1660-1669

De jaren 1660-1669 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 17e eeuw.

Meerjarige gebeurtenissen

[bewerken | brontekst bewerken]
Standbeeld van Johan (links) en Cornelis de Witt in Dordrecht

Republiek der Verenigde Nederlanden

[bewerken | brontekst bewerken]

Wereldhandel en kolonies

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1666 In Rusland beginnen concilies die zullen leiden tot het schisma in de Russisch-orthodoxe kerk.
  • Het schisma ("raskol") in de Russisch-orthodoxe kerk is een feit. De oudgelovigen scheiden zich, uit protest tegen de aangenomen kerkhervormingen, af van de hiërarchie van de Russische kerk. Hele dorpen van oudorthodoxen steken zich in brand.
  • Door het in 1658 verschijnen in Europa van Sinicae Historiae , een werk van Martino Martini en verbonden aan de missie van de jezuïeten in China wordt een andere chronologische traditie bekend. Die Chinese traditie met zijn achtereenvolgende lijsten van heersers vanaf het begin van het derde millennium roept grote vragen op ten aanzien van de in Europa gehanteerde chronologie. Dat geldt dan in het bijzonder voor het idee van een universele zondvloed die immers ook geen Chinees zou kunnen hebben overleefd.
  • In Amsterdam ontstaat een gezelschap vrijdenkers rond de schooldirecteur Franciscus van den Enden. De belangrijkste leden zijn Baruch de Spinoza en de broers Adriaan en Johannes Koerbagh. Hun publicaties brengen hen in moeilijkheden met de woordvoerders der publieke godsdienst: de calvinistische dominees. Spinoza duikt min of meer onder en geniet protectie van de Hollandse raadspensionaris Johan de Wit. Adriaan Koerbagh sterft in het Rasphuis. Van den Ende vlucht naar Frankrijk.

Wetenschap en techniek

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Joan Blaeu geeft de Grooten Atlas uit met 600 kaarten in 9 banden.
  • 1666 - Isaac Newton ontdekt de Wet van de Zwaartekracht.
  • De Florentijnse Accademia del Cimento is geen lang leven beschoren, maar wordt nagevolgd door de Engelse Royal Society die nog steeds bestaat.
  • In Brugge houdt stadsdokter Thomas Montanus de evolutie van de pest dag na dag bij. Alle besmette personen en hun familie worden genoteerd. Dit laat Montanus toe de omvang van de epidemie op de voet te volgen. Hij publiceert over de Brugse pest een verslagboek, Qualitas Loimodea sive pestis Brugana anni MDCLXVI.
  • Met een vergroting van 30x heeft de Engelsman Robert Hooke de sterkste microscoop tot nu toe gebouwd. Hij ontdekt onder meer structuren in kurk en andere plantenmaterialen die hem aan de cellen van monniken doen denken, en die hij daarom ook cellen noemt. Ook suggereert hij een golftheorie van het licht.
  • Anthoni van Leeuwenhoek slijpt zijn eigen lenzen en bouwt een microscoop. Hij ontdekt allerlei microscopisch leven.
  • De meeste instrumenten van het Oude observatorium te Peking worden door de Vlaamse jezuïet Ferdinand Verbiest vernieuwd en verbeterd.
  • de lijfarts van Lodewijk XIV, Jean-Baptiste Denis en zijn chirurgijn Paul Emmeretz experimenteren in 1667 met bloedtransfusie. Eerst op een jongen van 16 jaar, waarbij zij gebruikmaken van het bloed van een lam. In hetzelfde jaar passen ze de eerste bloedtransfusie toe van mens naar mens. Ze verbinden de slagader van een van hun proefpersonen met de ader van een andere persoon. Als er steeds meer ongelukken gebeuren, wordt Denis in Parijs voor het gerecht gesleept. Vanaf 1670 wordt de bloedtransfusie verboden.
  • In 1661 wordt in Zweden het eerste bankbiljet geïntroduceerd.
  • De Engelse Guinea is in 1663 de eerste machinaal geslagen munt.

Kunst en cultuur

[bewerken | brontekst bewerken]
Johannes Vermeer:
Meisje met de parel (ca. 1665-1667)
  • 1661 : Jean-Baptiste Lully wordt hofcomponist van Lodewijk XIV.
  • Meest actieve schilderperiode van Johannes Vermeer. Hij schildert onder meer Meisje met de parel.
  • De eerste Interslavische grammatica wordt in 1666 door de Kroatische priester Juraj Križanić uitgegeven. Hij noemt deze taal Ruski om de steun van de tsaar te verwerven, maar in werkelijkheid is de taal vooral een mengeling van het Kerkslavisch en het Servo-Kroatisch. Naast deze grammatica schrijft Križani? ook andere werken in deze taal, inclusief het traktaat Razgowôri ob wladátelystwu (1663-1666; later uitgegeven onder de titel Politika).

Belangrijke personen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1665 : Koning Filips IV van Spanje sterft, hij wordt opgevolgd door zijn zoon Karel II van Spanje.


Zie de categorie 1660s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.