16 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)

Ten artykuł dotyczy 16 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego. Zobacz też: 16 Pułk Piechoty.

16 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Latem 1809 roku, podczas wojny polsko-austriackiej, sformowano sześć nowych pułków piechoty. By nie zadrażniać stosunków z Rosją, nadano im nazwę „galicyjsko-francuskich”. 16 pułk piechoty sformowany został w Galicji w 1809 roku nosił nazwę 4 pułku piechoty galicyjsko-francuskiej. Dowodził nim płk Kęszycki^[1]. Pod koniec grudnia 1809 włączony w skład armii Księstwa Warszawskiego otrzymał numer 16. Wkrótce pułk został rozwiązany^[2], a numer 16 otrzymał sformowany w 1809 z Polaków, jeńców z wojska austriackiego kosztem księcia Konstantego Czartoryskiego na terenach galicyjskich^[3] 5 pułku piechoty galicyjsko-francuskiej^[2]. Pod koniec 1809 roku pułk liczył 2333 żołnierzy^[4]. Po wojnie polsko austriackiej stacjonował w Warszawie i Rawie^[5][2]. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy^[2].

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 1 Dywizji^[2].

W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 16 Dywizji Józefa Zajączka z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego^[6].

Po przegranej kampanii rosyjskiej 1812 roku, powtórnie odtworzono pułk w składzie dwóch batalionów po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 27 Dywizji dowodzonej przez Izydora Krasińskiego. Komendę nad pułkiem przejął płk Ignacy Bolesta^[7].

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Lublinie^[8]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. W województwie lubelskim tworzony był 2 Pułk Województwa Lubelskiego przemianowany później na 16 pułk piechoty liniowej^[9].

Pułkiem dowodzili^[10]:

• książę Konstanty Adam Czartoryski (22 maja 1809),
• mjr Ignacy Bolesta (1813).

Pułk brał udział w walkach w okresie inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

Bitwy i potyczki^[10]:

• Smoleńsk (17 sierpnia 1812),
• Możajsk (5 września 1812),
• Czeryków (29 września 1812),
• nad Berezyną (28 listopada 1812),
• Chemnitz (9 października 1813).

• Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.