Zeno van Citium

Zeno van Citium
Persoonsgegevens
Naam	Ζήνων ὁ Κιτιεύς, Zēnōn ho Kitieŭs
Geboren	Citium op Cyprus, ca. 335 v.Chr.
Overleden	Athene ca. 262 v.Chr.
Land	oude Griekenland
Oriënterende gegevens
Tijdperk	Hellenistische filosofie
Stroming	stoïcisme
Belangrijkste ideeën	stoïcisme
Beïnvloed door	Crates, Xenocrates, Polemon, Socrates
Portaal    Filosofie

Zeno van Citium (Oudgrieks: Ζήνων ὁ Κιτιεύς, Zēnōn ho Kitieŭs) (Citium op Cyprus, ca. 335 v.Chr. – Athene ca. 262 v.Chr.), was de stichter van het stoïcisme, de overheersende filosofische school van het hellenisme en het Romeinse Rijk.

Citium op Cyprus telde een groot aantal inwoners van Fenicische afkomst, mogelijk was Zeno daar ook onder. Hij studeerde in Athene als leerling van de cynicus Crates, de platonisten Xenocrates en Polemon. Hij werd geïnspireerd door Socrates, omdat deze ook aandacht had voor het concrete, alsook door Stilpo van de Megarische School.

Er is niet zo veel bekend over zijn leven, behalve dat hij met de cynici een voorkeur voor schokkend gedrag deelde en geen gemakkelijk leermeester was. Zeno hield niet van grote groepen mensen, en gaf de voorkeur aan eenvoud boven rijkdom. Hij stichtte een school, maar kon zijn schulden niet betalen en werd door de Atheners als slaaf verkocht. Een vriend kocht hem vrij.

Zeno wilde een filosofie ontwikkelen, het stoïcisme, voor de concrete, materiële en lichamelijke mens. Alles gebeurt volgens strikte natuurwetten, toeval bestaat niet. Oorspronkelijk bestond alles uit vuur, lucht, water en aarde. Deze cyclus keert terug en duurt 3.942.000 jaar^[bron?], na iedere bijna 4 miljoen jaar wordt alles weer vuur (kosmisch determinisme). Dit proces wordt gestuurd door de wetgever (~ God) en dit verloop staat volledig in dienst van de mens, met andere woorden alles wat bestaat is één omvattend geheel: de natuur. De uitdaging bestaat erin om in harmonie te leven. Het stoïcisme legde de nadruk op het in alle rust aanvaarden van wat het universum – dat een goddelijk wezen met een eigen wil en ziel was – in petto had. Om gelukkig te zijn moest je immers in harmonie leven aan de hand van de harmoniewetten. "Alles in de natuur gebeurt volgens bepaalde wetten", "Je moet willen wat is!" Deze wetten hebben te maken met de stand van de planeten (kosmisch determinisme). Alles is verklaarbaar door materiële processen. Ieder mens is vrij (vrij zijn is willen wat de natuur je voorschrijft) in de mate dat hij zich kan losmaken van concrete omstandigheden. Uiteindelijk pleegde Zeno zelfmoord.

Van Zeno kennen we het gezegde: "Waarom hebben we twee oren en maar één mond? Om meer te kunnen luisteren en alleen datgene te zeggen wat nodig is".

Zie de categorie Zeno of Citium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.