哈薩克字母

哈薩克字母（哈薩克語：Qazaq älıpbiı, Қазақ әліпбиі, قازاق ءالىپبيى‎；英語：Kazakh alphabets），是書寫哈薩克語的文字。哈薩克族在古代使用已滅絕的突厥字母，現在使用拉丁字母、西里爾字母和阿拉伯字母其中一種。

對照表

[编辑]

以下為哈薩克目前通行西里爾字母、拉丁字母及阿拉伯字母等文字系统的對照表。

西里尔字母 拉丁字母 盲文（英语：Kazakh Braille） 阿拉伯字母 IPA[1][2]
2021 2018 2017 QazAqparat Kazak Grammar 哈萨克新文字 字母 名称
А а A a A a A a A a A a A a ⠁ ا‎ Alif /ɑ/
Ә ә Ä ä Á á Aʼ aʼ Ä ä Ä ä Ә ә ⠜ ٵ‎ Hamza + Alif /æ/
Б б B b B b B b B b B b B b ⠃ ب‎ Ba /b/
В в V v V v V v V v V v V v ⠺ ۆ‎ Waw with V /v/
Г г G g G g G g G g G g G g ⠛ گ‎ Gaf /ɡ/
Ғ ғ Ğ ğ Ǵ ǵ Gʼ gʼ Ğ ğ G g (allophone of G) Ƣ ƣ ⠻ ع‎ Ghain /ʁ/
Д д D d D d D d D d D d D d ⠙ د‎ Dal /d/
Е е E e E e E e E e E e Ê ê ⠑ ە‎ Ha /jɪ/
Ё ё İo io Io ıo Yo yo – - ⠡ يو‎ Ya + Waw /jo/
Ж ж J j J j J j J j J j J j ⠚ ج‎ Jeem /ʑ/
З з Z z Z z Z z Z z Z z Z z ⠵ ز‎ Za /z/
И и İ i I ı Iʼ iʼ Ï ï Iy / iy - ⠊ ٸ‎ Hamza + Ya /ɪj/, /əj/
Й й İ i I ı Iʼ iʼ Y y Y Y y ⠯ ي‎ Ya /j/
К к K k K k K k K k K k K k ⠅ ك‎ Kaf /k/
Қ қ Q q Q q Q q Q q K k (allophone of K) Ⱪ ⱪ ⠹ ق‎ Qaf /q/
Л л L l L l L l L l L l L l ⠇ ل‎ Lam /l/
М м M m M m M m M m M m M m ⠍ م‎ Meem /m/
Н н N n N n N n N n N n N n ⠝ ن‎ Noon /n/
Ң ң Ñ ñ Ń ń Nʼ nʼ Ñ ñ Ń ń Ng ng ⠩ ڭ‎ Ng /ŋ/
О о O o O o O o O o O o O o ⠕ و‎ Waw /wʊ/
Ө ө Ö ö Ó ó Oʼ oʼ Ö ö Ö ö Ө ө ⠣ ٶ‎ Hamza + Waw /wʏ/
П п P p P p P p P p P p P p ⠏ پ‎ Pa /p/
Р р R r R r R r R r R r R r ⠗ ر‎ Ra /ɾ/
С с S s S s S s S s S s S s ⠎ س‎ Seen /s/
Т т T t T t T t T t T t T t ⠞ ت‎ Ta /t/
У у U u Ý ý Yʼ yʼ W w W w W w ⠥ ۋ‎ Waw with 3 dots /w/, /ʊw/, /ʏw/
Ұ ұ Ū ū U u U u U u U u U u ⠌ ۇ‎ Waw with damma /ʊ/
Ү ү Ü ü Ú ú Uʼ uʼ Ü ü Ü ü Ü ü ⠬ ٷ‎ Hamza + Waw with damma /ʏ/
Ф ф F f F f F f F f F f F f ⠋ ف‎ Fa /f/
Х х H h H h H h X x H h H h ⠓ ح‎ Ḥa /q/, /χ/
Һ һ H h H h H h H h – Ⱨ ⱨ ⠧ ھ‎ Initial Ha /h/
Ц ц Ts ts C c – - ⠉ تس‎ Ta + Seen /ts/
Ч ч Ch ch Cʼ cʼ Ç ç Ć ć (in case of need) Q q ⠟ چ‎ Cheem/Che /tɕ/
Ш ш Ş ş Sh sh Sʼ sʼ Ş ş C c X x ⠱ ش‎ Sheen /ɕ/
Щ щ Şş şş C c (allophone of C) - ⠭ شش‎ Sheen + Sheen /ɕtɕ/
Ъ ъ (ʺ) – - ⠷ -- -- --
Ы ы Y y Y y Y y I ı I ı E e ⠮ ى‎ Alif maqṣūrah /ə/
І і I ı İ i I i İ i İ i I i ⠽ ٸ‎ Hamza + Alif maqṣūrah /ɪ/
Ь ь (ʹ) – - ⠾ -- -- --
Э э É é – - ⠪ ە‎ Ha /ɛ/
Ю ю İu iu Iý ıý Yw yw Yuw/yüw/yıw/yiw Yw ⠳ يۋ‎ Ya + Waw with 3 dots /jʉw/, /jʊw/
Я я İa ia Ia ıa Ya ya Ya/ye/yä Ya ⠫ يا‎ Ya + Alif /jɑ, jæ/
哈萨克语拉丁字母与阿拉伯字母（1924年）
哈薩克西里爾字母字母鍵盤
哈萨克语拉丁字母（哈薩克斯坦官方 2021年4月）
A a Ä ä B b D d E e F f G g Ğ ğ
H h I ı İ i J j K k L l M m N n
Ñ ñ O o Ö ö P p Q q R r S s Ş ş
T t U u Ū ū Ü ü V v Y y Z z
哈萨克语西里尔字母
А а Ә ә Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Қ қ
Л л М м Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р С с Т т У у Ұ ұ Ү ү Ф ф Х х
Һ һ Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы І і Ь ь Э э Ю ю Я я            

使用情況

[编辑]
  • 西里爾字母：西里爾字母是哈薩克斯坦和蒙古國巴彦乌列盖省的官方文字，也是俄羅斯、吉爾吉斯斯坦、烏茲別克斯坦和土庫曼斯坦哈薩克族使用的文字，是蘇聯在1940年代引進使用。但是哈萨克斯坦政府于2017年10月27日决定开始改用拉丁字母，至2025年完成转换。
  • 阿拉伯字母：阿拉伯字母是新疆伊犁哈薩克自治州和阿勒泰地區哈薩克族官方文字，也是在伊朗和阿富汗哈薩克族使用的文字。
  • 拉丁字母：哈薩克語拉丁字母是基於土耳其語字母，多使用於生活在土耳其的哈薩克族，也使用於生活在歐美地區的哈薩克族，這種文字在1927-40年使用於中亞突厥語共和國。2017年10月纳扎尔巴耶夫颁布总统令（2017年總統令第569號）规定开始改用拉丁字母，至2025年完成转换。2018年2月对拉丁字母方案进行了修改（2018年第637号总统令），为现行拉丁字母方案。

例文

[编辑]

世界人權宣言第一章:[3]

哈薩克西里爾文字 哈薩克阿拉伯文字 英語
Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс. بارلىق ادامدار تۋمىسىنان ازات جانە قادىر-قاسيەتى مەن كۇقىقتارى تەڭ بولىپ دۇنيەگە كەلەدى. ادامدارعا اقىل-پاراسات، ار-وجدان بەرىلگەن، سوندىقتان ولار ٴبىر-بىرىمەن تۋىستىق، باۋىرمالدىق قارىم-قاتىناس جاساۋلارى ٴتيىس.‎ All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
哈薩克字母拉丁文字
(2017年由納扎爾巴耶夫批准，2018年修訂) 		哈薩克字母拉丁文字
(哈薩克國際通訊社、哈薩克語維基百科，以及一些語言學家的版本)
Barlyq adamdar týmysynan azat jáne qadir-qasıeti men quqyqtary teń bolyp dúnıege keledi. Adamdarǵa aqyl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondyqtan olar bir-birimen týystyq, baýyrmaldyq qarym-qatynas jasaýlary tıis. Barlıq adamdar twmısınan azat jäne qadir-qasïyeti men quqıqtarı teñ bolıp dünïyege keledi. Adamdarğa aqıl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondıqtan olar bir-birimen twıstıq, bawırmaldıq qarım-qatınas jasawları tïis.
哈薩克亞尼亞利夫文字
(1929年變體) 		哈薩克亞尼亞利夫文字
(1938年變體) 		哈薩克新文字
(1964年–1984年)
Barlьq adamdar tьvmьsьnan azat çəne qadir-qasijeti men quqьqtarь teꞑ bolьp dynijege keledi. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berilgen, sondьqtan olar bir-birimen tьvьstьq, bavьrmaldьq qarьm-qatьnas çasavlarь tijis. Barlьq adamdar tumьsьnan azat çəne qadjr-qasietj men qūqьqtarь teꞑ bolьp dyniege keledj. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berjlgen, sondьqtan olar bjr-bjrjmen tuьstьq, bauьrmaldьq qarьm-qatьnas çasaularь tijs. Barleⱪ adamdar tewmesenan azat jənê ⱪadir-ⱪasiyêti mên ⱪuⱪeⱪtare têng bolep düniyêgê kêlêdi. Adamdarƣa aⱪel-parasat, ar-ojdan bêrilgên, sondeⱪtan olar bir-birimên tewesteⱪ, bawermaldeⱪ ⱪarem-ⱪatenas jasawlare tiyis.
哈薩克拉丁文字(2021) 哈薩克IPA
Barlyq adamdar tumysynan azat jäne qadır-qasietı men qūqyqtary teñ bolyp düniege keledı. Adamdarğa aqyl-parasat, ar-ojdan berılgen, sondyqtan olar bır-bırımen tuystyq, bauyrmaldyq qarym-qatynas jasaulary tiıs. [bɑrˈɫəq ɑdɑmˈdɑr tʰʊwməsəˈnɑn ɑˈzɑt ʒæˈɲe qɑˈdɘr qɑsɘjeˈtɘ mʲeɴ qʊqəqtɑˈrə tʲem boˈɫəp dʉnɘjeˈɟe cʰeʎeˈdɘ ‖ ɑdɑmdɑrˈʁɑ‿qəɫ pɑrɑˈsɑt ɑr‿wʊʒˈdɑm bʲerɘʎˈɟen | sondəqˈtɑn wʊˈɫɑr bɘr bɘrɘˈmʲen tʰʊwəsˈtəq | bɑwərmɑɫˈdəq qɑˈrəm qɑtəˈnɑs ʒɑsɑwɫɑˈrə tʰɘˈjɘs ‖]

註釋

[编辑]
  1. ^ Vajda, Edward, Kazakh phonology, Kaplan, E.; Whisenhunt, D. (编), Essays presented in honor of Henry Schwarz, Washington: Western Washington: 603–650, 1994 
  2. ^ McCollum, Adam, Labial harmonic shift in Kazakh: mapping the pathways and motivations for decay, Proceedings of the Forty-first Annual Meeting of the Berkeley Lingusitics Society 41, Berkeley:: Berkeley Linguistics Society: 329–351, 2015 
  3. ^ Universal Declaration of Human Rights Kazakh –通过Wikisource. 

參考文獻

[编辑]
  • Minglang Zhou (2003). Multilingualism in China: the politics of writing reforms for minority languages, 1949-2002. Volume 89 of Contributions to the sociology of language (illustrated ed.). Published Walter de Gruyter. p. 149. ISBN 3-11-017896-6. Retrieved 2011-01-01.

外部連結

[编辑]
ISO基本拉丁字母
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz

历史 • 古文字变体 • 连字 • 衍生字母 • 附加符号 • 标点符号 • 数字 • Unicode • 字母列表

template:Kazakhstan topics（英语：template:Kazakhstan topics）

检索自“https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=哈薩克字母&oldid=81877256”