Windowmanager

Metacity in GNOME

Fluxbox

Kubus-effect van Beryl

Een windowmanager of vensterbeheerder^[1] is software die de plaatsing en het uiterlijk van vensters afhandelt in een venstersysteem. Een voorbeeld van zo'n venstersysteem is het populaire X Window System, dat vooral gebruikt wordt op Unix-achtige besturingssystemen. Er zijn ongeveer 180 windowmanagers beschikbaar voor Unix-achtige systemen.^[2][3]

Het vensterbeheer van het X Window System is doelbewust apart gehouden van de centrale software die een grafische weergave biedt. Dit in tegenstelling tot Mac en Windows, die altijd een gecontroleerd en beperkt aantal manieren hebben geboden voor interactie met, en weergave van vensters op een scherm. In het X Window System kan de gebruiker kiezen uit verscheidene windowmanagers, die van elkaar verschillen op de volgende punten:

• aanpasbaarheid, uiterlijk en functionaliteit:
  • tekstuele menu's om programma's te starten of instellingen te wijzigen
  • docks, panelen en andere grafische manieren om programma's te starten
  • meerdere bureaubladen en pagers om ertussen te wisselen
• systeemeisen zoals geheugen- of processorgebruik
• de graad van integratie en consistentie met een desktopomgeving, die een volledigere omgeving biedt, waaronder configuratie-vensters en applicaties.

Er bestaan ook alternatieve shells voor Windows, zoals Emerge Desktop, die de standaard Windows Verkenner-interface vervangen.

Als er een windowmanager draait op X, dan wordt bepaalde interactie tussen de X-server en de client gedelegeerd naar de windowmanager. Als een nieuw venster moet worden weergegeven, dan wordt dit doorgegeven aan de windowmanager, die de beginpositie en -afmetingen van het venster bepaalt. Bovendien wordt er vaak een decoratieve rand om het venster getekend, met aan de bovenkant een titel. Deze elementen worden door de windowmanager afgehandeld in plaats van het programma. Daarom is het de windowmanager die de actie uitvoert als een gebruiker een venster verplaatst of van grootte verandert.

Windowmanagers zijn ook verantwoordelijk voor minimalisatie en iconen. Deze bestaan niet op het X Window System core protocol-niveau. Als een gebruiker een venster minimaliseert, dan verbergt de windowmanager het venster, en laat een icoon zien in zijn plaats. Bijna alle windowmanagers ondersteunen minimalisatie.

Hoewel het hoofddoel van windowmanagers is, zoals de naam suggereert, om vensters te beheren, bieden veel windowmanagers extra functionaliteit, zoals weergave van iconen en een achtergrondafbeelding op het bureaublad, weergave van docks, panelen en een klok en afhandeling van bepaalde toetsencombinaties.

• Blackbox
• Enlightenment
• Fluxbox (minimalistisch, gebaseerd op Blackbox)
• Fvwm
• IceWM
• Ion (niet-overlappende windowmanager, werkend met tabbladen)
• JWM
• KWin (de standaard in KDE)
• Openbox
• Metacity (de standaard in GNOME)
• Twm (standaard windowmanager van X11)
• Window Maker
• Xfwm (de standaard in Xfce)
• xmonad

Dit type windowmanager werkt bij gratie van hardware-acceleratie van de GPU in een systeem. Het maakt bepaalde speciale effecten mogelijk zoals een ronddraaiende kubus waarop vier bureaubladen geprojecteerd zijn.

• Compiz, een van de eerste compositing windowmanagers
• Beryl, een fork van Compiz, waarbij features sneller toegevoegd worden
• Compiz Fusion, de merge (samensmelting) tussen Compiz en Beryl
• Metacity
• Xfwm
• Kwin

• Re-parenting windowmanager, een populaire implementatie van windowmanagers
• X Window System protocollen en architectuur voor meer informatie over X
• Compositing windowmanager, een windowmanager die compositing en vensterbeheer combineert
• Windowing-systeem, andere platformen dan het X Window System

• (en) Window Managers voor X door Matt Chapman
• (en) Arch Linux Wiki: Window Manager

Zie de categorie Window managers (generic) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.