Anglo-Amerikaanse maatsystemen

Het Brits-Amerikaanse maatsysteem (Engels: Imperial Standard System) is een van oorsprong Brits systeem van maten en gewichten, met als standaard lengtemaat de yard, standaardmaat voor massa het pond en als standaard inhoudsmaat de gallon.

De Anglo-Amerikaanse maatsystemen hebben allemaal hun oorsprong in oudere Engelse systemen en werden vóór de invoering van het metriek stelsel ook in andere landen van het Gemenebest gebruikt (het Imperial Standard System van 1824). Tegenwoordig is het vrijwel alleen de Verenigde Staten die de eenheden van dit systeem (de customary units) gebruikt, terwijl ze tot ver in de 20e eeuw ook in het Verenigd Koninkrijk en zijn koloniën werd gebruikt. Na de Brexit is er in het Verenigd Koninkrijk een gedeeltelijke terugkeer te zien naar dit maatsysteem.

Symbool grootheid: l

Voorheen was ook in Nederland de basiseenheid van lengte de duim (Engels: inch). In 1958 werd, met inwerkingtreding vanaf 1 juli 1959, internationaal afgesproken dat de inch exact 2,54 cm bedraagt. Hiervan wijkt de Amerikaanse landmetingsinch (US survey inch) af: deze is exact 100 ⁄ 3937 m ofwel ca. 2,540 005 080 010 cm. Voor 1959 weken de Amerikaanse lengtematen licht af van de Britse.

Vroeger hanteerde men een zeemijl, vaak aangeduid als de Admiralty mile, die precies 800 voet langer was dan de landmijl en daarmee overeen kwam met 1853,184 meter. De internationale zeemijl (International nautical/sea mile) is intussen (1929, VS 1954) vastgelegd op exact 1852 m en de kabellengte op 185,2 m. Deze cable length kan worden benaderd met 100 fathoms (182,88 m) of 120 fathoms (219,456 m) bij de US Navy. Fathoms (nl: vadems) worden alleen nog bij dieptemeting in water gebruikt; de shackle ofwel naval shot bestaat praktisch niet meer, hoewel deze Britse maateenheid nog in 1949 van 12½ naar 15 fathom werd verhoogd.

Voor speciale toepassingen bestond ook nog de geographical mile van 6082 feet (1,853 793 6 km) en de telegraph mile van 6087 feet (1,855 317 6 km).

De hierboven genoemde chain en link behoren tot de Gunter’s measurements. Daarnaast bestaat er ook nog de Ramsden’s of Engineer’s measurements:

Symbool grootheid: A, O, F.

De belangrijkste van de bijzondere oppervlakte-eenheden is de acre, die 1 furlong × 1 chain is, alsmede 40 rods × 4 rods of 10 square chains en daarmee corresponderend: 10•22² = 4840 square yards; 640 acres geven een square mile. Hierbij moet opgemerkt worden dat deze grootheden in de VS in de regel zijn afgeleid van de survey inch en dus iets grotere waarden hebben dan de waarden in de volgende tabel:

De Angelsaksische hide kan behalve 100 ook 120 acre omvatten en was eigenlijk ook geen echte oppervlakte-eenheid, maar diende eerder als een abstracte bezittingsbeschrijving voor het vastleggen van de belasting.

Een yardland was meestal één vierde hide en kon 15 tot 80 acres omvatten. De oude Duitse Hufe of Hube is hieraan verwant en tevens op dezelfde manier variabel.

Hier gegeven zijn de grootheden die vandaag de dag nog in Engeland in de volksmond gebruikt worden.

Symbool grootheid: V

Acre-foot en acre-inch worden in de landbouw en meteorologie gebruikt voor neerslaghoeveelheden. In het metrische systeem worden voor deze doeleinden de equivalente liter per vierkante meter en millimeter gebruikt (1 l/m² = 1 dm³/m² = 0,001 m³/m² = 1 mm).

Een perch is niet alleen een lengtemaat (=pole, rod), maar wordt ook (zij het zelden) gebruikt in de bergbouw als volume-eenheid.

Symbool grootheid: V

De Amerikaanse en Britse inhoudsmaten zijn gebaseerd op drie verschillende Gallons van de oorspronkelijk vele Britse Gallons: de ale gallon, de wine gallon en de corn gallon. In het Verenigd Koninkrijk is de ale gallon van de oorspronkelijke 277,42 kubieke inch sinds 1824 op 277,419 450 kubieke inch teruggebracht (10 pound H₂O bij 62 °F en een luchtdruk van 30 inch). In de VS wordt voor vloeistoffen sinds 1707 de wine gallon gehanteerd die 231 inch³ telt (oorspronkelijk 230,907 in³) en voor inhoudsmaten wordt de corn gallon van 268,8 inch³ gebruikt.

De inhoudsmaten in kubieke inch lijken misschien wat krom, maar toch steekt er meestal een bepaald concept erachter; het moet vooral makkelijk zijn om een passende maatbeker (cilindrisch of balkvormig (vierhoekig)) te fabriceren die vaak precies waren vastgelegd. Voor de wine gallon voldoet een 'balkvormige' beker van 3" × 7" × 11" en voor de corn gallon gebruikt men een Winchester-Buschel, een cilinder van 18½ inch in diameter en 8 inch hoog. Hier kunnen 8 gallons in.

Het gebruik van de Britse droge inhoudsmaten (peck en bushel) werd in het Verenigd Koninkrijk van 1968 verboden, de kenning is net als de wijn-reeks rundlet tot tun al veel eerder verouderd. In de Weights and Measures Act van 1963 werden per 1 februari 1971 ook de kleine (Apotheker-)vloeistofmaten minim, fluid scruple en fluid drachm die sinds 1824 werden gebruikt, afgeschaft.

In 1995 werd het Britse vloeistof-pint ten behoeve van de overgang op het metrische systeem op exact 568,261 250 milliliter vastgelegd, wat een lichte afronding betekent ten opzichte van 277,42 ÷ 8 in³ (568,262 411 860 ml) en 277,419 450 ÷ 8 in³ (568,261 285 249 360 ml) en omgerekend een gallon van ca. 277,419 432 791 621 in³ betekent – telkens met de vandaag gebruikelijke inch van 25,4 mm.

De gebruikte eenheden hebben in beide systemen dezelfde namen (bijvoorbeeld drachm werd in dram veranderd) en doorgaans onderling dezelfde factoren (met uitzondering van de barrels en gill). Ter onderscheiding wordt eventueel met de afkorting Imp. resp. VS het gebruikte systeem aangegeven.

Opmerkelijk is dat zowel het Britse als het Amerikaanse aardolievat (barrel) ongeveer 159 liter bevat, terwijl het ene als 35 en het andere als 42 Gallons is gedefinieerd. Verder is de Britse vloeistof-ounce kleiner, maar de Gill, Quart en Gallon groter dan het Amerikaanse pendant.

In het Apothekensysteem werden alleen de minim, scruple, drachm, ounce, pint en gallon gebruikt.

Uit de tierce ontstond via omwegen uiteindelijk de vandaag gebruikelijke (petrol) barrel ofwel het olievat, 159 liter.

Met name in de Noord-Amerikaanse keuken zijn de maten exact vastgelegd.

Sommige koks en kookboeken gebruiken andere definities (bijvoorbeeld 1 tbsp. = ½ Imp.fl.oz). De maten dessertspoon, saltspoon en tea cup worden slechts zeer zelden gebruikt.

Sinds 1979 zijn de (champagne)flessen in de USA gebaseerd op driekwart liter in plaats van op een vijfde gallon, maar sommige andere flesmaten zijn nog meer veranderd.

Symbool grootheid: m.

De basiseenheid van het oorspronkelijk uit Frankrijk (rond de 15e eeuw) stammende gewichtsysteem is het pound (Avoirdupoids). Sinds 1960 is deze eenheid in de VS, Canada en het Verenigd Koninkrijk vastgelegd op 453,592 37 gram. Daarvoor was het Britse pond (sinds 1878) 32 µg lichter (namelijk 453,592 338 g) dan het in 1893 gedefinieerde Noord-Amerikaanse pond; de afwijking was slechts 0,000 007%.

Daarnaast bestaat in de munt- en edelmetaalhandel het Troy-systeem met een pond, dat 5760 in plaats van 7000 grains bevat. Tot in de 19e eeuw (UK Medical Act van 1858) bestond er ook een apothekersysteem, dat ook een lichtere pound (Troy) van 12 ounces (in plaats van 16 ounces) gebruikte. Dit systeem gebruikte verder de scruple en de dram in plaats van de pennyweight die door de munthandel wordt gehanteerd.

Bij de gebruikte eenheden is gewoonlijk uit de context wel duidelijk welk systeem is toegepast. Het Avoirdupoids-systeem kent in de VS de toevoeging short (kort) en in de VK long (lang). Indien het nodig wordt geacht ter onderscheiding van de andere systemen, kunnen deze termen vóór de eenheid worden geplaatst (zeer zelden worden de termen net en gross gebruikt) en achter de eenheid wordt dan (Avoirdupois) gezet. Indien één der andere systemen is gebruikt en men wil dit aangeven kan men ook hier het gebruikte systeem achter de eenheid plaatsen: (Troy) of (apothecaries).

De eenheden stone en hundredweight werden in de Britse handel al enkele decennia voor de invoering van het metrische systeem afgeschaft. Britten en Ieren geven hun lichaamsgewicht desondanks toch nog vaak in stone en pound, net zoals hun lengte in feet en inch. De 'lange' (long) eenheden komen voort uit de latere invoering van de stone voor 14 pound in het Verenigd Koninkrijk en waren daar gebruikelijker dan in de koloniën. Volgens andere bronnen zijn de short-eenheden het gevolg van een gedeeltelijke decimalisering van het systeem in Noord-Amerika in de 18e eeuw, naar het voorbeeld van gebruikte eenheden op het Europese vasteland, zoals diverse centenaar (uit het Duitse Zentner, van het Latijnse centum dat honderd betekent) en Quintale voor 100 pond.

Alleen de hundredweight en de stone worden nog gebruikt in het normale, 'lange' Engelse gewichtssysteem.

Ondanks de naam (bushel) wordt graan ook in de VS intussen bemeten naar het gewicht.

De enige 'afwijkende' Engelse tijdseenheid die men vandaag nog weleens tegenkomt is de fortnight (combinatie van fourteen nights), bijvoorbeeld bij tweewekelijkse televisieprogramma's. Dit woord is in de VS niet bekend.

Traditioneel wordt in het Amerikaans Engels de graden Fahrenheit meer gebruikt dan de graden Celsius; het Verenigd Koningrijk gebruikt de Celsiusschaal. Zij onderscheiden zich in het startpunt

0 °C = 32 °F = 273,15 K,

0 °F = −17 7⁄9 °C = ca. 255,37 K

en in de grootte van één graad, die weliswaar in een eenvoudige lineaire verhouding tot elkaar staan:

1 °F = 5 ⁄ 9 °C = 5 ⁄ 9 K.

Overigens is de schaal van Fahrenheit een verbetering van het werk door de Deense astronoom Ole Christensen Rømer die in 1701 de Rømer-temperatuurschaal ontwikkelde waarbij, smeltend pekel als nulpunt werd gebruikt. Gabriel Fahrenheit ontwikkelde daarop in 1724 zijn eigen schaal.

Symbool grootheid: v

Met de invoering in 1929 (in de VS pas in 1954) van de internationale zeemijl (international nautical/sea mile) werd de oorspronkelijke snelheid van 1,853184 km/h met 1,184 m/h (ofwel 0,329 m/s) teruggebracht naar exact 1,852 km/h.^[1]

De knoop voor snelheid is internationaal gebruikelijk in de zee- en luchtvaart.

Symbool grootheid: F

In het gebruik van pound en pound-force wordt het verschil tussen beiden vaak niet zo nauw genomen. Ook is de definitie niet officieel. Daarnaast bestaat sinds de eerste helft van de 20e eeuw een technisch pond-voet-seconde-systeem, waarin de pound de krachteenheid is en de massa-eenheid wordt aangeduid met slug. De poundal bestaat minstens sinds 1879.

Zie ook: kilogramkracht

Symbool grootheid: p

Symbool grootheid: E, soms ook W

Er bestaan worden behalve de 15-graden-calorie nog andere definities van calorie gebruikt.
Quad staat voor quadrillion BTU, waarbij het Amerikaanse quadrillion^[2] wordt bedoeld. In dit geval is quad dus 10¹⁵ BTU.

Symbool grootheid: P

De Nederlandse paardenkracht is (net als bijvoorbeeld de Duitse Pferdestärke) gedefinieerd als 75 kgf•m/s en is met 735,498 750 watt iets kleiner dan de Britse horse power. Deze wordt soms ook met metric horsepower (metrische paardenkracht) aangeduid.

• (en) Imperial Measure
• (en) NIST Handbook 44 – 2013 Appendix C – General Tables of Units of Measurement