Cichorioideae
 Cykoria podróżnik | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | Cichorioideae | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cichorioideae (Juss.) Chevall.[3] | |||
| Synonimy | |||
| | |||
Cichorioideae – podrodzina w obrębie astrowatych (Asteraceae). Obejmuje dużą grupę 93 rodzajów z 1,5 tysiącem gatunków (dodatkowo należy tu co najmniej 7,5 tysiąca mikrogatunków)[2]. W końcu drugiego dziesięciolecia XXI wieku podrodzina została uszczuplona do jednego plemienia Cichorieae, ponieważ inne plemiona tradycyjnie tu włączane tworzą odrębny klad czyniąc podrodzinę we wcześniejszym ujęciu taksonem parafiletycznym. Wyodrębnione one zostały w podrodzinę Vernonioideae[4].
Podrodzina jest niemal kosmopolityczna, przy czym najbardziej zróżnicowana jest na półkuli północnej[5], zwłaszcza w strefie umiarkowanej. Tylko nieliczne gatunki obecne są w tropikach[2].
Wiek grupy koronnej podrodziny datowany jest na 23,5 miliona lat[4][2].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]| astrowate |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział systematyczny podrodziny[3]
W obrębie podrodziny wyróżniane jest jedno plemię Cichorieae i 11 podplemion[3][5].
Podplemię Chondrillinae (W.D.J.Koch) Lamotte
- Chondrilla (Tourn.) Tourn. ex L. – chondrilla
- Phitosia Kamari & Greuter
- Willemetia Neck. ex Neck.
Podplemię Cichoriinae Cass. ex Dumort.
- Arnoseris Gaertn. – chłodek
- Cichorium L. – cykoria
- Erythroseris N.Kilian & Gemeinholzer
- Phalacroseris A.Gray
- Rothmaleria Font Quer
- Tolpis Adans. – tolpis
Podplemię Crepidinae Cass. ex Dumort.
- ×Crepi-Hieracium P.Fourn.
- Acanthocephalus Kar. & Kir.
- Askellia W.A.Weber
- Crepidiastrum Nakai
- Crepidifolium Sennikov
- Crepis L. – pępawa
- Dubyaea DC.
- Faberia Hemsl.
- Garhadiolus Jaub. & Spach
- Heteracia Fisch. & C.A.Mey.
- Heteroderis (Bunge) Boiss.
- Hololeion Kitam.
- Ixeridium (A.Gray) Tzvelev
- Ixeris (Cass.) Cass.
- Lagoseriopsis Kirp.
- Lagoseris M.Bieb.
- Lapsana L. – łoczyga
- Lapsanastrum Pak & K.Bremer
- Nabalus Cass.
- Rhagadiolus Juss. – słodziczka
- Sonchella Sennikov
- Soroseris Stebbins
- Spiroseris Rech.f.
- Syncalathium Lipsch.
- Taraxacum Weber ex F.H.Wigg. – mniszek
- Tibetoseris Sennikov
- Youngia Cass.
Podplemię Hieraciinae Cass. ex Dumort.
- Andryala L. – jawełna
- Hieracium Tourn. ex L. – jastrzębiec
- Hispidella Lam.
- Pilosella Hill. – kosmaczek
- Schlagintweitia Griseb.
Podplemię Hyoseridinae Less.
- Aposeris Neck. ex Cass. – sałatnica
- Hyoseris L.
- Launaea Cass.
- Reichardia Roth
- Sonchus L. – mlecz
Podplemię Hypochaeridinae Less.
- Hedypnois Mill. – słodkokwiat
- Helminthotheca Zinn
- Hypochaeris L. – prosienicznik
- Leontodon L. – brodawnik
- Picris L. – goryczel
- Prenanthes L. – przenęt
- Scorzoneroides Moench
- Urospermum Scop.
Podplemię Lactucinae (Cass.) Cass. ex Dumort.
- Cicerbita Wallr. – modrzyk
- Lactuca L. – sałata (w tym Mycelis – sałatnik)
- Notoseris C.Shih
- Paraprenanthes Chang ex C.Shih
- Stenoseris C.Shih
Podplemię Microseridinae Stebbins
- Agoseris Raf.
- Anisocoma Torr. & A.Gray
- Atrichoseris A.Gray
- Calycoseris A.Gray
- Chaetadelpha A.Gray ex S.Watson
- Glyptopleura D.C.Eaton
- Krigia Schreb.
- Lygodesmia D.Don
- Malacothrix DC.
- Marshalljohnstonia Henrickson
- Microseris D.Don
- Munzothamnus P.H.Raven
- Nothocalais (A.Gray) Greene
- Picrosia D.Don
- Pinaropappus Less.
- Pleiacanthus (Nutt.) Rydb.
- Prenanthella Rydb.
- Pyrrhopappus DC.
- Rafinesquia Nutt.
- Shinnersoseris Tomb
- Stephanomeria Nutt.
- Uropappus Nutt.
Podplemię Scolyminae Less.
- Catananche L. – kupidynek
- Gundelia L.
- Hymenonema Cass.
- Scolymus Tourn. ex L. – osociec
Podplemię Scorzonerinae Cass. ex Dumort.
- Epilasia (Bunge) Benth.
- Geropogon L.
- Koelpinia Pall.
- Lasiospora Cass.
- Pterachaenia (Benth.) Lipsch.
- Scorzonera L. – wężymord (w tym Podospermum – trzonczak)
- Takhtajaniantha Nazarova
- Tourneuxia Coss.
- Tragopogon L. – kozibród
Podplemię Warioniinae Gemeinholzer & N.Kilian
- Warionia Benth. & Coss.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-09] (ang.).
- ↑ a b c d Cichorioideae Chevall.. [w:] Compositae. The Global Database [on-line]. The International Compositae Alliance. [dostęp 2022-07-09].
- ↑ a b c Mandel, J.R., Dikow, R.B., Siniscalchi, C.M., Thapa, R., Watson, L.E.& Funk, V.A.. A fully resolved backbone phylogeny reveals numerous dispersals and explosive diversifications throughout the history of Asteraceae. „Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.”. 116, 28, s. 14083–14088, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1903871116.
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 224, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.