Kraanbrug (brugtype)

Kraanbrug bij Fort Ronduit, Naarden
Trommel van het windwerk van de kraanbrug bij Fort Ronduit
De kraanbrug bij Leerdam; september 1986.
Trein op de spoorlijn Groningen – Winschoten rijdt over een kraanbrug over de Helperlinie met op de achtergrond een van de lunetten of forten; 1868.

Een kraanbrug is een beweegbare brug die open en dicht gaat door te draaien om een verticale z-as.

Op het landhoofd zijn twee of meer driehoekvormige armen bevestigd die kunnen draaien. De draaiassen van de armen staan op het landhoofd; de punt van de driehoek rust op het bruggenhoofd dat zich op het andere landhoofd bevindt. Als de brug is gesloten staan de armen haaks op de vaarrichting, in geopende toestand zijn ze tegen het landhoofd aangedraaid, parallel aan de vaarrichting.

De kraanbrug is een uitvinding van de Hollandse spoorwegingenieur Frederik Willem Conrad (1800-1870). Het voordeel van de kraanburg is dat hij goedkoop is en gemakkelijk te bedienen. Het nadeel is echter dat het wegdek eerst verwijderd dient te worden voordat de brug kan worden geopend. Vandaar dat de gebouwde kraanbruggen vooral spoorbruggen zijn.

Voor militair gebruik was de kraanbrug ook populair omdat de weggedraaide brug niet zoals een klapbrug een doelwit was voor vijandelijk vuur en het uitzicht van de verdedigers belemmerde. De kraanbrug bij Fort Ronduit (het noordelijkste fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ten noorden van de vesting Naarden) werd in 2006 gerestaureerd.

Gebouwde kraanbruggen in Nederland

[bewerken | brontekst bewerken]
Plaats Voltooid Locatie Opmerking
Anna Paulowna Kraanbrug over de Molenvaart voor spoorlijn Status onbekend
Apeldoorn Kraanbrug over Apeldoorns Kanaal voor spoorlijn In 1927 vervangen door een basculebrug
Arnemuiden Kraanbrug over de Oude Arne In 1999 vervangen door een draaibrug
Beilen Kraanbrug over het Oranjekanaal Status onbekend
Beverwijk 1867 Kraanbrug over de Wijkervaart voor de spoorlijn Haarlem - Uitgeest In 1930 gesloopt en vervangen door een vaste brug, was de laatste dienstdoende spoorwegkraanbrug.
Breda 1861 Kraanbrug over de Mark voor spoorlijnen Roosendaal-Breda en Breda-Rotterdam In 1889 vervangen door een dubbele draaibrug
Deventer (Snipperling) ? Dubbele kraanbrug over het kanaal Deventer-Almelo voor spoorlijn In 1911 vervangen door een dubbele spoorbrug
Den Helder 1861 Kraanbrug liniegracht bij Fort Dirks Admiraal voor spoorlijn Status onbekend
Gorinchem 1878 Kraanbrug bij Fort Vuren Bestaat nog
Groningen Kraanbrug over de Helperlinie voor spoorlijn Vervangen
Heerenveen ? Dubbele kraanbrug over het Stobbegat voor spoorlijn In 1913 vervangen door een dubbele (spoor-)ophaalbrug
Heerenveen ? Dubbele kraanbrug over de Tjonger voor spoorlijn In 1907 vervangen door een dubbele draaibrug
Heerenveen Kraanbruggen over de Veenscheiding voor spoorlijn In 1919 vervangen door een dubbele ophaalbrug
Hillegom Dubbele kraanbrug voor spoorlijn In 1898 vervangen door twee vaste bruggen
Kesteren Dubbele kraanbrug over de Nieuwe Hollandse Waterlinie voor spoorlijn In 1913 vervangen door een vaste brug
Leiden 1878 Kraanbrug bij Leiden Vervangen door draaibrug na 1902
Leerdam 1880 Toegangsbrug Fort Diefdijk Bestaat nog, gerestaureerd in 2011
Naarden 1876 Kraanbrug bij Fort Ronduit Is na een restauratie in 2006 in opdracht van de Rijksgebouwendienst weer operationeel.
Naarden Kraanbrug bij Utrechtse Poort Kleine restanten aanwezig. Er staat nu een niet-werkende replica.
Naarden Kraanbrug bij Ravelijn VI Fundamenten van slingertrommel gevonden bij restauratie van het ravelijn in 2001. Deze is nu ook zichtbaar verwerkt in het ravelijn. Op de plaats van de oorspronkelijke brug staat nu een niet werkende replica.
Rotterdam 1846 Dubbele Kraanbrug over de Schie in Delfshaven Vervangen door dubbele draaibrug in 1890
Winschoten 1866 Kraanbrug over het Zijlsterdiep voor spoorlijn In 1884 vervangen door een vaste brug
Wormerveer Kraanbrug over de Noordersluis voor spoorlijn In 1922 vervangen door een ophaalbrug
Zaandam Drie kraanbruggen over Sluissloot, Mallegatsloot en Papenpadsloot voor spoorlijn In 1922 vervangen
Zwolle Kraanbrug over Overijsselse Vecht In 1923 vervangen door een dubbele ophaalbrug
[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kraanbrug_(brugtype)&oldid=66141049"