Cyborium (architektura)
Cyborium – ażurowa nadbudowa ołtarza lub innego obiektu w kościele chrześcijańskim, składająca się zazwyczaj z czterech kolumn podtrzymujących baldachim w formie kopuły, ostrosłupa lub innej bardziej złożonej[1].
Obudowa była najczęściej z drewna, kamieni, metali szlachetnych, zwykle bogato zdobiona. Pierwotnie cyboria umieszczane nad ołtarzami posiadały zasłony umocowane na drążkach, które były opuszczane podczas niektórych fragmentów liturgii. Ozdobne cyborium podkreślało rolę i ważność ołtarza. Symbolicznie przedstawiało niebiosa rozpostarte nad ziemią[2].
Cyboria budowane były też nad chrzcielnicami albo grobami lub relikwiami świętych[1].
Najstarsze zachowane źródła pisane pochodzą z IV wieku, a dotyczą cyborium w bazylice św. Jana na Lateranie[2]. Popularne w bazylikach starochrześcijańskich i w okresie romanizmu. W gotyku wykształciło się kilka typów cyboriów (m.in. przyścienne, niszowe, także przenośne). Barokowe cyboria składają się ze zwielokrotnionych kolumn i baldachimów o skomplikowanym kształcie. W kościołach rzymskokatolickich zaniknęły wraz z wprowadzeniem wysokich nastaw ołtarzowych, stosowane dalej w kościołach prawosławnych i greckokatolickich[1].
Przykłady cyboriów
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Cyborium, [w:] Bania i inni, Sztuka świata. T. 17, Słownik terminów : A -K, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 136, ISBN 978-83-213-4726-4, OCLC 829853214 [dostęp 2021-01-16].
- ↑ a b Cyborium, [w:] Castelfranchi Vegas i inni, Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej, Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2013, s. 185-186, ISBN 978-83-7442-051-8, OCLC 843555212 [dostęp 2021-01-16].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 36. ISBN 83-85001-89-1.