Ezelinnenmelk
Ezelinnenmelk, ezelmelk of jenny-melk is de melk die wordt gegeven door de gedomesticeerde ezel (Equus asinus). Het wordt sinds de oudheid zowel voor cosmetische doeleinden als voor kindervoeding gebruikt.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Het gebruik van ezelinnenmelk door mensen voor voedings- en cosmetische doeleinden is populair sinds de Egyptische oudheid.[1]
Hippocrates (460 - 370 v.Chr.), de vader van de geneeskunde, was de eerste die schreef over de geneeskrachtige eigenschappen van ezelinnenmelk.
Productie
[bewerken | brontekst bewerken]De ezelin is normaal ongeveer 12 maanden zwanger. Aangezien de vruchtbaarheidscyclus van de ezelin seizoengebonden is, is er slechts enkele maanden per jaar verse melk beschikbaar.
De productie van ezelinnenmelk verschilt aanzienlijk van die van conventionele zuivelproducten, vooral wat betreft de melkvoorziening die dus veel beperkter is. De melkklieren hebben een lage capaciteit (maximaal 2,5 liter), bovendien is een deel van de melk nodig voor het veulen.[2]
Samenstelling
[bewerken | brontekst bewerken]Gepubliceerde gegevens over de samenstelling van de ezelsmelk bevestigen de nauwere overeenkomst met moedermelk voor lactose-, eiwit- en vaste bestanddelen in vergelijking met koeien-, schapen- en geitenmelk. Het vetgehalte is lager dan bij moedermelk. Indien ezelsmelk wordt gebruikt voor babyvoeding, wordt deze daarom aangevuld met wat plantaardige olie. Vooral het lagere caseïnegehalte vergeleken met koemelk, speelt een rol bij baby's met koemelkallergie.[3]
| Samenstelling van ezels-, paarde-, moeder- en koeienmelk (g/100 g)[4] | ||||
| samenstelling | ezel | paard | mens | koe |
| pH | 7.0 – 7.2 | 7.18 | 7.0 – 7.5 | 6.6 – 6.8 |
| eiwit g/100g | 1.5 – 1.8 | 1.5 – 2.8 | 0.9 – 1.7 | 3.1 – 3.8 |
| vet g/100g | 0.3 – 1.8 | 0.5 – 2.0 | 3.5 – 4.0 | 3.5 – 3.9 |
| lactose g/100g | 5.8 – 7.4 | 5.8 – 7.0 | 6.3 – 7.0 | 4.4 – 4.9 |
| Vaste stoffen g/100 g | 8.8-11.7 | 9.3-11.6 | 11.7-12.9 | 12.5-13.0 |
| Caseïne g/100 g | 0.64-1.03 | 0.94-1.2 | 0.32-0.42 | 2.46-2.80 |
| Wei-eiwit g/100 g | 0.49-0.80 | 0.74-0.91 | 0.68-0.83 | 0.55-0.70 |
| Stikstof g/100 g | 0.18-0.41 | 0.17-0.35 | 0.26-0.32 | 0.1-0.19 |
Farmaceutisch gebruik
[bewerken | brontekst bewerken]Ezelsmelk kan worden gebruikt als een natuurlijke hypoallergene melk, bij baby's met voedselallergieën, zoals koemelkeiwitallergie. Echter moet de zuigelingentolerantie voor ezelsmelk eerst subjectief worden geëvalueerd, onder medisch toezicht en na het uitvoeren van specifieke allergietesten.[5] Het gebruik van ezelsmelk voor kinderen jonger dan zes maanden wordt afgeraden omdat er verbanden zijn gelegd met gevallen van zuigelingensterfte. Er lijkt een verhoogd risico op infecties te zijn en een verminderd vermogen van het kind om colostrum op te nemen.[6][7]
Ezelmelk bevat immuunbevorderende verbindingen (met name lysozyme en lactoferrine) om baby's te beschermen tegen infectie en ziekte. Daarnaast vinden kinderen de smaak en het uiterlijk van ezelinnenmelk aantrekkelijk.
Cosmetisch gebruik
[bewerken | brontekst bewerken]Er wordt gezegd dat Cleopatra, koningin van het oude Egypte, baden nam in ezelinnenmelk om de schoonheid en de jeugd van haar huid te behouden. De legende gaat dat er niet minder dan 700 ezels nodig waren om de hoeveelheid melk te leveren die nodig was voor haar dagelijkse bad.
Cosmetica met ezelinnenmelk
[bewerken | brontekst bewerken]De afgelopen jaren is de cosmetische industrie meer gericht op producten gemaakt met natuurlijke ingrediënten, en is deze gericht op een duurzame consumptie. Vanwege hun natuurlijke oorsprong komen melkcomponenten op veel gebieden overeen met de behoeften van de cosmetica-branche.[8]
Tegenwoordig wordt ezelinnenmelk nog steeds gebruikt bij de vervaardiging van zeep en crèmes.[9]
Typen in de handel
[bewerken | brontekst bewerken]- Rauwe ezelinnenmelk (bederfelijk) in een omgeving waar het gebruikelijk is ezels te houden.
- Gepasteuriseerde ezelinnenmelk.
- Gevriesdroogde ezelinnenmelk
Vriesdrogen wordt toegepast om de hoge biologische kwaliteit van ezelinnenmelk te beschermen, dus om de voedingswaarde, functionele en cosmetische eigenschappen te behouden. Verder onderzoek is echter zinvol omdat er nog niet zoveel bekend is over de invloed van langdurig bewaren op de kwaliteit, al zijn de eerste onderzoekresultaten positief.[3]
Dit product is gemakkelijk te vinden in Italië en Frankrijk, waar het voor het eerst op de markt werd gebracht, maar het kan moeilijk verkrijgbaar zijn buiten Europa.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Donkey milk op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ T. Uniacke-Lowe, P.F. Fox (2011). Encyclopedia of Dairy Sciences. Elsevier, 518–529. ISBN 9780123744074.
- ↑ Horse and Donkey Milk. Gearchiveerd op 9 mei 2019. Geraadpleegd op 11 april 2013.
- ↑ a b Effects of Lyophilization and Use of Probiotics on Donkey's Milk Nutritional Characteristics Effects of Lyophilization and Use of Probiotics on Donkey's Milk Nutritional Characteristics. Gearchiveerd op 3 april 2022. Geraadpleegd op 10 mei 2019.
- ↑ Composition, Physiochemical Properties, Nitrogen Fraction Distribution, and Amino Acid Profile of Donkey Milk. Gearchiveerd op 15 april 2023. Geraadpleegd op April 2007.
- ↑ ScienceDirect. www.sciencedirect.com. Geraadpleegd op 9 mei 2019.
- ↑ Mothers feed newborn babies donkey milk Geraadpleegd 10 mei 2019. Gearchiveerd op 15 augustus 2018.
- ↑ Pothapregada, S (2014). Donkeys milk feeding in newborn: Myths and facts. Indian Pediatrics 51 (3): 233–4. PMID 24736921. DOI: 10.1007/s13312-014-0359-2. Geraadpleegd 10 mei 2019
- ↑ Cosentino, Carlo, Paolino, Rosanna, Musto, Mauro, Freschi, Pierangelo (2015). The Sustainability of Agro-Food and Natural Resource Systems in the Mediterranean Basin. DOI:10.1007/978-3-319-16357-4_8, "Innovative Use of Jenny Milk from Sustainable Rearing", 113–32. ISBN 978-3-319-16356-7. Geraadpleegd 10 mei 2019
- ↑ Cosentino, C, Freschi, P, Valentini, R (2013). Market sustainability analysis of jenny milk cosmetics. Emirates Journal of Food and Agriculture 25 (8): 635–40. DOI: 10.9755/ejfa.v25i8.16093. Geraadpleegd 10 mei 2019