Maurice de Broglie (bisschop)

Maurice-Jean-Magdeleine de Broglie
19de bisschop van Acqui 19de bisschop van Gent
Bisschop van de Rooms-Katholieke Kerk
Geboren	5 september 1766
Plaats	Broglie (Frankrijk)
Overleden	20 juli 1821
Plaats	Parijs
Wijdingen
Priester	11 maart 1792
Bisschop	17 november 1805
Kerkelijke loopbaan
1797-1804	Proost van het kapittel van Posen
1804-1805	kapelaan van Napoleon
1806-1807	Bisschop van Acqui
1807-1811	Bisschop van Gent
1812-1814	Ontslagen
1814-1821	Bisschop van Gent
Voorganger	Bisschop van Acqui: Giacinto della Torre Bisschop van Gent: Etienne Fallot de Beaumont
Opvolger	Bisschop van Acqui: Luigi Antonio Arrighi de Casanova Bisschop van Gent: Jan-Frans Van De Velde
Portaal    Christendom

Maurice-Jean-Magdeleine de Broglie (kasteel van Broglie, 5 september 1766 - Parijs, 20 juli 1821) was een Franse geestelijke, die zich als bisschop van Gent verzette tegen keizer Napoleon en strijd voerde tegen koning Willem I.

De Broglie was een telg uit het geslacht De Broglie en een zoon van Victor-François (1718-1804), hertog van Broglie en maarschalk van Frankrijk, en diens tweede vrouw, Louise Augustine Salbigothon Crozat de Thiers (1733-1813). Hij werd twee maanden te vroeg geboren in het kasteel van de familie in Broglie (Normandië). Zijn familie was afkomstig uit Piëmont, en verschillende van haar leden waren generaals in dienst van Frankrijk.

Vanaf zijn kinderjaren had hij een zwakke gezondheid, die hem voortdurend parten speelde. Voorbestemd voor het priesterschap, studeerde hij aan het seminarie van Saint-Sulpice. Hij was er bezig met zijn studies toen de revolutie, waarvan hij reeds in het begin de principes overnam, uitbrak.

Hij probeerde eerst nog zijn vader - die naar Duitsland was gevlucht - te overtuigen naar Frankrijk terug te keren, maar zou hem wat later in zijn ballingschap vervoegen.

Hij emigreerde in juni 1790 en werd op 11 maart 1792 in Trier tot priester gewijd. In 1796 werd hij in Bad Pyrmont voorgesteld aan koning Frederik Willem II van Pruisen, die hem wist te waarderen. Hij werd door hem aangewezen als proost van het kapittel van Posen, in het voormalige Polen in 1797 en toegelaten tot het hof van Berlijn. De koning nam hem tijdens zijn laatste levensdagen als een van zijn dagelijkse gezellen. Het is pas pas in juni 1798, na de dood van zijn beschermheer, dat De Broglie bezit nam van zijn beneficium. Hij was er zeer ongelukkig vanwege zijn slechte gezondheid en was maar al te blij toen een arts hem de raad gaf naar Frankrijk terug te keren. Einde december 1801 reisde hij naar Berlijn en van daar naar zijn geboorteland.

Hij trad in contact met Napoleon Bonaparte via Étienne Bernier, bisschop van Orléans, en via consul Charles-François Lebrun. In 1802 en 1803, trok hij naar Münster om zijn vader te bezoeken, maar kon de doodzieke man niet naar zijn vaderland terugbrengen, voorwaarde om de gesekwestreerde goederen vrij te krijgen die hem hadden toebehoord.

In 1804 werd abbé De Broglie à l'improviste tot Bonaparte's kapelaan benoemd. De eerste consul, weldra keizer, spande zich in om leden uit vooraanstaande oude families aan zich te binden. Zonder andere bron van inkomsten, aanvaardde De Broglie onmiddellijk deze aanstelling. Kort daarop volgde hij de keizer naar Italië. Op de suggestie van kardinaal Fesch, oom van Napoleon, benoemde deze Maurice de Broglie tot bisschop van Acqui.

De officiële benoeming van De Broglie gebeurde op 19 mei 1805. Op 23 september volgde de pauselijke bevestiging en op 17 november werd hij door kardinaal Giovanni Battista Caprara (aartsbisschop van Milaan) in Parijs gewijd. Hij was nog maar 39. Pas in de loop van 1806 vertrok hij naar Acqui.

Het ruwe klimaat van de Noord-Italiaanse bergstreek bleek ongunstig in te werken op de al zwakke gezondheid van De Broglie. Hij bleef amper een paar maanden ter plekke en vertrok toen weer naar Frankrijk, wat volgens zijn arts het beste was wat hij voor zijn gezondheid kon doen. Tijdens zijn nieuw verblijf in Parijs, had hij vooral contacten met kardinaal Fesch en met 'Madame Mère', de moeder van Napoleon. Ze zorgden ervoor dat hij niet naar Acqui terug moest maar bisschop van Gent werd benoemd, een van de grootste en meest bevolkte bisdommen van het keizerrijk.

De benoeming tot negentiende bisschop van Gent gebeurde op 22 maart 1807 en werd door de paus aanvaard op 3 augustus. De Broglie ging bezit nemen van zijn bisdom en bezocht er de meeste steden van.

Op 16 februari 1808 kocht hij van de toenmalige eigenaar Henri van der Sarre het klooster en de tuin van de paters franciscanen te Sint-Niklaas om er het Klein Seminarie van Sint-Niklaas van te maken

Hij was verondersteld een trouwe aanhanger te zijn van Napoleon, maar naar aanleiding van het Nationaal Concilie dat Napoleon op 9 juni 1811 had samengeroepen in Parijs en dat aan de keizer een grotere greep op de Katholieke Kerk moest verlenen, pakte het anders uit. De Broglie werd een van de grote verdedigers van de onafhankelijkheid van de Kerk. Op 12 juli 1812 werd hij in barre omstandigheden gevangen gehouden in het kasteel van Vincennes. En op 23 november 1812 moest hij onder dwang zijn ontslagbrief ondertekenen, waarvan hij later de geldigheid ontkende. Hij werd verbannen naar Beaune en op 6 maart 1813 naar het eiland Sainte-Marguerite.

Op 14 april 1813 benoemde Napoleon bisschop De la Brue, de vicaris-generaal van Mechelen, maar dit werd door de Gentse clerus niet aanvaard en hij verdween een jaar later.

Na de val van Napoleon (6 april 1814) hernam De Broglie zijn bisschoppelijke taak. Op 26 mei 1814 was hij opnieuw in Gent.

Na zijn terugkeer aan het hoofd van het bisdom, bleek dat De Broglie niets van zijn strijdlust had verloren. Toen de nieuwe Grondwet voor het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd uitgevaardigd, ging hij er hevig tegen te keer.

Om principiële redenen moesten de katholieke kiezers zich tegen deze Grondwet verzetten, schreef hij. Hij deinsde er zelfs niet voor terug om aan Willem I de les te lezen, toen die voor het eerst Gent bezocht.

Dit was onverdraaglijk voor koning en regering en de strijd tegen de onwillige bisschop werd aangebonden. Hij wenste niet nogmaals te worden opgesloten en vluchtte naar Frankrijk. Op 8 november 1817 werd hij veroordeeld tot verbanning. De bisschoppelijke zetel bleef onbezet en het bisdom werd verder bestuurd door de vicarissen. Vanuit zijn ballingsoord bleef De Broglie verder ageren tegen Willem en riep zelfs de tussenkomst in van de geallieerde mogendheden die aan de wieg van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden hadden gestaan.

Op 20 juli 1821 overleed de Broglie in ballingschap, hij was nog geen 55 jaar.

In 1863 werd zijn gebalsemd stoffelijk overschot (in het geheim) overgebracht naar Gent en er in kelders van het Bisschoppelijk Paleis van Gent bewaard. Toen bisschop Lodewijk-Jozef Delebecque in 1864 overleed werd hij, samen met hem, op 7 oktober, in hetzelfde graf begraven in de crypte van de Sint-Baafskathedraal. Pas in 1913 raakte dit bekend.

Zijn verzet tegen Willem I zou nog lang nazinderen in een aantal middens en zou mee invloed hebben op de houding van de katholieken die zich stilaan tegen het Verenigd Koninkrijk verzetten. Hij effende aldus mee de weg die leidde naar de Belgische Revolutie van 1830.

• Discours de Mr. de Broglie, évêque de Gand au roi des Pays-Bas, le 5 septembre 1815, Gent, 1815
• Jugement doctrinal des évêques du Royaume des Pays-Bas, sur le serment prescrit par la nouvelle Constitution, Gent, 1815
• Réclamation respectueuse, adressée par S. A. le prince Maurice de Broglie, évêque de Gand, a LL. MM. les empereurs d'Autriche et de Russie, et a S. M. le roi de Prusse, relativement a l'etat des affaires religieuses en Belgique, 1819

• Prins de Broglie: door een diploma uit 1759, had keizer Frans I Stefan aan Victor-François de Broglie (1718-1804) de titel van prins van het Heilige Roomse Rijk toegekend voor hem en zijn nakomelingen.
• Hij werd, zoals veel bisschoppen en voormalige edellieden opgenomen in de nieuwgevormde keizerlijke adelstand. Voor hem gebeurde dit in 1808 met de titel van Baron de l'empire.

• Leven van M. J. de Broglie, 19de bisschop van Gent, bevattende een beknopte geschiedenis der religie in Vlaanderen, van 1807 tot 1821, Brussel
• J. LENFANT, Maurice de Broglie, évêque de Gand (1766-1821), in Revue d'histoire de l'Église de France 17 (1931), pp. 312-347.
• Dominique DE BROGLIE, Les Broglie, leur histoire, Paris, 1972
• Michel CLOET, Ludo COLLIN & Robrecht BOUDENS (red.), Het Bisdom Gent (1559-1991): vier eeuwen geschiedenis, Gent, 1991.
• Serge DE ROBIANO, Echec à l'empereur, échec au roi, Ed. Quorum, Ottignies LLN, 1996
• J. STROBBE, 200 jaar dichters, denkers en durvers. Biografie van een college. Het klein seminarie van Roeselare, Tielt, 2007.

• Catholic Hierarchy. Gegevens van de Broglie als katholiek bisschop
• Brief van 16 mei 1816 van paus Pius VII aan bisschop Mauritius de Broglie
• Portret van bisschop Mauritius Joannes Magdalena, prins de Broglie