu ifade ediyor (üst temporal girusun üçte birinin arka kısmı). [12]

Konuşma işleme alanlarının büyük bir bölümüne destek olan çalışmalar Rochester Üniversitesi'nde yürütülen güncel bir çalışma ile daha ileriye taşınmıştır. Bu çalışmada Amerikan İşaret Dili anadili olan katılımcılar, ya sözdizimi kurallarına göre (ilişki kelime dizilimi ile temsil edilir) bir ilişki gösteren cümleleri ya da vurgulamaya göre (ilişki ''elleri havada hareket ettirme ya da vücudun bir tarafında işaret yapma'' durumu ile gösterilir) bir ilişki gösteren cümleleri yorumlarken MRI ile incelenmiştir. Frontal korteks (bilgiyi sıralayabilme yeteneği ile ilişkilidir) sözdizimi koşulunda; temporal lob ise (bilgiyi bileşenlerine ayırabilme yeteneği ile ilişkilidir) vurgulama koşulunda daha aktif olmak üzere, beynin farklı alanlarının aktive olduğu gözlemlenmiştir. iBununla birlikte, bu alanlar birbirinden tamamen ayrı değildir ve büyük miktarda çakışma gösterir. Bu bulgular, konuşma işleme süreci çok karmaşık bir süreç olmasına rağmen, beynin oldukça basit, önceden var olan hesaplama yöntemlerini kullanıyor olabileceğini göstermektedir.[12]

Wernicke bölgesi kırmızıyla vurgulanmış insan beyni

Afazi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wernicke alanı adını, 1874'te üst temporal girusun sol arka kısmı ile, konuşulan kelimelerin duyusal ve motor görüntülerini ilişkilendiren kelimelerin ve hecelerin refleksif taklidi arasında bir bağlantı olduğunu ileri süren bir Alman nörolog ve psikiyatrist olan Carl Wernicke'nin adından almıştır.[13] Carl Wernicke bunu afaziye neden olan beyin yaralanmalarının yerlerini temel alarak yapmıştır. Bu tür yeteneklerin korunduğu alıcı afazi, Wernicke afazi olarak da bilinir. Bu durumda, dil doğal bir ritmi ve nispeten normal bir sözdizimini korurken, dili anlamada büyük bir bozulma vardır. Sonuç olarak dil büyük ölçüde anlamsızdır (bazen akıcı veya jargon afazi olarak adlandırılan bir durum).

Wernicke alanı işitsel korteksten bilgi alır ve kelimelere anlam atama işlevi görür.[14] Bu nedenle bu alana zarar vermek anlamsız konuşma ile sonuçlanır, çoğu zaman parafazik hatalar ve yeni yaratılan kelimeler veya ifadeler ile birlikte görülür. Parafazi, semantik parafazi olarak bilinen, bir kelimeyi diğeriyle ikame etmeyi veya fonemik parafazi olarak tanımlanan, bir sesi veya heceyi bir diğeriyle ikame etmeyi içerebilir.[15] Bu tür konuşmaya genellikle “kelime salatası” denir, çünkü konuşma akıcı gelir, ancak mantıklı bir anlamı yoktur. Normal cümle yapısı ve prozodi, normal tonlama, vurgulama, hız ve ritim ile korunur. Bu, Broca'nın akıcı olmama ile karakterize edilen afazisinden farklıdır. Hastaların tipik olarak konuşmalarını algılayışları değiştiğinden, konuşmalarının bu şekilde bozulduğunun farkında değildir. Yazılı dil, okuma ve tekrar da etkilenir.

Baskın yarımkürenin arka temporal lobuna verilen hasar Wernicke afazisinin nedenidir.[15] Bu hasarın etiyolojisi büyük ölçüde farklılık gösterebilir, en yaygın neden iskemik inme gibi serebrovasküler bir olaydır. İskemik inme, kan damarını tıkayan ve beynin belirli bir bölgesine kan akışını kısıtlayan bir trombüsün sonucudur. Wernicke afazisine yol açabilecek fokal hasarın diğer nedenleri arasında kafa travması, merkezi sinir sistemini etkileyen enfeksiyonlar, nörodejeneratif hastalık ve neoplazmalar bulunur. Serebrovasküler olay, akut başlangıçlı afazinin ortaya çıkmasında daha olasıdır, oysa dejeneratif bir hastalıkta zamanla kademeli ilerlemeli afazi şüphesi olmalıdır.[14] Görüntüleme genellikle bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans görüntülemeden (MRI) oluşan en yaygın ilk görüntüleme yardımı ile bir lezyonun tanımlanmasında yararlıdır.[16] Elektroensefalografi (EEG), bulguların nöbetlere bağlı olabileceği geçici afazi olan hastalarda da yararlı olabilir, ancak bu daha az yaygın olan bir nedendir.

Afazi tanısı ve afazi tipinin karakterizasyonu, sağlayıcı tarafından dil testi ile yapılır. Test, konuşma akıcılığı, anlama, tekrarlama, nesneleri adlandırma becerisi ve yazma becerilerini değerlendirmelidir.[15] Akıcılık, hastanın spontane konuşmasını gözlemleyerek değerlendirilir. Akıcılıktaki anormallikler arasında kısaltılmış ifadeler, dakika başına düşen kelime sayısında azalma, konuşmada artan çaba ve söz dizimi açısından doğru cümleler kurarak konuşabilme yeteneğinin olmaması (agramatizm) yer alır.[14] Wernicke afazi hastaları akıcı konuşurlar, bu nedenle akıcılıktaki anormallikler farklı bir afazi tipini gösterebilir. Anlama, hastaya takip etmesi için başlangıçta basit komutlar, sonrasında daha karmaşık komutlar verilerek değerlendirilir. Tekrarlama, basitten başlayarak daha karmaşık cümleleri hastanın tekrarlamasıyla değerlendirilir. Wernicke afazisinde hem anlama hem de tekrarlama süreci anormal olur. İçerik, hastanın spontane veya önceden hazırlanmış konuşmasını dinleyerek de değerlendirilmelidir. İçerik anormallikleri, her ikisi de Wernicke afazi tanısını gösteren parafazik hataları ve neolojizmleri içerir. Neolojizm, mevcut kelimelere benzeyebilecek yeni kelimelerdir. Ağır Wernicke afazi hastaları, jargon olarak bilinen birkaç bağlantı kelimesi ile bu tür neolojizmlerin dizelerini de üretebilir. Wernicke afazi hastalarının fonem (sesbirim) seçimindeki hatalar arasında ekleme, ihmal etme veya pozisyon değişikliği bulunur. Wernicke afazinin bir başka belirtisi, semantik parafazi veya "boş konuşma"dır; bu, hastanın aklına gelmeyen belirli kelimeler için konuşmaya devam edebilmek adına "şeyler" gibi genel terimlerin kullanılmasıdır. Bazı Wernicke afazi hastaları, "dolaylama" yaparlar, zaten özlü bir kavramı açıklamak veya tanımlamak için birden fazla sözcük kullanırlar. Wernicke afazi hastaları, yetersiz kendi kendini izleme ile birlikte dolaylama nedeniyle konuştuklarında uzun uzadıya ve durmadan konuşmaya devam edebilirler. Kelimelerin veya konuşma presinin bu fazlalığı, logorrea olarak tanımlanabilir. Eğer bu semptomlar varsa, afazinin potansiyel olarak anormal konuşma ve kavrama ile zihinsel durumun değişmesine neden olabilecek diğer nörolojik tanılardan ayırt edilmesinde yardımcı olacak tam bir nörolojik muayene yapılmalıdır.

Örnek olarak, Wernicke afazi olan bir hastaya neden hastaneye geldiği soruldu. Cevabı, "Bu, daha önce yaptığımız gibi yaptığımız çalışmalardan biri mi? . . . Tamam . . . Ne zaman nemden [neden] buradayım. Benim sorunum, çünkü ben ... benimle o zamanki normal zamanım arasındaki zamanla ilgili bir şey alana kadar kendimdi ve o zamandaki zamanı aldılar ve işte o zaman buraya geldi ve beni orada gördü Benimle hiç vakit geçirmedi ve doktorun beni bu şekilde bulması için başka hiçbir şey yapmaya başlayamadım. . . "[17]

Çevirenin notu: Orijinal örnekte afazisi olan bireyin "why" kelimesi yerine "wine" kelimesini kullanması örneği, dilsel farklılıklardan dolayı "neden" ve "nemden" kelimeleriyle değiştirilmiştir.

Wernicke afazi tedavisi için öncelikle altta yatan nedenin ele alınması gerekir. Konuşma ve dil terapisi afazi tedavisi için ilk basamaktır ve dil eksikliklerini iyileştirmenin yanı sıra hastanın kalan dil becerilerini korumayı da amaçlar.[15] Bir sonraki kritik tedavi hedefi, hastalara alternatif şekillerde nasıl iletişim kuracağını öğretmektir, böylece günlük hayatta başarılı bir şekilde iletişim kurabilirler. Bu alternatif iletişim yollar; jestleri, resimleri veya elektronik cihazların kullanımını içerebilir.[16]

Nörogörüntüleme ve lezyon kanıtları genellikle Wernicke bölgesinin arızasının veya hasarının alıcı afazi olan kişilerde yaygın olduğu fikrini desteklese de, bu her zaman böyle değildir. Bazı insanlar dil için doğru yarımküreyi kullanabilir ve Wernicke alan korteksinin izole hasarı (koruyucu beyaz madde ve diğer alanlar) ağır alıcı afaziye neden olmayabilir.[3][18] Wernicke bölgesinde lezyonları olan hastalarda anlama eksiklikleri olsa bile, bunlar genellikle sadece dil işlemeyle sınırlı değildir. Örneğin, bir çalışma, posterior lezyonları olan hastaların da hayvan ve makine sesleri gibi sözsüz sesleri anlamada sorun yaşadığını ortaya koymuştur.[19] Aslında, Wernicke bölgesi için sözsüz seslerdeki bozukluklar sözel seslerden istatistiksel olarak daha güçlüdür.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Aphasia: Signs & Symptoms". American Speech-Language-Hearing Association. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  2. ^ Kennison, Shelia (2013). Introduction to language development. Los Angeles: Sage. 
  3. ^ a b "Wernicke's region—Where is it?". Annals of the New York Academy of Sciences. 280 (1): 834-43. 1976. 
  4. ^ Nakai (2017). "Three- and four-dimensional mapping of speech and language in patients with epilepsy". Brain. 140 (5): 1351-1370. 
  5. ^ "The anatomy of phonological and semantic processing in normal subjects". Brain. 115 (Pt 6): 1753-68. Aralık 1992. 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  6. ^ "Phoneme and word recognition in the auditory ventral stream". Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (8): E505-E514. 2012. 
  7. ^ "Wernicke's area revisited: parallel streams and word processing". Brain Lang. 127 (2): 181-91. 2013. 
  8. ^ Mesulam MM (Haziran 1998). "From sensation to cognition". Brain. 121 (Pt 6): 1013-52. 13 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  9. ^ "The role of the arcuate fasciculus in conduction aphasia". Brain. 132 (Pt 9): 2309-16. Eylül 2009. 
  10. ^ "Ventral and dorsal pathways for language". Proceedings of the National Academy of Sciences. 105 (46): 18035-18040. Kasım 2008. 
  11. ^ "Lexical ambiguity resolution in Wernicke's area and its right homologue". Cortex. 45 (9): 1097-103. Ekim 2009. 
  12. ^ "Dissociating neural subsystems for grammar by contrasting word order and inflection". Proceedings of the National Academy of Sciences. 107 (16): 7539-44. 2010. 
  13. ^ "The aphasia symptom-complex: A psychological study on an anatomical basis (1875)". Reader in the History of Aphasia: From sasi(Franz Gall to). 4. Amsterdam: John Benjamins Pub Co. 1995. ss. 69-89. ISBN 978-90-272-1893-3. 
  14. ^ a b c "Approach to the patient with aphasia". Up To Date. 2018. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ a b c d "Wernicke Aphasia". National Center for Biotechnology Information. 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ a b "Aphasia". National Institute on Deafness and Other Communication Disorders. 6 Mart 2017. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ Akbari, R. (2001). Language and the Brain. Loraine K. Obler and Kris Gjerlow. New York: Cambridge University Press, 1999. p.43. Studies in Second Language Acquisition, 23(1), 128-129. doi:10.1017/S0272263101231052
  18. ^ "The neural architecture of language disorders". The New cognitive neurosciences. 2nd. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. 2000. ss. 949-58. ISBN 978-0-262-07195-6. 
  19. ^ "Neural resources for processing language and environmental sounds: evidence from aphasia". Brain. 126 (Pt 4): 928-45. 2003. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Wernicke_alanı&oldid=33252033" sayfasından alınmıştır