Martina Navrátilová

Martina Navrátilová
Persoonlijke informatie
Nationaliteit	Tsjecho-Slowaakse (1956–1981) Amerikaanse (1981–heden) Tsjechische (2008–heden)
Geboorteplaats	Řevnice, Tsjecho-Slowakije
Geboortedatum	18 oktober 1956
Woonplaats	Sarasota, Verenigde Staten
Lengte	1,77 m
Gewicht	70,5 kg
Profdebuut	1975
Met pensioen	2006
Slaghand	links (enkelhandige backhand)
Totaal prijzengeld	21.626.089 US dollar
Profiel	(en) WTA-site
Hall of Fame	2000 (en) profiel
Enkelspel
Winst-verliesbalans	1442–219
Titels	167
Hoogste positie	1e (10 juli 1978)
WTA Finals	winst (1978, 1979, 1981, 1983-1986)
Grandslamresultaten
Australian Open	winst (1981, 1983, 1985)
Roland Garros	winst (1982, 1984)
Wimbledon	winst (1978, 1979, 1982-1987, 1990)
US Open	winst (1983, 1984, 1986, 1987)
Dubbelspel
Winst-verliesbalans	747–143
Titels	177
Hoogste positie	1e (10 september 1984)
WTA Finals	winst (1977, 1980-1985, 1986 (2)-1989, 1991)
Grandslamresultaten
Australian Open	winst (1980, 1982-1985, 1987-1989)
Roland Garros	winst (1975, 1982, 1984-1988)
Wimbledon	winst (1976, 1979, 1981-1984, 1986)
US Open	winst (1977, 1978, 1980, 1983, 1984, 1986-1990)
Gemengd dubbelspel
Grandslamresultaten
Australian Open	winst (2003)
Roland Garros	winst (1974, 1985)
Wimbledon	winst (1985, 1993, 1995, 2003)
US Open	winst (1985, 1987, 2006)
Laatst bijgewerkt op: 2008
Portaal    Tennis

Martina Navrátilová (Řevnice, 18 oktober 1956) is een Tsjechisch-Amerikaans voormalig proftennisster van Tsjecho-Slowaakse afkomst. Ze vluchtte in 1975 uit het communistische Oostblok naar de Verenigde Staten en ontving in 1981 het Amerikaans staatsburgerschap. Twee jaar later (in 1983) was zij, eenmalig, lid van het Ameri­kaanse Wightman Cup-team – zij won alle drie haar partijen, twee in het enkelspel en een in het dubbelspel.

Navrátilová won 59 grandslamtitels, waarvan 18 in het enkelspel, 31 in het vrouwendubbelspel en 10 in het gemengd dubbelspel. Ze was in totaal 331 weken nummer een van de wereld, waarvan 14 juni 1982 tot 9 juni 1985 de langst aaneengesloten periode was (159 weken).

In het vrouwendubbelspel vestigde zij samen met de Amerikaanse Pam Shriver een record: zij wonnen 109 aaneengesloten partijen, een reeks die was begon­nen op 13 juni 1983, met een overwinning op Beverly Mould en Elizabeth Sayers tijdens de eerste ronde van het WTA-toernooi van Eastbourne, en die werd verbroken op 6 juli 1985 op Wimbledon toen zij in de finale verloren van Kathy Jordan en Elizabeth Smylie.^[1] Tijdens deze reeks wonnen zij 22 titels, waarvan acht grandslamtitels.

Door haar openheid over haar homoseksualiteit en inzet voor de rechten van homo's en lesbiennes is zij een icoon van de homobeweging. Ook is ze een overtuigd vegetariër.

In 2000 werd Navrátilová opgenomen in de internationale Tennis Hall of Fame.

Begin 2008 besloot zij om (ook) weer Tsjechisch staatsburger te worden. In de pers verscheen toen dat dit in reactie op de politiek van president Bush zou zijn, maar op haar website liet ze weten dat dit niet het geval was.^[2][3]

Martina Navrátilová (geboren als Martina Šubertová) groeide op in Řevnice, een klein plaatsje ten zuiden van Praag (toen nog in Tsjecho-Slowakije). Naast het huis dat haar moeder Jana na haar scheiding had betrokken lag een tennisbaan van gravel waar Martina haar eerste ervaring met tennis opdeed. De familie had bovendien een tennisgeschiedenis: haar oma Agnes Semanska was voor de Tweede Wereldoorlog een goed speelster geweest en ook haar moeder kon een aardig balletje slaan. Haar stiefvader Mirek Navrátil, die in 1962 met haar moeder trouwde, werd haar eerste coach.

Navrátilová speelde haar eerste toernooi toen ze acht jaar oud was. Ze strandde in de halve finale maar kreeg de smaak te pakken. Ze ging in binnen- en buitenland jeugdtoernooien spelen en won zo nu en dan. Haar ambitie om prof te worden vormde zich op haar negende nadat ze in Praag de Australiër Rod Laver (1938) had zien tennissen. Haar enthousiasme bond enigszins in toen ze merkte dat topsporters na de Praagse Lente (1968) vooral voor nationalistische propaganda werden gebruikt.

Eind jaren 70 werd Navrátilová afgeleid door de media-aandacht voor haar relatie met de Amerikaanse bestsellerauteur Rita Mae Brown (1944). Op vragen naar die relatie erkende Navrátilová dat ze op vrouwen valt, wat haar menig sponsorcontract kostte. Haar coming-out in 1980 was toentertijd in Amerika en in de sportwereld zeer ongebruikelijk.

In 1991 werd de beëindiging van haar relatie met Judy Nelson, die acht jaar lang haar partner was geweest, in de media breed uitgemeten. Nelson begon een rechtszaak tegen Navrátilová voor alimentatie, wat uiteindelijk buiten de rechtszaal werd geschikt. Twee jaar later schreef ze een boek waarin ze haar relatie met Martina haarfijn uit de doeken deed.

Toen Martina de nummer-één-speelster van Tsjecho-Slowakije was geworden, besloot zij in 1973 tot het profcircuit toe te treden. Daarvoor moest zij onder meer wedstrijden in de Verenigde Staten spelen. De regering van Tsjecho-Slowakije dreigde echter voortdurend om haar geen uitreisvisum te verlenen, omdat ze er te ruimdenkende ideeën op nahield. Dat was haar reden om in 1975 na het US Open niet meer naar haar vaderland terug te keren en asiel in de Verenigde Staten aan te vragen. Een maand na het toernooi kreeg ze een verblijfsvergunning.

Op 10 juli 1978 werd Navrátilová voor het eerst nummer een van de wereld na het toernooi van Wimbledon te hebben gewonnen. Haar prestaties waren in die tijd wisselvallig en zij had nog weleens moeite haar emoties onder controle te houden, waardoor ze onnodig wedstrijden verloor.

In het begin van de jaren tachtig begon Navrátilová grote successen te boeken als resultaat van een nieuw trainingsprogramma gericht op de ontwikkeling van spierkracht, uithoudingsvermogen, technische precisie en een goed dieet. Zij bereikte zodoende het niveau van de Amerikaanse Chris Evert (1954), die eind jaren zeventig het vrouwentennis had gedomineerd. Er ontstond een rivaliteit tussen de twee speelsters die het vrouwentennis jarenlang aantrekkelijk maakte. Vooral hun tegengestelde speelstijlen waren daar debet aan. Terwijl Martina spectaculair serve-volley-spel liet zien en opviel door haar enkelvoudige backhand, blonk Chris Evert uit in fenomenaal precies baselinespel. Van 1973 tot 1988 speelden de dames 80 keer tegen elkaar, waarvan 60 finales en 14 grandslamfinales. Een absoluut unicum. Navrátilová won 43 keer.

In augustus 1987 werd de Duitse Steffi Graf (1969) voor het eerst nummer een van de wereld en dat luidde een nieuwe fase in Navrátilová’s tenniscarrière in. Ze moest het gaan opnemen tegen een nieuwe generatie speelsters die weliswaar niet haar ervaring hadden, maar door hun jeugd haar wel in conditie overtroffen.

In 1994 zette ze een punt achter haar enkelspelcarrière na dat seizoen toch nog twee finales te hebben bereikt: op het WTA-toernooi van Rome en op Wimbledon. Beide finales verloor ze van de Spaanse Conchita Martínez (1972). Ze zou in 1995 en 1996 nog wel op een paar gemengddubbeltoernooien verschijnen.

Na het einde van haar tennisloopbaan bleef Navrátilová in de spotlights door de publicatie van verschillende boeken, waaronder drie misdaadromans in co-auteurschap met Liz Nickles, haar column in de krant USA Today, haar rol als commentator bij tenniswedstrijden en medewerking aan commercials. Ook haar inzet voor de homobeweging bleef niet onopgemerkt. Ze is bijvoorbeeld medeoprichter van de Rainbow Card: een creditcardmaatschappij waarvan tien procent van de opbrengsten ten goede komen aan een fonds voor initiatieven van homo-organisaties. Ook spreekt ze zich regelmatig uit over het belang van uit de kast komen en vraagt ze aandacht voor gelijke rechten voor hetero’s en homo’s.

In het voorjaar van 2000 kondigde Martina haar terugkeer in het professionele tenniscircuit aan. Hoewel haar voornemen om deel te nemen aan de grote dubbeltoernooien met enige scepsis werd ontvangen, was een groot deel van het publiek enthousiast dat ze de levende legende weer op de baan zagen. En haar rentree was niet onsuccesvol. Ze bereikte tussen mei 2000 en augustus 2005 23 finales en won er daarvan 14.

Met dubbelpartner Leander Paes (1973) had ze het meeste succes: ze wonnen in 2003 zowel de Australian Open als Wimbledon, stonden in 2004 wederom in de finale van de Australian Open en in 2005 in de finale van Roland Garros. In het damesdubbel haalde ze samen met de Russische Svetlana Koeznetsova (1985) de finale van de US Open in 2004 en bereikte dat jaar ook de kwartfinale van de Olympische Spelen met Lisa Raymond (1973).

In 2004 maakte ze ook haar rentree in het vrouwenenkelspel. Op Roland Garros verloor ze in de eerste ronde, maar op Wimbledon bereikte ze de tweede ronde nog. In 2005 won ze met Anna-Lena Grönefeld het dubbeltoernooi van Toronto. Critici menen dat het feit dat Navrátilová na haar veertigste nog steeds zo succesvol is in het dubbelspel, aantoont dat het dubbelspel niet echt serieus te nemen is. Martina won in haar gehele carrière echter 177 dubbelspeltitels.

Met haar laatste overwinning op Wimbledon in 2003 evenaarde ze het record van Billie Jean King (1943) van 20 Wimbledon-overwinningen. Navrátilová won 9 keer in het enkelspel, 7 keer het vrouwendubbel en 4 keer het gemengd dubbel. King won 6 keer in het enkelspel, 10 keer het vrouwendubbel en 4 keer het gemengd dubbel. Navrátilová is door haar lange succesvolle carrière houder van meer records, waaronder de meeste gewonnen enkelspeltitels (mannen en vrouwen), de meeste dubbeltitels, de langste ononderbroken reeks winstpartijen (74), de meeste gespeelde enkelspelfinales (227) en de oudste winnaar van een WTA-titel (48 jaar en 10 maanden).

Op 9 september 2006 nam Navrátilová (opnieuw) afscheid, en in stijl. Ze won, samen met Bob Bryan, het gemengd dubbelspel tijdens het US Open. Het was haar 59e grandslamtitel.

Om nieuw talent in Tsjechië de kans te geven zich te ontwikkelen heeft Navrátilová op een eilandje in de rivier de Vltava in Praag een klein stadion laten bouwen om te trainen.

Op woensdag 7 april 2010 werd bekendgemaakt dat Navrátilová was getroffen door borstkanker. Ze kreeg zes weken lang een chemokuur en volgens de artsen zou de kans dat ze het haalt groot zijn. Na haar herstel van borstkanker speelde Martina Navrátilová samen met Jana Novotná in het dubbelspel voor genodigden op Wimbledon 2012. Ze versloegen op 5 juli 2012 met 6-0 en 6-2 Conchita Martínez en Nathalie Tauziat.

Zie Lijst van titels van Martina Navrátilová voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tijdens haar professionele tennisloopbaan won Navrátilová 352 titels, waarvan:

• 167 titels in het enkelspel
• 177 titels in het vrouwendubbelspel
• 11 titels in het gemengd dubbelspel

Waarvan 18 grandslamtitels in het enkelspel:

jaar	toernooi	tegenstandster in finale	score
1978	Wimbledon	Chris Evert	2-6, 6-4, 7-5
1979	Wimbledon (2)	Chris Evert	6-4, 6-4
1981	Australian Open	Chris Evert	6-7, 6-4, 7-5
1982	Roland Garros	Andrea Jaeger	7-6, 6-1
1982	Wimbledon (3)	Chris Evert	6-1, 3-6, 6-2
1983	Australian Open (2)	Kathy Jordan	6-2, 7-6
1983	Wimbledon (4)	Andrea Jaeger	6-0, 6-3
1983	US Open	Chris Evert	6-1, 6-3
1984	Roland Garros (2)	Chris Evert	6-3, 6-1
1984	Wimbledon (5)	Chris Evert	7-6 6-2
1984	US Open (2)	Chris Evert	4-6, 6-4, 6-4
1985	Australian Open (3)	Chris Evert	6-2, 4-6, 6-2
1985	Wimbledon (6)	Chris Evert	4-6 6-3 6-2
1986	Wimbledon (7)	Hana Mandlíková	7-6, 6-3
1986	US Open (3)	Helena Suková	6-3, 6-2
1987	Wimbledon (8)	Steffi Graf	7-5, 6-4
1987	US Open (4)	Steffi Graf	7-6, 6-1
1990	Wimbledon (9)	Zina Garrison	6-4, 6-1

waarvan 31 grandslamtitels in het vrouwendubbelspel:

jaar	toernooi	partner	tegenstandsters in finale	score
1975	Roland Garros	Chris Evert	Julie Anthony Olga Morozova	6-3, 6-2
1976	Wimbledon	Chris Evert	Billie Jean King Betty Stöve	6-1, 3-6, 7-5
1977	US Open	Betty Stöve	Renée Richards Betty-Ann Stuart	6-1, 7-6
1978	US Open (2)	Billie Jean King	Kerry Reid Wendy Turnbull	7-6, 6-4
1979	Wimbledon (2)	Billie Jean King	Betty Stöve Wendy Turnbull	5-7, 6-3, 6-2
1980	US Open (3)	Billie Jean King	Pam Shriver Betty Stöve	7-6, 7-5
1980	Australian Open	Betsy Nagelsen	Ann Kiyomura Candy Reynolds	6-4, 6-4
1981	Wimbledon (3)	Pam Shriver	Kathy Jordan Anne Smith	6-3, 7-6
1982	Roland Garros (2)	Anne Smith	Rosie Casals Wendy Turnbull	6-3, 6-4
1982	Wimbledon (4)	Pam Shriver	Kathy Jordan Anne Smith	7-5, 6-1
1982	Australian Open (2)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Eva Pfaff	6-4, 6-2
1983	Wimbledon (5)	Pam Shriver	Rosemary Casals Wendy Turnbull	6-2, 6-2
1983	US Open (4)	Pam Shriver	Rosalyn Fairbank Candy Reynolds	6-7, 6-1, 6-3
1983	Australian Open (3)	Pam Shriver	Anne Hobbs Wendy Turnbull	6-4, 6-7, 6-2
1984	Roland Garros (3)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Hana Mandlíková	5-7, 6-3, 6-2
1984	Wimbledon (6)	Pam Shriver	Kathy Jordan Anne Smith	6-4, 6-3
1984	US Open (5)	Pam Shriver	Anne Hobbs Wendy Turnbull	6-2, 6-4
1984	Australian Open (4)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Helena Suková	6-3, 6-4
1985	Roland Garros (4)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Eva Pfaff	4-6, 6-2, 6-2
1985	Australian Open (5)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Helena Suková	6-3, 6-4
1986	Roland Garros (5)	Andrea Temesvári	Steffi Graf Gabriela Sabatini	6-1, 6-2
1986	Wimbledon (7)	Pam Shriver	Hana Mandlíková Wendy Turnbull	6-1, 6-3
1986	US Open (6)	Pam Shriver	Hana Mandlíková Wendy Turnbull	5-7, 6-3, 6-2
1987	Australian Open (6)	Pam Shriver	Zina Garrison Jackson Lori McNeil	6-1, 6-0
1987	Roland Garros (6)	Pam Shriver	Steffi Graf Gabriela Sabatini	6-2, 6-1
1987	US Open (7)	Pam Shriver	Kathy Jordan Elizabeth Smylie	5-7, 6-4, 6-2
1988	Australian Open (7)	Pam Shriver	Chris Evert Wendy Turnbull	6-0, 7-5
1988	Roland Garros (7)	Pam Shriver	Claudia Kohde-Kilsch Helena Suková	6-2, 7-5
1989	Australian Open (8)	Pam Shriver	Patty Fendick Jill Hetherington	3-6, 6-3, 6-2
1989	US Open (8)	Hana Mandlíková	Mary Joe Fernandez Pam Shriver	5-7, 6-4, 6-4
1990	US Open (9)	Gigi Fernández	Jana Novotná Helena Suková	6-2, 6-4

10 grandslamtitels in het gemengd dubbelspel:

• Australian Open (1): 2003
• Roland Garros (2): 1974 en 1985
• US Open (3): 1985, 1978 en 2006
• Wimbledon (4): 1985, 1993, 1995 en 2003

Deze titels leverden haar in 1984 een grand slam in vrouwendubbelspel op (binnen een kalenderjaar) en in 2003 een "boxed set": titels in enkelspel, vrouwendubbelspel en gemengd dubbelspel op alle vier grandslamtoernooien (verspreid over haar loopbaan). Slechts twee andere speelsters completeerden een boxed set: Doris Hart (in 1954) en Margaret Court (in 1964).^[4]

Door de WTA werd ze in de loop van haar carrière bekroond met volgende awards:

• 7 maal 'speelster van het jaar'
• 8 maal maakte ze deel uit van het 'vrouwendubbelspelteam van het jaar'

Toernooi	1973	1974	1975	1976	1977		1978	1979	1980	1981	1982	1983	1984	1985	1986	1987	1988	1989	1990	1991	1992	1993	1994		2004
Australian Open	–	–	F	–	–	–	–	–	HF	W	F	W	HF	W	g.t.	F	HF	KF	–	–	–	–	–		–
Roland Garros	KF	KF	F	–	–		–	–	–	KF	W	4R	W	F	F	F	4R	–	–	–	–	–	1R		1R
Wimbledon	3R	1R	KF	HF	KF		W	W	HF	HF	W	W	W	W	W	W	F	F	W	KF	HF	HF	F		2R
US Open	2R	4R	HF	1R	HF		HF	HF	4R	F	KF	W	W	F	W	W	KF	F	4R	F	2R	4R	–		–

Toernooi	1973	1974	1975	1976	1977		1978	1979	1980	1981	1982	1983	1984	1985	1986	1987	1988	1989	1990	1991	1992		1994	1995		2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006
Australian Open	–	–	2R	–	–	–	–	–	W	F	W	W	W	W	g.t.	W	W	W	–	–	–		–	–		–	–	–	3R	2R	KF	–
Roland Garros	KF	HF	W	–	–		–	–	–	HF	W	–	W	W	W	W	W	–	–	–	–		3R	–		3R	1R	1R	3R	HF	1R	2R
Wimbledon	1R	1R	KF	W	F		KF	W	HF	W	W	W	W	F	W	KF	3R	HF	KF	HF	HF		HF	–		KF	KF	2R	KF	HF	HF	KF
US Open	2R	KF	HF	–	W		W	F	W	HF	HF	W	W	F	W	W	HF	W	W	3R	HF		–	2R		3R	KF	3R	F	KF	HF	KF

Toernooi	1973	1974	1975	1976	1977	1978	1979		1984	1985	1986	1987	1988		1993	1994	1995	1996		2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006
Australian Open	geen toernooi								geen toernooi			HF	F		–	–	–	–		–	–	–	W	F	HF	–
Roland Garros	–	W	–	–	–	–	–		–	W	KF	KF	HF		–	3R	–	–		2R	2R	–	2R	2R	F	HF
Wimbledon	KF	3R	HF	2R	HF	–	–		KF	W	F	–	KF		W	–	W	KF		1R	2R	2R	W	3R	KF	3R
US Open	–	2R	–	–	–	–	HF		–	W	F	W	–		F	–	KF	–		2R	1R	2R	–	HF	KF	W

Commons heeft media­bestanden in de categorie Martina Navrátilová.

• (en) Profiel van Martina Navrátilová op de website van de WTA
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op de website van de ITF
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op de website van de Billie Jean King Cup
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op sports-reference.com (gearchiveerd)
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op olympedia.org
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op de website van de Tennis Hall of Fame
• (en) Profiel van Martina Navrátilová op de website van Wimbledon
• Eigen website Navrátilová