Gruppenführer

Gruppenführer was een paramilitaire rang die werd gebruikt bij SA en SS. In 1925 werd de rang voor het eerst gebruikt bij de SA.^[1]

Gruppenführer werd als een SS-rang ingevoerd door de groei van de SS onder Heinrich Himmler in 1930. De rang werd toegekend aan commandanten van SS-Gruppen en aan officieren van de SS-staf. In 1932 werd de SS hervormd en de SS-Gruppen werden hernoemd tot SS-Abschnitte. Een Gruppenfuhrer was commandant van een SS-Abschnitte, terwijl de nieuwe rang van SS-Obergruppenführer toezicht hield op de SS-Oberabschnitte, die weer de grootste SS-eenheid in Duitsland was.^[2] Net zoals in de SA en de NSKK was de rang van Gruppenführer equivalent aan de rang van generaal. Na 1934 werd de rang equivalent aan de rang van Generalleutnant.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog, toen de Waffen-SS de rang van SS-Gruppenführer begon te gebruiken, werd overwogen het equivalent van een Generalleutnant in de Wehrmacht toe te voegen, de aanspreektitel werd SS-Gruppenführer en Generalleutenant der Waffen-SS. Waffen-SS Gruppenführer toonde de schouderemblemen van een Wehrmacht Generalleutnant.

Aantekening: de Wehrmacht en SS-rang van Generalleutnant was equivalent aan de rang van Generaal-majoor in het Amerikaanse en Britse leger, en de overige westerse legers.^[3]

De rangonderscheidingstekens voor een SS-Gruppenführer bestond uit drie Eikenloof, gecentreerd op beide kraagspiegels van het SS uniform. Vanaf 1930 tot 1942, was de rangonderscheidingstekens hetzelfde als die van de SA rang, overigens de SS wijzigden enigszins de rangonderscheidingstekens om gekleurde pijp (streng, een ster), toe te voegen na de creatie van de rang SS-Oberst-Gruppenführer in april 1942.^[3]

Een Gruppenführer was een commandant van een aantal SA-regimenten (bekend als Standarten), die gevormd waren in SA-Groepen.

De rang van Gruppenführer werd ook in een aantal andere nazi paramilitaire groepen gebruikt, waaronder de NSKK en de NSFK. In 1944, was de rang van Gruppenfuhrer ook overgenomen door de Volkssturm als een laag niveau onderofficiers positie, in leiding van een sectie grootte formatie (Gruppe) van Volkssturm-soldaten.

De term is een algemene term voor de functie van een groepscommandant van een peloton infanterie (9 of 10 man-gruppe) in het Duitse leger, Waffen-SS, of Luftwaffe grondtroepen.

In het Duitse brandweerkorps, refereerde de term Gruppenführer naar de bevelvoerder van een groep van 8 brandweermensen. Een Gruppe is de kleinste tactische eenheid in het Duitse brandweerkorps. Gelijk als die in het leger, de term geeft niet de rang aan maar, omschrijft de functie. De term wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt.

Gruppe werd ook gebruikt in een verscheidenheid van manieren. In de Luftwaffe als het groeperen van een Staffeln (squadrons) ofwel mogelijk onafhankelijk of als een sub-divisie van een Geschwader. Het werd ook gebruikt voor een ad hoc leger formaties.

• Kampfgruppe als gevechtsgroep ad hoc samengesteld, bestaand uit infanterie, artillerie en tanks voor een bepaald doel of operatie.
• Regimentsgruppe, divisiegruppe, korpsgruppe, ad hoc formaties van een grootte als door de titel aangegeven formaat.
• Panzergruppe, een of meer Armeekorps ondergeschikt aan een infanterie leger; werd later onafhankelijk als Panzerarmee.
• Armeegruppe, incidenteel een legergrootte gevechtsgroep meestal gelijk aan een Korpsgruppe en ook als een tijdelijke groepering van twee legers meestal een Duits en een bondgenoot. Het moet niet verward worden met een Heeresgruppe, wat het commando was van verscheidene legers (legergroep).

• Georg-Henning von Bassewitz-Behr (1900-1949), actief op het Oostfront, stierf in een Sovjet werkkamp;
• Richard Glücks (1899-1945), hoofd van Amt D: Inspektion der Konzentrationslager en SS-Wirtschafts-Verwaltungshauptamt (SS-WVHA). Betrokken bij de uiteindelijke oplossing van het Jodenvraagstuk, hij pleegde zelfmoord 10 mei 1945, twee dagen na de Duitse capitulatie;
• Otto Hofmann (1896-1982), de leider van het (SS-Rasse und Siedlungshauptamt). Hij was aanwezig op de Wannseeconferentie en werd veroordeeld op het proces Rusha maar kreeg gratie in 1954;
• Heinrich Müller (Gestapo) (1900-verdween in 1945), de RSHA, hoofd van de Gestapo en de grenspolitie; hij was aanwezig op de Wannseeconferentie;
• Artur Nebe (1894-1945), de RSHA, hoofd Kriminalpolizei (Kripo) en eerste commandant van Einsatzgruppe B; na de aanslag op 20 juli 1944 tegen Hitler werd hij verdacht van banden met de tegenstanders; hij werd gearresteerd en geëxecuteerd een maand voor het einde van de Tweede Wereldoorlog;
• Otto Ohlendorf (1907-1951), hoofd van Einsatzgruppe D, ter dood veroordeeld in het Einsatzgruppen-proces en opgehangen;
• Jürgen Stroop (1895-1952), gaf leiding aan het neerslaan van de opstand in het getto van Warschau in 1943;
• Otto Rasch (1891-1948), hoofd van Einsatzgruppe C, overleden voor zijn proces;
• Johann Rattenhuber (1897-1957), hoofd van de persoonlijke lijfwacht van Hitler (RSD) en een van de laatste bewoners van de bunker, gearresteerd door de Sovjets, geïnterneerd voor 10 jaar, vrijgelaten en stierf twee jaar later;
• Arthur Seyss-Inquart (1892-1946), Reichskommissar für die besetzten niederländischen Gebiete tijdens de oorlog en werd veroordeeld in Neurenberg en opgehangen;
• Max Simon (1899-1961), commandant van het XIII SS Korps.

• Insignes van de rang SS-Gruppenführer van de Waffen-SS
• 
  Kraagspiegel (voor 1942)
• 
  Kraagspiegels (1942-1945)
• 
  Epaulet
• 
  Mouw camouflage parka

• Lijst van militaire rangen van de Schutzstaffel
• Lijst van SS-leiding in de generaalsrang