Bitwa pod Civetot

Bitwa pod Civitot

I wyprawa ludowa
Marsz pod Civitot
Czas	21 października 1096
Miejsce	Civitot, dzisiejsza Turcja
Wynik	zwycięstwo wojsk muzułmańskich
Strony konfliktu
Krzyżowcy Seldżukidzi
Dowódcy
Piotr z Amiens (formalnie) Walter bez Mienia † (faktycznie) Kilidż Arslan I
Siły
ok. 20 000[1] nieznane
Straty
znaczne niewielkie
Położenie na mapie Turcji miejsce bitwy
40°25′54″N 29°09′22″E/40,431667 29,156111

Bitwa pod Civetot (Civitot) – starcie zbrojne, które miało miejsce 21 października 1096 roku pomiędzy wojskami krzyżowców ludowych a armią sułtana Kilidż Arslana. Bitwa zakończyła się całkowitą klęską krzyżowców.

Po dotarciu do Azji Mniejszej, wyprawa ludowa podzieliła się na dwie grupy. Jedna z nich, w której znalazło się ok. 6 000 ludzi zdobyła zamek Kserigordon, gdzie wkrótce sama została oblężona i pokonana^[2]. Pozostali krzyżowcy założyli obóz w Civetot i czekali na rozwój wydarzeń. Piotr z Amiens, dotychczasowy wódz wyprawy, już wcześniej stracił niemal cały autorytet. Teraz postanowił wrócić do Konstantynopola, aby prosić cesarza Aleksego I o wsparcie wojskowe^[1]. Pozostali dowódcy spierali się, co należy zrobić. Walter bez Mienia doradzał czekać na powrót Piotra, ale inni żądali pomszczenia obrońców Kserigordon. Przeważyło zdanie tych ostatnich.

21 października 1096 armia krzyżowców opuściła Civetot, pozostawiając za sobą tylko starców, kobiety i dzieci. Zaledwie kilka kilometrów dalej, nieopodal wioski Drakon, wyprawa wpadła w turecką zasadzkę. Na zupełnie zaskoczonych krzyżowców spadł grad strzał, a niebawem Turcy przeszli do walnego ataku. Armia krzyżowców ludowych składała się głównie ze źle uzbrojonych chłopów i biedoty, którzy nie mieli większego pojęcia o sztuce wojennej. Ludzie ci szybko wpadli w panikę i rzucili się do ucieczki w kierunku Civetot. Tymczasem w obozie zaczął się kolejny dzień – niektórzy jeszcze spali, bo nikt nie spodziewał się tak rychłego powrotu armii. W tym momencie do Civetot wpadli najpierw krzyżowcy, a chwilę potem ścigający ich Turcy. Doszło do chaotycznej bitwy, która szybko zamieniła się w masakrę. Nieliczni krzyżowcy próbowali się bronić, rozpalając wielkie ogniska, tak aby wiatr zwiewał płomienie w kierunku muzułmanów. O zmroku bitwa była skończona. Wśród tysięcy zabitych było wielu przywódców wyprawy, w tym Walter bez Mienia. Turcy wzięli do niewoli tylko garstkę jeńców i trochę młodych kobiet. Zaledwie ok. 3 000 krzyżowców wydostało się z obozu i uciekło do starego zamku nad brzegiem morza^[3].

Piotr z Amiens otrzymał informację o klęsce w trakcie wizyty w Konstantynopolu. Cesarz Aleksy I wysłał kilka okrętów wojennych, które uratowały obrońców nieznanego z nazwy zamku nad brzegiem morza. W ten sposób zakończyła się pierwsza wyprawa ludowa^[3].

Bitwę pod Civetot uwiecznił na rysunkach Gustave Doré (Histoire des Croisades). Bitwa jest też wspomniana w powieści Zofii Kossak Krzyżowcy^[4].

• Steven Runciman: Dzieje wypraw krzyżowych (Tom 1). Warszawa: PIW, 1997. ISBN 83-06-02542-3.