Alecu Russo

Alecu Russo

Imię i nazwisko	Alexandru Rusu
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1819 Prodăneștii Vechi
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1859 Jassy
Narodowość	mołdawska, rumuńska
Dziedzina sztuki	poezja
Epoka	romantyzm
Ważne dzieła
Pieśń o Rumunii Studia mołdawskie

Alecu Russo, właśc. Alexandru Rusu (ur. 17 marca 1819, zm. 5 lutego 1859) – mołdawski i rumuński pisarz oraz polityk.

Alexandru Russo pochodził ze starej, zamożnej rodziny mołdawskich bojarów^[1]. Nazwisko rodowe występuje w dokumentach w dwóch różnych postaciach Rusul oraz Rusu. Ojciec pisarza nosił nazwisko Iancu Rusu. Z bliżej nieznanych powodów Alexandru postanowił zmienić nazwisko na „Russo”.

Alecu Russo Dzieciństwo spędził w rodzimej Besarabii, należącej wówczas do Rosji. Nauki pobierał w Szwajcarii, w Instytucie François Navilla działającym nieopodal Genewy (1829–1835) oraz w Wiedniu (1835–1836). Podczas ośmioletnich studiów zagranicą nauczył się biegle mówić po francusku i niemiecku. Po powrocie do Mołdawii został działaczem rumuńskiego ruchu narodowego, brał udział w Wiośnie Ludów w 1848 r. Współpracował m.in. z Mihailem Kogălniceanem, Vasilem Alecsandrim i Constantinem Negruzzim. Po klęsce rewolucjonistów przebywał na emigracji w Paryżu. Po ogłoszeniu amnestii w 1851 r. wrócił z Francji i zamieszkał w Jassach. Był zwolennikiem planu zjednoczenia Mołdawii z Wołoszczyzną^[2].

Pochowany w cerkwi Bărboi w Jassach^[3].

Twórczość literacka Alecu Russa była za jego życia prawie w ogóle nieznana. Alecu Russa „odkrył” popularny w „Zjednoczonych Księstwach” pisarz Vasile Alecsandri. W 1855 Russo wydał swoje Wspomnienia (rum. Amintiri). Tomik ten zawiera ewokacje z dzieciństwa oraz z Mołdawii z lat jego młodości. Russo we swych wspomnieniach łączy realistyczne opisy niektórych wydarzeń i kraju z romantyczną atmosferą całego dzieła. Również w 1855 r. ukazał się wybór artykułów pt. Uwagi (rum. Cugetări), w którym znajdują się artykuły dotyczące zagadnień z zakresu filologii i folkloru. W artykułach Poezja ludowa (rum. Poezia popolară, 1846) i w Studiach mołdawskich (rum. Studie moldovană, 1851–1852) przejawia się zamiłowanie Russa do słownictwa ludowego. Dziełem, które przyniosło Russowi w Rumunii sławę, była napisana po francusku Pieśń o Rumunii (1850). Dzieło to zostało wydane po raz pierwszy w rumuńskim przekładzie Nicolae Bălcesca, pt. Cântirea României w czasopiśmie „România viitoare”, potem także w przekładzie samego Russa w czasopiśmie „România literara” w 1855 r. Przy pisaniu Pieśni o Rumunii Russo niewątpliwie inspirował się twórczością N. Bălcesca, wszak budowa i język dzieła jest wielce oryginalna. Utwór Poezja w prozie jest zbudowany z 65 strof. Rumunia jest przedstawiona w Pieśni za pomocą alegorii, bardzo pięknej ale cierpiącej kobiety^[2].

• 1846 – Poezia poporală
• 1850 – Cântirea României
• 1851-1852 – Studie moldovană
• 1855 – Amintiri
• 1855 – Cugetări

• Alecsandri, Vasile w: Albina Pindului, nr 2, 1848.
• Dima, Alexandru: Alecu Russo (Bukareszt: 1957).
• Haneş, Petre V.: Alexandru Russo, o pagină ignorată din literatura română (wstęp – Ovid Densusianu, Bukareszt: 1901). Wydanie II – 1930.
• Hanţă, Alec: Controversa asupra Cântării României: teza Russo, w: Idei și forme literare până la Titu Maiorescu (Bukareszt: 1985).
• Ichim, T.: Alecu Russo (1909).
• Sasu, Aurel i Cornea, Paul: Russo Alexandru, w: Dicționarul biografic al literaturii române (M-Z), tom 2 (Ploiești: PARARELA 45, 2006; str. 502-503).
• Valentová, Libuše: Alecu Russo, w: Slovník rumunských spisovatelů (Praga: Nakladatelství Libri, 2001; strona 204).

• Encyklopedia Rewolucji z 1848 r. Alecu Russo. ohiou.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-09)]. (ang.)
• Biografia Alecu Russo (rum.)