Frans Hens

Frans Hens (Antwerpen, 1 augustus 1856 - aldaar, 11 mei 1928) was een Belgisch postimpressionistisch kunstschilder, tekenaar, aquarellist, graficus. Hij is vooral bekend als Scheldeschilder. Hij was tevens een pionier van de Afrikaanse kunst.

Hij kreeg in 1872 zijn opleiding aan de Academie te Antwerpen onder leiding van Jacob Jacobs (1812-1879).^[1] Hij vertrok in 1873 naar Amerika, maar kwam reeds terug in 1874.

Hij ging zich nadien verder vervolmaken aan de Academie te Antwerpen. Hij geraakte bevriend met Theodoor Verstraete, die, als een der betere gangmakers van het Belgische postimpressionisme, een zekere invloed zou hebben op de stijl van Frans Hens. Hij was ook een goede vriend van Emile Claus, die hij regelmatig zag op de plaatselijke tentoonstellingen van de Cercle Artistique van Antwerpen en met wie hij open en innoverende discussies had over de kunst, het leven en de realiteit.

Blijkbaar was Frans Hens wat avontuurlijk aangelegd, want hij werkte een tijd als circusacrobaat in Duitsland. In 1886 reisde hij als eerste Belgische kunstenaar naar de Congo-Vrijstaat, het privé-eigendom van koning Leopold II. Hij geraakte er onder de indruk van de Afrikaanse kunst. In de periode 1887-1888 maakte hij een tweede reis naar Congo. Hij had tevergeefs gezocht naar sponsors of een bijdrage van de Belgische Staat en had deze reizen volledig moeten maken op eigen kosten. Hij reisde doorheen Bas-Congo (het huidige Kongo-Central) tot aan het land van de Bangala, de stam die bovenstrooms langs de Kongostroom woonde. Hij schilderde landschappen langs de Kongostroom waarbij hij trachtte het verstrooid licht van het zonnig landschap weer te geven. Hij exposeerde hierna zijn werken, die hij op deze reizen had gemaakt, in Antwerpen en Brussel. Men kan gerust beweren dat hij de pionier was van de Belgische schilderkunst in Congo-Vrijstaat. Op de grote Congo-tentoonstellingen van de wereldtentoonstellingen van 1894 en 1897 werd hij echter volledig over het hoofd gezien.

In 1897 werkte Hens met kunstschilder Eugène Broerman mee aan het project voor een Panorama van Congo, bedoeld voor de tentoonstelling van 1897 te Tervuren. Ze stichtten daartoe de Société de nom collectif Hens et Broerman. Het project werd echter nooit gerealiseerd.

Hij werd lid van de artistieke kringen Pour l'Art en Weest U Zelve en stichtend lid van De XIII (1891) en van Kunst van Heden (1905).

Frans Hens was leraar aan het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten te Antwerpen van 1919 tot 1923. Zijn leerling Jozef Vinck beschreef hem als een zeer vooruitstrevend en een goed schilder^[2] Andere leerlingen waren de postimpressionistische landschapschilder Victor Thonet (1885-1952) en John Michaux (1876-1956).

Hens was gehuwd met Claire Jeanne Aerts. Hij werd begraven op het kerkhof Schoonselhof.

Frans Hens zocht zijn inspiratie voor zijn werken langs de Schelde, in de Kempen, de Polders en aan zee. De havenschilderkunst werd aanvaard als een zelfstandige genre die, naast Frans Hens, verschillende prominente vertegenwoordigers had: Richard Baseleer, Romain Steppe, Eugeen Van Mieghem en Kurt Peiser. Globaal gezien kan men het werk van Frans Hens omschrijven als eerder melancholisch met vele gezichten bij mist, regen of valavond.

Hij behoorde samen met Florent Crabeels, Henry Van de Velde, Isidore Meyers, Isidoor Verheyden, Jules Schmalzigaug, Frans Van Leemputten, Theodoor Verstraete, Richard Baseleer, Alfred Hazledine, Adriaan Jozef Heymans en Jaak Rosseels tot de Wechelse Schildersschool. Deze kunstenaars kwamen samen in het gasthof "In Den Keyser", waar zij konden beschikken over een atelier.

Zijn werken zijn tentoongesteld in de musea van Aarlen, Antwerpen (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten), Brussel, Gent (Museum voor Schone Kunsten) en Tervuren (Koninklijk Museum voor Midden-Afrika).

Er werd in de Antwerpse wijk Kiel een straat naar hem genoemd.

• Marcel Luwel, Frans Hens (1856-1928), schilder van Congo; Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (Tervuren, België), 1962
• Dr. August Corbet, Frans Hens; reeks : kunstenaars van heden; uitg. Standaard Boekhandel, 1943
• Archief Jan-Frans Hens, Koninklijk museum voor Midden-Afrika

Zie de categorie Frans Hens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.