6 Armia (ZSRR)

Ten artykuł dotyczy radzieckiej 6 Armii ZSRR. Zobacz też: 6 Armia – inne armie z numerem 6.

6 Armia

6-я армия

Historia
Państwo	ZSRR  Rosja
Sformowanie	17 września 1939
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja	Pietrozawodsk (1960–1998)
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Podległość	Kijowski Specjalny Okręg Wojskowy, Front Południowo-Zachodni, Front Południowy, Front Woroneski, 3 Front Ukraiński, Leningradzki Okręg Wojskowy (1960–1998)
Skład	kilka korpusów lub dywizji

6 Armia (ros. 6-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej, następnie Armii Radzieckiej.

Po raz pierwszy została utworzona 17 września 1939 roku w Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym z Winnickiej Grupy Armijnej (formacja wielkości korpusu)^[1].

We wrześniu 1939 roku wzięła udział w agresji ZSRR na Polskę, z pozycji wyjściowych jakie zajmowała w rejonie Kupel, Sotanów, Płoskirów^[2].

W czerwcu 1941 Armia składała się z 6. i 37. Korpusu Strzeleckiego (który składał się z 80., 139. i 141. Dywizji Strzeleckiej), 4. i 15. Korpusu Zmechanizowanego, 5 Korpusu Kawalerii, 4. i 6. Rejonu Umocnionego i pewnej ilości jednostek artyleryjskich i innych jednostek^[3]. Była częścią radzieckiego Frontu Południowo-Zachodniego. Dowództwo 6 Armii zostało rozwiązane 10 sierpnia 1941 roku po bitwie pod Humaniem. W bitwie tej 6 Armia została odcięta w olbrzymim okrążeniu na południe od Kijowa razem z 12 Armią.

Została ona na nowo sformowana razem z Frontem Południowym na bazie 48 Korpusu Strzeleckiego i innych jednostek i broniła zachodniego brzegu rzeki Dniepr na północny zachód od Dniepropetrowska^[4]. 1 września 1941 roku 6 Armia składała się ze 169., 226., 230., 255., 273. i 275. Dywizji Strzeleckiej, 26. i 28. Dywizji Kawalerii, 47. (15. Dywizja Strzelecka NKWD), 269., 274. i 394. pułku artylerii, 522. i 671. pułku artylerii rezerwy Stawki, 14., 27. i 8. Dywizji Pancernej^[5]. Armia została przekazana Frontowi Południowo-Zachodniemu i wzięła udział w obronie Donbasu, oraz operacjach barwienkowsko-łozowskiej i charkowskiej. Jednakże razem z 57 Armią została otoczona w kotle izjumskim ze stratą 200 000 swoich żołnierzy i po tym rozwiązana.

W lipcu 1942 roku armia została sformowana po raz trzeci na bazie 6 Armii Rezerwowej, składając się tym razem z 45., 99., 141., 160., 174., 212., 219. i 309. Dywizji Strzeleckiej oraz 141 Brygady Strzeleckiej. Była przydzielona po kolei do frontów Woroneskiego, Południowo-Zachodniego i 3 Ukraińskiego. W styczniu 1943 roku 6 Armia przedarła się przez linie obronne dywizji Alpini włoskiej 8 Armii podczas operacji „Mały Saturn”. W styczniu 1944 roku armia brała udział w operacjach nikopolsko-krzywo rudzkiej i odeskiej oraz w zajęciu miast Bereznogowa i Snigorówka. Jednakże w czerwcu 1944 roku została ona rozwiązana ponownie i jeszcze raz sformowana w grudniu 1944 roku z połączonych oddziałów z 3 Gwardyjskiej Armii i 13 Armii. 1 stycznia 1945 roku 6 Armia składała się z 22 Korpusu Strzeleckiego (218. i 273. Dywizja Strzelecka), 74 Korpusu Strzeleckiego (181. i 309. Dywizja Strzelecka), 359 Dywizji Strzeleckiej, 77 Rejonu Umocnionego i innych jednostek wsparcia^[6].

W 1945 roku armia wzięła udział w operacjach sandomiersko-śląskiej i dolnośląskiej. Podczas operacji dolnośląskiej w lutym 1945 roku 6 Armia zdobyła Twierdzę Wrocław (niem. Festung Breslau). Armia brała wtedy udział w operacji wrocławskiej i w czasie oblężenia Wrocławia liczyła 65 tys. żołnierzy, 1406 dział i moździerzy, 104 armaty przeciwlotnicze i 61 pojazdów pancernych^[7].

Po zakończeniu II wojny światowej 6 Armia została wycofana z Niemiec i stacjonowała krótko w Orłowskim Okręgu Wojskowym, a następnie została rozwiązana pod koniec 1945 roku w Woroneskim Okręgu Wojskowym.

Po raz kolejny została utworzona w Leningradzkim Okręgu Wojskowym w 1960 roku, mając swoją kwaterę główną w Pietrozawodzku. W styczniu 1996 roku armia posiadała w swoim składzie 161 Brygadę Artylerii, 182 pułk artylerii rakietowej, 485 samodzielny pułk śmigłowców, 54 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała ona w Alakurtti), 111 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała ona w Sortowale) oraz 131 Dywizję Zmechanizowaną (stacjonowała w Pieczendze)^[8]. Została ostatecznie rozwiązana po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1997–1998 roku.

 Osobny artykuł: 6 Armia Ogólnowojskowa (ZSRR).

Dowódcy:

• gen. por. Iwan Muzyczenko^[9]
• gen. mjr Fiodor Charitonow (08.07.1942 – 20.12.1942)
• gen. por. Iwan Szlomin (21.05.1943 – 27.05.1944)
• gen. płk Wiaczesław Cwietajew (12.09.1944 – 28.09.1944)
• gen. mjr Fiodor Kuliszew (29.09.1944 – 06.12.1944)^[10]

Szefowie sztabu:

• gen. mjr Nikołaj Iwanow (1941)^[11]

Skład w 1939 roku^[12]:

• 17 Korpus Strzelecki
• 2 Korpus Kawalerii

Skład 22 czerwca 1941^[13]:

• 6 Korpus Piechoty
• 37 Korpus Piechoty
• 5 Korpus Kawalerii
• 4 Korpus Zmechanizowany
• 15 Korpus Zmechanizowany

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
• Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
• Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
• Keith E. Bonn: Slaughterhouse: The Handbook of the Eastern Front. Bedford: Aberjona Press, 2005. Brak numerów stron w książce
• Leszek Moczulski: Wojna polska 1939. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11584-2.
• Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.
• Sergiej Sztemienko: Sztab generalny w latach wojny. Warszawa: 1969.

• 6 Armia (ros.). [dostęp 14 grudnia 2011].