Dubielno (powiat chełmiński)

Dubielno
	wieś
	; Szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	chełmiński
Gmina	Papowo Biskupie
Liczba ludności (III 2011)	484
Strefa numeracyjna	56
Kod pocztowy	86-221
Tablice rejestracyjne	CCH
SIMC	0847972
	Położenie na mapie Polski Dubielno
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dubielno
	Położenie na mapie powiatu chełmińskiego Dubielno
	Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie Dubielno
	53°14′36″N 18°37′56″E/53,243333 18,632222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dubielno (niem. Dübeln^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Papowo Biskupie (północna Polska).

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego. Wieś zajmuje powierzchnię 855,15 ha^[4]. Miejscowość posiada 72 gospodarstwa indywidualne.

Szkolnictwo

W Dubielnie od 1970 jest szkoła podstawowa im. Mikołaja Kopernika.

Związki wyznaniowe

Dubielno należy do parafii św. Mikołaja w Papowie Biskupim^[5].

Historia

Prehistoria

W neolicie zaczęła się na tych terenach kultura pucharów lejkowatych^[4]. W początkowym okresie epoki żelaza tworzono tutaj zbiorowe groby.

Średniowiecze

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1341^[4]. W źródłach wieś występowała pod nazwami Dubel (1341), Tubelle (1440), Dwbellen (1543), Dubelno (1570), Dubielno (1614), Duebeln (1910), Dübeln (1921)^[4]. Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od ryby dubiel^[4].

W średniowieczu Dubielno należało się komuturstwa, a później do prokuratora papowskiego^[4]. W 1341 roku Dytrych von Altenburg przekazał Hermanowi Kuthenowi przywilej na sołectwo^[4]. Zakon krzyżacki w 1438 roku posiadał we wsi 42 łany^[4]. W 1446 roku Dubielno stało się własnością królów polskich^[4]. Król Aleksander Jagiellończyk w 1506 roku przekazał wieś biskupom chełmińskim^[4]. W późnym średniowieczu Dubielno należało do tzw. klucza papowskiego^[4].

Nowożytność

W 1614 roku wieś liczyła 43 włóki^[4]. Według spisu z 1614 roku w Dubielnie najbogatszymi mieszkańcami byli: Wlewski, Tylicki, Papała, Paluch, Błaszyk, Mazur, Wysocz, Mikułka, Spychała, Lesny, Skonieczka, Broda, Niemiec i Wrobl^[4]. Dubielno zubożało pod wpływem wojen polsko-szwedzkich^[4]. W XVII wieku pomiędzy Dubielnem a wsią Grzegorz porastał las^[4].

W XVIII wieku na pewien czas poprawił się stan gospodarki w Dubielnie^[4]. Od 1740 roku w wyniku działań wojennych i powodzi nastąpił drugi kryzys gospodarczy we wsi^[4]. W tym roku w miejscowości mieszkali: Błażej Kukiełka, Jan Kosierek, Mikołaj Witek, Franciszek Jaworski, Jan Jaworski, Wojciech Kukiełka, Jędrzej Kukiełka^[4]. Najbogatszym mieszkańcem Dubielna w 1757 roku był Florian Elzanowski^[4].

Czas zaborów

W 1772 Dubielno włączono do Prus w wyniku II rozbioru Polski. Pierwszy spis ludności pochodzi z 1773^[4]. Wieś liczyła wtedy 151 mieszkańców^[4]. Na terenach wsi była szkoła, w której w 1867 uczyło się 109 dzieci katolickich. W 1881 roku wieś liczyła 425 mieszkańców, w 1885 roku 653 mieszkańców, w 1910 roku 633 mieszkańców^[4].

Okres międzywojenny

W 1921 roku wieś liczyła 450 mieszkańców^[4]. W ciągu 10 lat liczba ta wzrosła do 604^[4]. W okresie międzywojennym w Dubielnie znajdowało się 11 prywatnych stawów o łącznej powierzchni 3,5 ha^[4]. Właścicielem tamtejszego majątku dworskiego został się Ferdynand Butzamann, który wybudował dwór w 1936 roku^[4]. W 1928 szkoła powszechna, katolicka, posiadała trzech nauczycieli (katolików), trzy klasy, do których uczęszczało 110 dzieci katolickich i 5 dzieci ewangelickich. Była to największa szkoła okresu międzywojennego w gminie.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej zabito pomiędzy Lisewem, Mgoszczem a Józefkowem, 5 mieszkańców^[4]. Ciała pomordowanych zakopano w polu^[4]. Zachowane szczątki odnaleziono i przeniesiono w 1945 roku na cmentarz przy kościele w Papowie Biskupim^[4]. Nazwiska pomordowanych trafiły do tablicy upamiętniającej zamordowanych w gminie Papowo Biskupie w 1990 roku^[4]. Podczas wojny do niemieckiej listy narodowej należało 7 mieszkańców Dubielna^[4]. Pod koniec stycznia z Dubielnia odeszły wojska niemieckie^[4].

W 1945 roku NKWD wywiozło czterech mieszkańców Dubielna do obozów pracy w ZSRR^[6]. Po zakończeniu II wojny światowej we wsi mieszkało 470 mieszkańców (140 rodzin)^[7].

Historia współczesna

W 2004 roku Dubielno liczyło 505 mieszkańców^[8]. W 1997 roku w szkole podstawowej dobudowano instalacje ciepłownicze, toalety, szatnie i hol^[9]. W 1997 roku wyremontowano drogę dojazdową do wsi^[9]. W 2000 roku rozbudowano szkołę podstawową oraz kontynuowano remontowanie dróg w miejscowości^[10]. W 2003 roku w szkole podstawowej został zmieniony sposób ogrzewania na olejowe^[10]. W 2005 roku rozpoczęto budowę drogi Dubielno-Grzegorz o łącznej długości 1760 metrów^[11]. W 2013 roku w Dubielnie znajdowało się 17 podmiotów gospodarczych^[4].

Obiekty

Szkoła podstawowa
Zniszczone boisko należące do szkoły, leżące na terenach byłego cmentarza ewangelickiego^[12]
Figurka maryjna.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26743
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Powiat chełmiński. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 122-123. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ strona główna. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-10)]. (pol.).
↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 80. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 85. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 96. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ ^a ^b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ ^a ^b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
↑ Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmżyński Toruń 1995 ISBN 83-86471-20-4

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26743

[GUS-2] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[3] Powiat chełmiński. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)]. (pol.).

[szkice-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 122-123. ISBN 978-83-940216-0-3.

[5] strona główna. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-10)]. (pol.).

[szkice3-6] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 80. ISBN 978-83-940216-0-3.

[7] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 85. ISBN 978-83-940216-0-3.

[8] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 96. ISBN 978-83-940216-0-3.

[szkice5-9] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.

[szkice7-10] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 143. ISBN 978-83-940216-0-3.

[szkice6-11] Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.

[12] Diecezja Toruńska historia i teraźniejszość tom 5 Dekanat Chełmżyński Toruń 1995 ISBN 83-86471-20-4

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Wsie	Dubielno Falęcin Firlus Folgowo Jeleniec Kucborek Niemczyk Nowy Dwór Królewski Papowo Biskupie Staw Storlus Wrocławki Zegartowice Żygląd
Osada	Młyńsk
Części wsi	Bucmanówka Pod Bajerze Pod Kijewo Pod Las Pod Papowo Przy Szosie Sarnowo Wybudowanie (Kucborek) Wybudowanie (Papowo Biskupie)