Luděk Pachman

Luděk Pachman
Luděk Pachman (tegen 1970)
Persoonlijke gegevens
Land	Duitsland
Geboortedatum	11 mei 1924
Overlijdensdatum	6 maart 2003
Hoogste FIDE-rating	2520 (januari 1976)
Titel	Grootmeester (GM)
Portaal    Schaken

Luděk Pachman (Bělá pod Bezdězem, 11 mei 1924 - Passau, 6 maart 2003) was een Tsjechisch-Duitse journalist en schaker die ook voor Tsjecho-Slowakije is uitgekomen.

In 1954 werd hem door de FIDE de titel van grootmeester (GM) toegekend. Hij is zeven keer schaakkampioen van Tsjechië geweest. In 1959 eindigde hij in Mar del Plata samen met Miguel Najdorf op de eerste plaats. Hij heeft ook verscheidene malen in de Schaakolympiade meegespeeld.

Pachman was aanvankelijk een overtuigde marxist maar keerde zich tegen het regiem in zijn land en werd een rooms-katholieke dissident. Hij steunde onder meer het Manifest van 2000 woorden, verschenen tijdens de Praagse Lente (1968), waarin werd opgeroepen tot hervormingen. Later was hij medeopsteller van de Tien punten, samen met Ludvík Vaculík. Dit was geen manifest maar een petitie, omdat volgens de Tsjechische grondwet de burger het recht had om petities in te dienen. Toch werd ook dit document door de staat opgevat als een provocatie. Hij werd in hechtenis genomen, 1969—1970. Hij verloor zijn baan als journalist, het werd hem verboden in het openbaar op te treden, en hem werd zijn lidmaatschap van de Tsjechische Schaakbond ontnomen, wat betekende dat hij niet meer voor zijn land kon uitkomen. Ook zijn vrouw verloor haar baan. Hij werd geschaduwd, vrij openlijk, en afgeluisterd. In 1972 werd hij opnieuw gearresteerd, dit keer vanwege een interview voor de Nederlandse radio, 2 augustus 1971, waarin hij kritiek had geuit op de veroordeling van de publicist Vladimír Škutina. Hij kreeg hiervoor een gevangenisstraf van 1½ jaar.^[1] Na zijn vrijlating en door bemiddeling van de schaakbond FIDE kreeg hij toestemming om Tsjecho-Slowakije te verlaten. Hij vertrok naar de Bondsrepubliek Duitsland. In 1973 publiceerde hij zijn autobiografie, Jak to bylo (Nu kan ik spreken). In 1975 kreeg hij de Duitse nationaliteit en hij werd in 1978 Duits kampioen. Luděk Pachman overleed op 78-jarige leeftijd in 2003.

Pachman trouwde in 1946 met Eugenie. Hij had een broer die ook schaakte, Vladimír Pachman; deze hield zich voornamelijk bezig met probleemschaak. L. Pachman was bevriend met de Nederlandse journalist Dick Verkijk. In 1955 bezocht de Nederlandse schaker Donner hem in Praag; de vriendschap bekoelde echter toen Pachman zich tegen het communisme keerde.^[2]

8
7
6
5
4
3
2
1
	a	b	c	d	e	f	g	h
	Pachmanvariant in het Grünfeld-Indisch na 8. Pg5

Hij heeft een deel van de schaakopening Grünfeld-Indisch geanalyseerd, de naar hem vernoemde 'Pachmanvariant', met de zetten:

1. d4 Pf6 (Indische partij)
2. c4 g6 (Konings-Indisch)
3. Pc3 d5 (Grünfeld-Indisch)
4. Pf3 Lg7
5. e3 (Burillevariant) 0-0
6. Db3 (Weense variant) xc4
7. Lxc4 Pbd7
8. Pg5 (Pachmanvariant)

Pachman heeft een groot aantal schaakartikelen en -boeken geschreven waarvan Modern Chess Tactics en Modern Chess Strategy de voornaamste zijn. De onderstaande lijst is onvolledig. Voor een aantal van deze titels geldt dat ze oorspronkelijk in het Tsjechisch waren geschreven, waarna ze vertaald werden en somtijds door de auteur van uitbreidingen en verbeteringen werden voorzien.

• Moderne Schachstrategie, 1958. Vertaald in het Engels, Modern Chess Strategy, door Alan S. Russell, 1971
• Moderne Schachtaktik, twee delen, 1966. Vertaald in het Engels, Modern Chess Tactics. Pieces and Pawns in Action, 1970 en Modern Chess Tactics. Attack and Defence, vertaald door P. H. Clarke, 1974
• Modern Chess Theory. Indian Systems Incorporating the Nimzo-Indian, the Gruenfeld, the King's Indian, the Tchigorin (Old) and the Benoni, 1963
• Offene Spiele, Moderne Schachtheorie, Ein Eröffnungstheoretisches Werk, 1963. Vertaald in het Engels, Modern Chess Theory. Open Games. King's Pawn Openings, 1965
• Damen Gambit. Moderne Schachtheorie. Ein Eröffnungstheoretisches Werk, 1965. Vertaald in het Engels, Modern Chess Theory. Queen's Gambit and Other Close Games, samen met B. H. Wood
• Modern Chess Theory. Semi-open Games, 1965
• Chess. Indian Defence, 1974. Gebaseerd op een manuscript van Pachman, geredigeerd door B. H. Wood.
• Jak to bylo, autobiografie. Vertaald in het Duits, Was in Prag wirklich geschah: Illusionen und Tatsachen aus der Ära Dubček, alternatieve titel Jetzt kann ich sprechen, 1973, en in het Engels, Checkmate in Prague. The Memoirs of a Grandmaster, 1975. Een geautoriseerde vertaling verscheen in het Nederlands, Nu kan ik spreken..., door J. ten Have, Uitgeverij Het Wereldvenster, 1975. ISBN 90 293 0817 6
• Complete Chess Strategy. First Principles of the Middle Game, 1975. Deel 1
• Complete Chess Strategy. Principles of Pawn Play and the Centre, 1976. Deel 2
• Classic Chess Openings (Giuoco Piano and Evans' Gambit), samen met James Schroeder, 1976
• Complete Chess Strategy, samen met J. Littlewood, 1978. Deel 3
• Meine 100 besten Partien und meine Probleme, Walter Rau Verlag, 1978
• Complete Chess Strategy. Play on the Wings, 1979
• Attack and Defence in Modern Chess Tactics, 1979
• Europa, wohin gehst du? Eine Auseinandersetzung mit dem Marxismus, 1980
• The Opening Game in Chess, 1982
• Middle Game in Chess, 1982
• Endspielpraxis Im Schach, 1982. Vertaald in het Engels, Chess Endings for the Practical Player, 1983
• Wie überliste ich meinen Gegner? Psychologie und Tricks im Schach, 1985
• Computer Chess, 1986
• Decisive Games in Chess History, 1987

• (en)  Informatie over schaakpartijen van Luděk Pachman op ChessGames.com
• (en)  Informatie over schaakpartijen van Luděk Pachman op 365chess.com

Zie de categorie Luděk Pachman van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.