Sint-Niklaasabdij

De Sint-Niklaasabdij in Veurne was een abdij die bestond van 1120 tot 1798.

In het jaar 1120 werd de Sint-Niklaasabdij opgericht door Jan van Waasten, de 30ste bisschop van Terwaan (Thérouanne in huidig Noord-Frankrijk, ook Terenburg genoemd), tevens bisschop der Morienen. Aanvankelijk bestond de abdij uit kanunniken van Sint-Augustijn. De geestelijke bediening van de kerk van Sint-Niklaas en de kapellen van Sint-Denijs (binnen de stad) en Pervijze werd toevertrouwd aan de nieuwe abdij. De abdij werd ook door graaf Karel de Goede erkend en begiftigd met gronden.

Milo, 31ste bisschop van Terwaan, schonk de abdij de tiende van Houtem en het patronaat over de kerk van Wulveringem, de altaren van Wulpen, Oostduinkerke en Ramskapelle. Het bezit van de abdij werd verzekerd door paus Eugenius III in 1147 en bekrachtigd door paus Alexander III in 1164 en 1171, door paus Clemens III in 1188 en 1190. De vele bezittingen en voorrechten zorgden voor een uitbreiding van de gemeenschap.

In 1135 werd onder het bestuur van de 4de abt, Godfried, de regel van Sint-Norbert aangenomen, ofwel Premonstreit genoemd.

Een andere bisschop van Terwaan die eveneens Milo heette, gaf in 1164 de Sint-Niklaasabdij de leiding en toezicht over de abdij van Sint-Augustijn bij Terwaan. Het volgende jaar kreeg de abdij onder het bestuur van de 7de abt, Willem, het altaar van de nieuwe kapel van Sandeshove (Nieuwpoort) toegewezen. Philip, graaf van Vlaanderen, stond al zijn rechten aan de abdij af die hij had op gronden te Houtem.

De plaats waar de abdij oorspronkelijk gesticht was bleek niet geschikt als wijk-, studie- en bedeplaats. De abdij kreeg in 1170 van de bisschop toestemming om naar een gunstiger plaats te verhuizen. De gekozen plaats bevond zich buiten de nederzetting van Veurne. Zoals de meeste abdijen legde ook de Sint-Niklaasabdij zich toe op het ontginnen van moerassen en heiden. Uit middeleeuwse charters blijkt ook dat te Bulskamp en Wulpen aan wijnbouw werd gedaan.

Abt Johannes II verkreeg in 1242 van Thomas, de graaf-gemaal van Vlaanderen, het voorrecht dat de “onderhorigen der abdij vrij zouden zijn van allen krijgsplicht”.

Arnold, 24ste abt, woonde in 1330 de doopplechtigheid bij van Lodewijk van Male, de latere graaf van Vlaanderen, Nevers, Rethel, Bourgondië en Artesië.

De paus benoemde in 1441 Jan Baudewijns, premonstratenzer van Sint-Niklaas in Veurne, tot abt van Averbode. Deze benoeming gebeurde op vraag van de hertog en is een voorbeeld van inmenging van wereldlijke machthebbers in het abdijbestuur. Gelukkig oefende abt Baudewijns zijn ambt behoorlijk uit. In 1454 verkreeg deze abt voor zichzelf en zijn opvolgers het voorrecht om in de liturgie mijter en staf te dragen.^[1]

Antoon van der Donck, de 32ste abt, kreeg als eerste het recht van paus Pius II in 1458 om de mijter te dragen voor zichzelfen zijn opvolgers.

Robert du Flocq, de 42ste abt, zag zijn abdij in 1566 een eerste keer verwoest en geplunderd en in 1578 een tweede keer verwoest en afgebroken door de Geuzen.

In 1583 werd door de bisschop van Ieper, Martinus Riethovius, de nieuwe kapel ingewijd.

Door zijn opvolger Philip van Damme werd in 1583 de eerste steen gelegd van een nieuwe kloosterkerk binnen de stadsmuren. Er werden ook verschillende kloosterlingen naar de universiteit in Dowaai gestuurd om er godgeleerdheid en wijsbegeerte te studeren. Abt van Damme werd voorgedragen als bisschop van Brugge maar weigerde.

Christianus Druve werd verkozen als volgende prelaat. Naast de heropbouw van de abdij binnen de stadsmuren richtte hij ook verschillende colleges op te Veurne en Diksmuide en een seminarie voor studenten van de orde te Dowaai. Van abt Druve bestaat een portret dat gedocumenteerd is in “Les primitifs flamands II. Repertoire des peintures flamandes des quinzième et seizième siècle, collections d’Espagne“.

Paulus de Gomiecourt, op dat ogenblik lid van de abdij en pastoor van Houtem, werd door aartshertog Ferdinand tot abt benoemd en te Ieper door Cornelius Jansenius gewijd. Hij richtte het college te Nieuwpoort op.

In 1699 zag de 49ste abt, Milo Abordyn, de abdij grotendeels door brand verslonden. Door zijn grote ijver werd alles wat vernield was, herbouwd gedurende zijn ambtsperiode.

Matthaeus van Troeyen herbouwde het prelaatskwartier in de abdij. Deze gebouwen bestaan nog steeds, in een gedeelte ervan is nu het postkantoor gevestigd.

Godfried Rycx, 54ste en laatste abt, zag de abdij opgeheven door de Franse republikeinen en de geestelijken hardnekkig vervolgd. De geconfisqueerde gronden werden in 1796 verkocht. De abdijkerk werd eigendom van H. Harni, inwoner van Veurne, die de kerk in 1798 liet afbreken.

	Ambtsperiode	Naam	Geboorte - Overlijden
1e abt	van 1120	Nicolaus
2e abt	van 1124	Boudewijn de Belle
3e abt	van 1131	Basilius
4e abt	van 1135	Godefridus
5e abt	van 1139	Erlebaldus
6e abt	van 1142	Simon
7e abt	van 1147	Wilhelmus
8e abt	van 1167	Hugo
9e abt	van 1183	Paulus
10e abt	van 1190	Willem II
11e abt	van 1200	Joannes
12e abt		Richardus
13e abt		Boudewijn II
14e abt		Everardus
15e abt	van 1206	Henricus
16e abt	van 1235	Johannes II
17e abt	van 1243	Paulus van Nieuwpoort
18e abt	van 1246	Gilbertus
19e abt	van 1252	Laurentius
20e abt	van 1261	Aegidius
21e abt	van 1293	Lambertus
22e abt	van 1304	Jacobus
23e abt	1314	Walterus
24e abt	van 1316	Arnoldus
25e abt	van 1335	Theodoor van der Pale
26e abt	van 1360	Dankaard van de Steene	† 1367
27e abt	van 1371	Pieter Weedaerde
28e abt	van 1384	Johannes III
29e abt	van 1409	Medard Griminc	† 1413
30e abt	van 1417	Pieter Wyckaert
31e abt	van 1427	Lymannus van Waas
32e abt en eerste prelaat	van 1458 tot 1465	Antoon van der Donck	† 3/9/1465
33e abt	van 25 september 1465 tot 1492	Walter Olerius	† 11/5/1502
34e abt	van 1492 tot 1494	Jan Heysacke
35e abt	van 1494 tot 1512	Jan Buerse
36e abt	van 1512 tot 14 mei 1525	Gillis de Grave
37e abt	van 1525 tot 6 september 1540	Pieter Stevin	† 6/11/1554
38e abt	1540	Marten Praet
39e abt	van 1541 tot 1549	Antoon Lefevere
40e abt	van 1549 tot 11 november 1554	Jan van Schoore	† 6/11/1554
41e abt	van 1555 tot 16 mei 1558	Antoon Rataller	† 16/5/1558
42e abt	van 1559 tot 28 mei 1588	Robert du Flocq	† 28/5/1588
43e abt	van 1588 tot 27 maart 1616	Philippe van Damme	† 27/3/1616
44e abt	van 28 augustus 1616 tot 25 september 1636	Christianus Druve	° Nieuwpoort 1573 – † Veurne 25/09/1636
45e abt	van 31 maart 1637 tot 12 september 1653	Paulus de Gomiecourt	° Maastricht 04/12/1588 – † Veurne 12/09/1653
46e abt	van 23 juni 1654 tot 16 juli 1667	Godefridus de Courtewille	° Brugge 1605 – † Veurne 16/07/1667
47e abt	van 10 juni 1668 tot 28 december 1688	Judocus de Brauwere	° Pamele 11/1608 – † Veurne 28/12/1688
48e abt	van 18 april 1689 tot 7 maart 1694	Judocus Liebaert	° Hondschoote 1621 – † Veurne 07/03/1694
49e abt	van 29 mei 1695 tot 28 september 1723	Milo Abordyn	° Dunkerque 1658 – † Veurne 28/09/1723
50e abt	van 2 april 1724 tot 5 maart 1731	Mattheus van Capple	° Bergues 04/1663 – † Veurne 05/03/1731
51e abt	van 21 mei 1731 tot 23 februari 1749	Reginaldus Beele	° Veurne 15/03/1675 – † Veurne 23/02/1749
52e abt	van 1749 tot 1762	Ignaas Amerlinck	° 1691 – † 1762
53e abt	van 2 oktober 1763 tot 5 oktober 1780	Matthaeus van Troeyen	° Diksmuide 1704 – † Diksmuide 05/10/1780
54e abt	van 10 juni 1781 tot 1798	Godefridus Rycx	° Veurne 13/06/1735 – † Veurne 13/12/1807

• Sint-Niklaaskerk (Veurne)