Cormogonida
| Cormogonida | |
| Zrzavý et alli, 1998 | |
 Pająk Gasteracantha cancriformis | |
 Motyl rusałka pawik | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadtyp | |
| (bez rangi) | Panarthropoda |
| Typ | |
| (bez rangi) | Cormogonida |
Cormogonida – hipotetyczny klad stawonogów, obejmujący wszystkie ich współczesne grupy tj. szczękoczułkowce (Euchelicerata) i żuwaczkowce (Madibulata), z wyjątkiem kikutnic.
W systematyce dominującym poglądem jest łączenie kikutnic (Pycnogonida) i właściwych szczękoczułkowców (Euchelicerata) w podtyp szczękoczułkopodobnych (Chelicerata, Arachnomorpha)[1][2]. Na przełomie XX i XXI wieku zauważalność zyskał jednak alternatywny pogląd, umieszczający kikutnice jako grupę siostrzaną dla kladu obejmującego wszystkie pozostałe współcześnie żyjące gromady stawonogów[2]. Taki hipotetyczny klad w 1998 J. Zrzavý, V. Hypša i M. Vlásková nazwali Cormogonida od greckich słów: κορμός (pień, tu: korpus) i γόνος (genitalia). Nazwa ta odnosi się do proponowanej przez autorów autapomorfii kladu: umiejscowienia otworów płciowych (gonoporów) na segmentach tułowia lub odwłoka, a nie na ruchomych, nasadowych członach odnóży jak u kikutnic[3]. Inne cechy charakterystyczne dla Cormogonida to obecność formującej się z dwupłatowej zawiązki (ang. labral anlagen) wargi górnej lub jej narządu homologicznego (u kikutnic wargi tej brak zupełnie), obecność ścięgien międzysegmentalnych[2][4] czy występowanie nefrydiów[4]. Poza tym jako potencjalne plezjomorfie zachowane u kikutnic, a nieobecne u Cormogonida wymienia się umiejscowienie otworu gębowego na końcu ryjka i Y-kształtny przekrój gardzieli[2]. Monofiletyzm Cormogonida wsparły molekularno-morfologiczne analizy filogenetyczne Zrzavego i innych z 1998[3] oraz Giribeta i innych z 2001[5], a także morfologiczna część analizy Edgecombe’a i innych z 2000[6].
Kladogram współczesnych Panarthropoda z pracy Dunlopa (2005), bazujący na analizach molekularnych i morfologicznych kilku wcześniejszych autorów[4]
|
Monofiletyzmowi Cormogonida przeczą liczne inne badania molekularne i molekularano-morfologiczne. Szczękoczułkopodobne (szczękoczułkowce+kikutnice) rozpoznane zostały jako klad m.in. w wynikach: analizy łączonej Edgecombe’a i innych z 2000[6], Regiera i innych z 2010[7] czy Lozano-Fernandeza i innych z 2019[8]. Sugerowana autapomorfia grupy w postaci gonoporów na korpusie może również uznana zostać za cechę plezjomorficzną, jako że występuje u bazalnych Panarthropoda tj. pazurnic i niesporczaków. Ryjek kikutnic jest powszechniej akceptowany jako ich cecha autapomorficzna i możliwe, że warga górna uległa w ich linii rozwojowej wtórnemu zanikowi wraz z ewolucją tego typu narządów gębowych[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoologia: Stawonogi. T. 2, cz. 1. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-17447-7.
- ↑ a b c d Gonzalo Giribet, Gregory D. Edgecombe: The Arthropoda: a Phylogenetic Framewor. W: Arthropod Biology and Evolution: Molecules, Development, Morphology. Alessandro Minelli, Geoffrey Allan Boxshall, Giuseppe Fusco (red.). Springer, 2013, s. 28.
- ↑ a b J. Zrzavý, V. Hypsa, M. Vlásková: Arthropod phylogeny: taxonomic congruence, total evidence and conditional combination approaches to morphological and molecular data sets. W: Arthropod Relationships. Richard A. Fortey, Richard H. Thomas (red.). London: Chapman & Hall, 1998, s. 97–107.
- ↑ a b c d Jason A. Dunlop. Pycnogonid affinities: a review. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 43 (1), s. 8-21, 2005. Blackwell Verlag. DOI: 10.1111/j.1439-0469.2004.00284.x.
- ↑ G. Giribet; G. D. Edgecombe, W.C. Wheeler. Arthropod phylogeny based on eight molecular loci and morphology. „Nature”. 413, s. 157-161, 2001.
- ↑ a b G.D Edgecombe, G.D.F. Wilson, D.J. Colgan, M.R. Gray,G. Cassis. Arthropod cladistics: Combined analysis of Histone H3 and U2 snRNA sequencess and morphology. „Cladistics”. 16 (2), s. 155 - 203, 2000. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2000.tb00352.x.
- ↑ Jerome C. Regier; Jeffrey W. Shultz; Andreas Zwick; April Hussey; Bernard Ball; Regina Wetzer; Joel W. Martin; Clifford W. Cunningham. Arthropod relationships revealed by phylogenomic analysis of nuclear protein-coding sequences. „Nature”. 463 (7284), s. 1079–1083, 2010. DOI: 10.1038/nature08742.
- ↑ Jesus Lozano-Fernandez, Mattia Giacomelli, James F. Fleming, Albert Chen, Jakob Vinther, Philip Francis Thomsen, Henrik Glenner, Ferran Palero, David A. Legg, Thomas M. Iliffe, Davide Pisani, Jørgen Olesen. Pancrustacean Evolution Illuminated by Taxon-Rich Genomic-Scale Data Sets with an Expanded Remipede Sampling. „Genome Biol. Evol.”. 1 (8), s. 2055-2070, 2019. DOI: 10.1093/gbe/evz097.