Gesegmenteerde spiegel

Gesegmenteerde spiegel van de Southern African Large Telescope
Achterzijde van de hoofdspiegel van een van de Keck-telescopen op Mauna Kea, Hawaï. Ook hier is de hexagonale vorm van de segmenten te zien.

Een gesegmenteerde spiegel is een patroon van spiegels die dienen als segmenten van een grote gebogen spiegel. De segmenten kunnen sferisch of asymmetrisch zijn (bijvoorbeeld een gedeelte uit een parabolische spiegel.[1]) Zij worden gebruikt in objectieven voor grote spiegeltelescopen, waaronder de zogenaamde extreem grote telescopen (ELT’s). Daar spiegels niet veel groter dan met een diameter van ca. 8 m kunnen worden vervaardigd, zijn gesegmenteerde spiegels een essentieel onderdeel van deze grote telescopen.

Vaak zijn de segmenten regelmatige zeshoeken, zoals op de beide foto’s hiernaast, maar noodzakelijk is dit niet. De Giant Magellan Telescope bijvoorbeeld krijgt cirkelvormige segmentspiegels.[2] Voor de lichtsterkte van de telescoop telt het totale oppervlak van de segmenten; dit hoeft niet noodzakelijkerwijs een aaneengesloten oppervlak te zijn. De grootste afstand tussen de segmenten bepaalt de resolutie (zie ook Apertuursynthese).

Gesegmenteerde spiegels zijn goed te combineren met actieve optiek: elk van de segmenten kan afzonderlijk worden ingesteld om invloeden van de spiegelbewegingen te compenseren.

Voorbeelden van hedendaagse telescopen met gesegmenteerde spiegels

[bewerken | brontekst bewerken]

Geplande gesegmenteerde-spiegeltelescopen

[bewerken | brontekst bewerken]

Overwogen, maar voorlopig opgeschort:

Overzicht telescopen

[bewerken | brontekst bewerken]
Optische telescopen groter dan 4 meter
Naam Diameter (m) Spiegel Nationaliteit van de sponsors Locatie In gebruik
A. "Extreem grote telescopen" (diameter > 20 m):
Extremely Large Telescope (ELT) 39,3 798 segm. à 1,45 m ESO-landen Cerro Armazones, Chili gepland ca. 2024
Thirty Meter Telescope (TMT) 30 492 segm. à 1,4 m VS, Canada, Japan, China Mauna Kea-observatorium, Hawaï gepland ca. 2029
Giant Magellan Telescope (GMT) 24,5 7 spiegels à 8,4 m VS, Australië, Korea Las Campanas-observatorium, Chili gepland ca. 2024
B. Overige telescopen groter dan 4 meter:
Very Large Telescope 1 t/m 4 4 × 8,2 = 32,8 4 × enkel ESO-landen + Chili Paranal-observatorium, Chili 1998-2001
Keck-telescopen I en II 2 × 10 = 20 gesegmenteerd VS Mauna Kea-observatorium, Hawaï 1993, 1996
Large Binocular Telescope (LBT) 2 × 8,4 = 11,8 2 × enkel VS, Italië, Duitsland Mount Graham Int.-obs., Arizona 2007
Gran Telescopio Canarias (GTC) 10,4 gesegmenteerd Spanje, Mexico, VS Obs. R. de los Muchachos, Can. Eil. 2006
Southern African Large Telescope (SALT) 9,5 gesegmenteerd Zd.-Afrika, VS, VK, Duitsland, Polen, Nw.-Zeeland South African Astron. Obs., Zd.-Afrika 2005
Hobby-Eberly-telescoop (HET) 9,2 gesegmenteerd VS, Duitsland McDonald-observatorium, Texas 1997
Subaru-telescoop (JNLT) 8,3 enkel Japan Mauna Kea-observatorium, Hawaï 1999
Gemini North 8,1 enkel VS, VK, Canada, Chili, Australië, Argentinië, Brazilië Mauna Kea-observatorium, Hawaï 1999
Gemini South 8,1 enkel VS, VK, Canada, Chili, Australië, Argentinië, Brazilië Cerro Pachón, Chili 2001
Atacama-obs. v.d. Univ. van Tokio (TAO) 6,5 enkel Japan Cerro Chajnantor, Chili 2011?
Multiple/Magnum Mirror Telescope (MMT) 6,5 enkel VS Fred L. Whipple Obs., Arizona 1987, 2002
Magellan-1 (‘W. Baade’) en -2 (‘L. Clay’) 6,5 enkel VS Las Campanas-observatorium, Chili 2000, 2002
Bolshoi Teleskop Alt-azimutalnyi (BTA-6) 6 enkel Rusland Zelentsjoekskaja, Karatsjaj-Tsjerk. (Rusl.) 1976
Large Zenith Telescope (LZT) 6 vloeibaar Canada, Frankrijk M. Knapp Research Forest, Brits-Columbia 2003
Haletelescoop 5 enkel VS Palomar-observatorium, Californië 1948
William Herschel-telescoop 4,2 enkel VK, Nederland, Spanje Obs. R. de los Muchachos, Can. Eil. 1987
Southern Astrophys. Res. Telescope (SOAR) 4,1 enkel VS, Brazilië Cerro Pachón, Chili 2002
Niet opgenomen zijn telescopen die nog overwogen worden (zoals de Overwhelmingly Large Telescope (OWL), voorlopig opgeschort, zie ESO).
  1. W. Patrick McCray: Giant telescopes, pag. 107
  2. Foto's zijn hier te zien. Zij zijn nog niet vrijgegeven onder de voor Wikipedia benodigde licentie.
  3. Tests begin on Canaries telescope BBC 14 July 2007. Gearchiveerd op 5 juli 2018.
  4. Website Gran Telescopio Canarias