New York City Marathon

De New York City Marathon, ook wel de New York Marathon, of de TCS New York City Marathon, vernoemd naar de huidige sponsor, is een hardloopevenement in de Amerikaanse stad New York, dat samen met de Boston Marathon en de Chicago Marathon tot de grootste van de Verenigde Staten behoort. De laatste jaren vindt de wedstrijd plaats op de eerste zondag van november.

Bij de mannen won de Amerikaan Bill Rodgers de marathon vier keer op rij. Bij de vrouwen won Grete Waitz uit Noorwegen negen keer, met twee onderbrekingen doordat ze toen niet deelnam.

Voor de wedstrijd geldt een tijdslimiet van 8 uur en 30 minuten. Het percentage starters dat daadwerkelijk finisht ligt hoog (99% in 2018). De deelnemers moeten minimaal achttien jaar zijn op de dag van de wedstrijd. Vanwege de grote populariteit van de wedstrijd worden startnummers via een loting uitgedeeld. Hierbij krijgen lopers die in het verleden de wedstrijd al eens gelopen hebben prioriteit. Snelle lopers kunnen op grond van hun prestaties een startgarantie krijgen.

Er is ook een rolstoel- en handbike-wedstrijd.

De marathon wordt sinds 1970 georganiseerd door de New York Road Runners. De eerste loop vond plaats op 13 september 1970 en hieraan namen 127 hardlopers deel. Hiervan bereikten 55 de finish. De wedstrijd werd gewonnen door Gary Muhrcke met een tijd van 2:31.38. Een jaar later nam er voor het eerst een aantal vrouwen deel aan de marathon.

In 1977 was de New York City Marathon met 4821 deelnemers de grootste ter wereld. In dat jaar wonnen Bill Rodgers en Miki Gorman voor de tweede maal in een tijd van respectievelijk 2:11.28 en 2:39.11.

In 1979 werd voor het eerst prijzengeld uitgekeerd, hoewel er wel startgelden werden uitgekeerd aan een aantal toplopers vanwege hun publiciteitswaarde. In datzelfde jaar werd Scott Black, een negenjarige jongen, de jongste loper die de marathon uitliep. Hij liep hem in 4 uur en 24 minuten. Het volgende jaar besloot de organisatie om een minimumleeftijd in te voeren van achttien jaar.

Het aantal deelnemers bleef in de loop der jaren groeien. Ook het aantal toeschouwers nam bij elke loop toe. In 1994 was het aantal deelnemers al gestegen tot 30.000.

In 2000 werd het evenement verrijkt met een rolstoeldivisie en een handbikedivisie. Sinds 2000 worden de elitevrouwen ongeveer een half uur eerder weggeschoten dan de elitemannen en de rest van het veld.

Sinds 2006 behoort de wedstrijd ook tot de World Marathon Majors. In 2010 finishten 44829 atleten, waarvan 16072 vrouwen en 28757 mannen.

Voor de in 1994 gestorven organisator Fred Lebow is een standbeeld opgericht in Central Park.

Als gevolg van de naweeën van de orkaan Sandy werd de Marathon van New York, die op 4 november 2012 zou plaatsvinden, (voor het eerst sinds 1970) afgelast. De hulpdiensten waren harder nodig bij het opruimen van de schade dan voor dit evenement.^[1]

Tussen 1970 en 1975 vond de wedstrijd plaats in het Central Park. In 1976 werd de wedstrijd verlegd naar de vijf stadsdelen (boroughs) van New York, namelijk: Staten Island, Brooklyn, Queens, The Bronx en Manhattan.

De wedstrijd begint op Staten Island en gaat dan de eerste mijl omhoog over de nabijgelegen Verrazano-Narrows Bridge. Deze eerste brug heeft een spanwijdte van 3 km en 12 rijbanen, waarvan zes bovendeks en zes benedendeks. In totaal telt het parcours vijf bruggen.

Na de brug loopt het parcours omlaag en elf mijl door het stadsdeel Brooklyn. Hierbij worden de buurten Bay Ridge, Sunset Park, Park Slope, Bedford-Stuyvesant, Williamsburg en Greenpoint aangedaan. Aangekomen op 4th Avenue lopen de deelnemers een lang recht stuk richting de herkenbare Williamsburgh Savings Bank Tower, Brooklyns hoogste wolkenkrabber.

Bij de '11 mile' vervolgt het parcours onder de Williamsburg Bridge door. Daarna gaat het richting Queens en halverwege de marathon wordt de Pulaski Bridge overgestoken. Na 2,5 mijl in Queens, steken de atleten de East River over en vervolgen de route richting de Queensboro Bridge. Deze brug verbindt Long Island City, Queens met Manhattan en komt daarbij over Roosevelt Island. Het beklimmen van deze brug wordt als moeilijkste onderdeel van deze marathon ervaren. Aan de overzijde op 1st Avenue in Manhattan worden de deelnemers opgewacht door een grote hoeveelheid toeschouwers.

Rond de '20 mile' passeren de hardlopers de Willis Avenue Bridge, de vierde brug in het parcours. Deze brug verbindt Manhattan met de Bronx. De Bronx wordt weer verlaten via de Madison Avenue Bridge, met rechts uitzicht op het Yankee Stadium, om vervolgens weer terug te keren naar Manhattan.

In Manhattan gaat het over 5th Avenue richting Central Park en gaan de lopers het park door om het vervolgens aan de zuidzijde te verlaten. Na een stukje buiten het park gelopen te hebben, keren ze weer terug naar het Central Park op weg naar de finish vlak bij 67th Street/Central Park West ter hoogte van het restaurant Tavern on the Green.

Hoewel de officiële stukken van de marathon spreken over mijlen, bevinden de tijdregistratiematten zich op elk vijf kilometerpunt. Alle atleten dragen een chip, die de tijd registreert bij het passeren van de matten. Hierdoor is het ook mogelijk, dat tijdens deze wedstrijd een wereldrecord op de 20 km of de 30 km wordt gemeten. Ook kan het systeem e-mailnotificaties versturen met de tussentijden.

In vergelijking met snellere parcoursen, zoals Berlijn, Rotterdam, Frankfurt of Keulen, wordt er door elitelopers op deze marathon twee minuten langzamer en door trimlopers vijf tot tien minuten langzamer gelopen. De belangrijkste oorzaak hiervoor is het feit dat er in deze wedstrijd niet met tempomakers wordt gelopen. Bovendien is het parcours relatief zwaar door de vele bochten, klimmetjes en het soms slechte wegdek.

De weersomstandigheden kunnen in het najaar in New York heel erg variëren. Het kan zomers warm zijn, maar ook winters koud met sneeuw. Omdat het in het verleden regelmatig erg warm was, met diverse ongevallen tot gevolg, werd besloten de wedstrijd te verplaatsen van oktober naar november. De koudste editie was in 1995 met een temperatuur net boven het vriespunt, maar door de harde wind en (natte) sneeuw lag de gevoelstemperatuur rond de -7 graden. 1984 was de warmste editie met een temperatuur van 26 graden. In combinatie met een hoge luchtvochtigheid leidde dit tot een sterfgeval en vele ziekenhuisopnamen.^[2]

Afstand	Naam	Land	Tijd	Jaar
Marathon mannen	Tamiral Tola	ETH	2:04.58	2023
Marathon vrouwen	Margaret Okayo	KEN	2:22.31	2003

Met een gemiddelde tijd van 2:06.24,3 staat de New York City Marathon op plaats 18e van de snelste marathonsteden.

Rang	Naam	Land	Tijd	Jaar	Plek
1	Tamirat Tola	ETH	2:04.58	2023	1
2	Geoffrey Mutai	KEN	2:05.06	2011	1
3	Lelisa Desisa	ETH	2:05.59	2018	1
4	Shura Kitata	ETH	2:06.01	2018	2
5	Geoffrey Kamworor	KEN	2:06.26	2018	3
6	Emmanuel Mutai	KEN	2:06.28	2011	2
7	Albert Korir	KEN	2:06.57	2023	2
8	Shura Kitata	ETH	2:07.11	2023	3
9	Tsegay Kebede	ETH	2:07.14	2011	3
10	Tesfaye Jifar	ETH	2:07.43	2001	1

(bijgewerkt t/m 2023)

Editie	Datum	Atleet	Land	Tijd	Atlete	Land	Tijd
1	13 september 1970	Gary Muhrcke	USA	2:31.39	Geen vrouwen
2	19 september 1971	Norm Higgins	USA	2:22.54	Beth Bonner	USA	2:55.22
3	1 oktober 1972	Robert Sheldon Karlin	USA	2:27.53	Nina Kuscsik	USA	3:08.41
4	30 september 1973	Tom Fleming	USA	2:21.54	Nina Kuscsik	USA	2:57.07
5	29 september 1974	Norbert Sander	USA	2:26.30	Kathrine Switzer	USA	3:07.29
6	28 september 1975	Tom Fleming	USA	2:19.27	Kim Merritt	USA	2:46.14
7	24 oktober 1976	Bill Rodgers	USA	2:10.09	Miki Gorman	USA	2:39.11
8	23 oktober 1977	Bill Rodgers	USA	2:11.20	Miki Gorman	USA	2:43.10
9	22 oktober 1978	Bill Rodgers	USA	2:12.11	Grete Waitz	NOR	2:32.29
10	21 oktober 1979	Bill Rodgers	USA	2:11.42	Grete Waitz	NOR	2:27.33
11	26 oktober 1980	Alberto Salazar	USA	2:09.41	Grete Waitz	NOR	2:25.41
12	25 oktober 1981	Alberto Salazar	USA	2:08.13	Allison Roe	NZL	2:25.29
13	24 oktober 1982	Alberto Salazar	USA	2:09.29	Grete Waitz	NOR	2:27.14
14	23 oktober 1983	Rod Dixon	USA	2:08.59	Grete Waitz	NOR	2:27.00
15	28 oktober 1984	Orlando Pizzolato	ITA	2:14.53	Grete Waitz	NOR	2:29.30
16	27 oktober 1985	Orlando Pizzolato	ITA	2:11.34	Grete Waitz	NOR	2:28.34
17	2 november 1986	Gianni Poli	ITA	2:11.06	Grete Waitz	NOR	2:28.06
18	1 november 1987	Ibrahim Hussein	USA	2:11.01	Priscilla Welch	GBR	2:30.17
19	6 november 1988	Steve Jones	GBR	2:08.20	Grete Waitz	NOR	2:28.07
20	5 november 1989	Juma Ikangaa	TAN	2:08.01	Ingrid Kristiansen	NOR	2:25.30
21	4 november 1990	Douglas Wakiihuri	KEN	2:12.39	Wanda Panfil	MEX	2:30.45
22	3 november 1991	Salvador Garcia	MEX	2:09.28	Liz McColgan	GBR	2:27.32
23	1 november 1992	Willie Mtolo	RSA	2:09.29	Lisa Ondieki	AUS	2:24.40
24	14 november 1993	Andres Espinosa	MEX	2:10.04	Uta Pippig	GER	2:26.24
25	6 november 1994	Germán Silva	MEX	2:11.21	Tegla Loroupe	KEN	2:27.37
26	12 november 1995	Germán Silva	MEX	2:11.00	Tegla Loroupe	KEN	2:28.06
27	3 november 1996	Giacomo Leone	ITA	2:09.54	Anuța Cătună	ROU	2:28.18
28	2 november 1997	John Kagwe	KEN	2:08.12	Franziska Rochat-Moser	SUI	2:28.43
29	1 november 1998	John Kagwe	KEN	2:08.45	Franca Fiacconi	ITA	2:25.17
30	7 november 1999	Joseph Chebet	KEN	2:09.14	Adriana Fernandez	MEX	2:25.06
31	5 november 2000	Abdelkader El Mouaziz	MAR	2:10.09	Ljoedmila Petrova	RUS	2:25.45
32	4 november 2001	Tesfaye Jifar	ETH	2:07.43	Margaret Okayo	KEN	2:24.21
33	3 november 2002	Rodgers Rop	KEN	2:08.07	Joyce Chepchumba	KEN	2:25.56
34	2 november 2003	Martin Lel	KEN	2:10.30	Margaret Okayo	KEN	2:22.31
35	7 november 2004	Hendrick Ramaala	RSA	2:09.28	Paula Radcliffe	GBR	2:23.10
36	6 november 2005	Paul Tergat	KEN	2:09.30	Jeļena Prokopčuka	LTU	2:24.41
37	5 november 2006	Marilson dos Santos	BRA	2:09.58	Jeļena Prokopčuka	LTU	2:25.05
38	4 november 2007	Martin Lel	KEN	2:09.04	Paula Radcliffe	GBR	2:23.09
39	2 november 2008	Marilson dos Santos	BRA	2:08.43	Paula Radcliffe	GBR	2:23.56
40	1 november 2009	Meb Keflezighi	USA	2:09.15	Derartu Tulu	ETH	2:28.52
41	7 november 2010	Gebre-egziabher Gebremariam	ETH	2:08.14	Edna Kiplagat	KEN	2:28.20
42	6 november 2011	Geoffrey Mutai	KEN	2:05.06	Firehiwot Dado	ETH	2:23.15
43	3 november 2013	Geoffrey Mutai	KEN	2:08.24	Priscah Jeptoo	KEN	2:25.07
44	2 november 2014	Wilson Kipsang	KEN	2:10.59	Mary Keitany	KEN	2:25.07
45	1 november 2015	Stanley Biwott	KEN	2:10.34	Mary Keitany	KEN	2:24.25
46	6 november 2016	Ghirmay Ghebreslassie	ERI	2:07.51	Mary Keitany	KEN	2:24.26
47	5 november 2017	Geoffrey Kipsang Kamworor	KEN	2:10.53	Shalane Flanagan	USA	2:26.63
48	4 november 2018	Lelisa Desisa	ETH	2:05.59	Mary Keitany	KEN	2:22.48
49	3 november 2019	Geoffrey Kipsang Kamworor	KEN	2:08.13	Joyciline Jepkosgei	KEN	2:22.38