Codex Carolinus
De Codex Carolinus is een tweetalig Gotisch-Latijns fragment van een handschrift uit de 6e of 7e eeuw van een Vetus Latina versie van het Nieuwe Testament. De Codex Carolinus bevindt zich momenteel in de Herzog August Bibliothek te Wolfenbüttel (Duitsland) met als signatuur N° 4148. Het handschriftfragment werd gebruikt bij het samenstellen van een ander handschrift de codex Guelferbytanus 64 Weissenburgensis. De originele tekst werd weggeschraapt en het perkament hergebruikt en herbeschreven, het is dus een palimpsest.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Het handschriftfragment is een van de weinige documenten met delen van de Gotische Bijbelvertaling van Wulfila.[1] Van de originele codex is slechts een fragment bewaard, namelijk vier folia van 265 × 215 mm en die bevatten delen van de brief van Paulus aan de Romeinen. De tekst is geschreven in unciaal in twee kolommen van 27 lijnen, de linker kolom bevat de Gotische tekst, de rechter de Latijnse.
Inhoud: Brief aan de Romeinen 11:34-36, 12:1-5, 12:17-21, 13:1-5, 14:9-20, 15:3-13[2]
Het volledige handschrift, de codex Guelferbytanus 64 Weissenburgensis is geschreven in het Latijn en bevat de Origines of Etymologiae van Isidorus van Sevilla en zes brieven van hem. Het gebruikte perkament kwam uit drie oudere handschriften en de onderliggende tekst van de palimpsest bevat de codex Guelferbytanus A, de codex Guelferbytanus B en de codex Carolinus. De eerste twee zijn teksten van de evangelies in het Grieks.[3] De Codex Guelferbytanus A bevat 43 folia beschreven in 2 kolommen van 24 lijnen, de Codex Guelferbytanus B telt 15 folia beschreven in 2 kolommen van 28 lijnen.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Op basis van paleografische kenmerken wordt het handschrift gedateerd in de 6e of de 7e eeuw. Tischendorf situeert het in de 6e eeuw.[3] Het werd waarschijnlijk geschreven in Italië en werd bewaard in het scriptorium van Bobbio. Daarna kwam het terecht in Weissenburg in de Elzas, door de Fransen hernoemd in Wissembourg, vervolgens in Mainz en Praag. De hertog van Brunswijk kocht het manuscript in 1689.[3]
De palimpsest werd voor het eerst bestudeerd door Franz Anton Knittel, die het handschrift ook zijn naam gaf naar de toenmalige regent van Braunschweig-Lüneburg, Karel I.[4]
Tekstreconstructie
[bewerken | brontekst bewerken]Knittel bestudeerde in 1756 de Guelferbytanus 64 Weissenburgensis en hij ontdekte dat de Griekse tekst van het document behoorde tot twee verschillende manuscripten van het Nieuwe Testament, die hij sigla A en sigla B noemde. Bovendien vond en bestudeerde hij eveneens de tekst van het palimpsest, geschreven in het Gotisch en in het Latijn. Knittel publiceerde in 1758 een korte nota over zijn werk[5] en publiceerde de volledige tekst in 1762 te Brunswick.[6]
De tekst van Knittel was niet volledig. Tischendorf vulde de tekst aan en publiceerde die in 1855.[7]
Een nieuwe versie van de Gotische tekst werd gepubliceerd door Carla Falluomini in 1999.[8]
Voorbeelden van de reconstructie van de tekst (Brief aan de Romeinen 11:33-12:2)
[bewerken | brontekst bewerken]Gotische tekst (folio 277 recto, 1 col.)
[bewerken | brontekst bewerken].PNG)
|
|
Latijnse tekst (folium 277 recto, 2 col.)
[bewerken | brontekst bewerken].PNG)
|
|
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Bronnen
- Bij het opstellen van dit artikel werd gebruikgemaakt van informatie in het gelijknamige Engelse artikel; de Gotische en Latijnse tekst werden overgenomen.
- Codex Carolinus
- Die gotische Bibel: Herausgegeben von Wilhelm Streitberg. (Germanische Bibliothek, 2. Abteilung, 3. Band) 1. Teil: Der gotische Tekst und seine griechische Vorlage. Mit Einleitung, Lesarten und Quellennachweisen sowie den kleineren Denkmälern als Anhang. Heidelberg: Carl Winter, 1919. Online editie verzorgd door het Project Wulfila (http://www.wulfila.be), Universiteit van Antwerpen (België); tekst gescand en opgemaakt door Robert Tannert, David Landau & Tom De Herdt (1997, 1998).
Referenties
- ↑ Manuscripten van de Wulfila Bijbel. Gearchiveerd op 10 mei 2023.
- ↑ Die gotische Bibel: Herausgegeben von Wilhelm Streitberg. (Germanische Bibliothek, 2. Abteilung, 3. Band) 1. Teil: Der gotische Tekst und seine griechische Vorlage. Mit Einleitung, Lesarten und Quellennachweisen sowie den kleineren Denkmälern als Anhang. Heidelberg: Carl Winter, 1919. Online editie verzorgd door het Project Wulfila (https://web.archive.org/web/20210106203140/http://www.wulfila.be/), Universiteit van Antwerpen (België); tekst gescand en opgemaakt door Robert Tannert, David Landau & Tom De Herdt (1997, 1998).
- ↑ a b c Caspar René Gregory, Textkritik des Neuen Testaments, J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1900 Leipzig, volume = 1, pp.62-63. [1]
- ↑ Codex carolinus. Gearchiveerd op 16 april 2023.
- ↑ Ulphilae versionem Gothicam nonnullorum capitum epistolae Pauli ad Romanos, venerandum antiquitatis monumentum, pro amisso omnino atque adeo deperdito per multa saecula ad hunc usque diem habitum, et duo IV Evangeliorum fragmenta Graeca, saeculo VI scripta, incognita huc usque litteratissimis hominibus, propterque lectiones variantes lectu dignissima, Tres has remotissimae aetatis reliquias e litura codices cuiusdam manuscripti rescripti Augustae, quae Guelpherbyti floret, bibliothecae erutas, dandasque propediem foras, orbi litterato annuntiat; et de indole atque conditionibus, quibus splendissima horum monumentorum editio prodibit in publicum, nonnulla praefatur Franciscus Antonius Knittel; Braunschweig (Waisenhaus) 1758.
- ↑ Ulphilae versionem Gothicam nonnullorum capitum epistolae Pauli ad Romanos e litura MS. rescript Bibliothecae Guelferbytanae, cum variis monumentis ineditis eruit, commentatus est, detitque foras, Brunovici 1762
- ↑ Constantin von Tischendorf, Anecdota sacra et profana (Lipsiae 1855)
- ↑ Der sogenannte Codex Carolinus von Wolfenbüttel, Guelf. 64 Weiss. - Mit besonderer Berücksichtigung der gotisch-lateinischen Blätter (255, 256, 277, 280). Harrassowitz Verlag in Kommission, Wolfenbüttel 1999
- ↑ a b (la) Knittel, Franz A.. Fragmenta Versionis Ulphilanae, p. 1.
- ↑ Gothic text in Falluomini's reconstruction at the Digitale Edition der Handschrift Cod. Guelf. 64 Weiss. Gearchiveerd op 4 april 2023.
- ↑ Constantin von Tischendorf, Anecdota sacra et profana (Lipsiae 1855), p. 155.
Literatuur
- Streitberg, W., Die Gotische Bibel (Heidelberg, 1965)* boek
· 
· 
