Dzień Niepodległości (Armenia)
 Defilada w 2016 roku | |
| Dzień | 21 września |
|---|---|
| Państwa | |
| Typ święta | państwowe |
| Zwyczaje | koncerty, defilada |
| Upamiętnia | referendum niepodległościowe |
Dzień Niepodległości Armenii (orm. Հայաստանի Անկախության օրը) – święto państwowe w Armenii obchodzone 21 września. Wspomina ono referendum w sprawie niepodległości z 1991 roku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]23 sierpnia 1990 roku Rada Najwyższa Armeńskiej SRR na pierwszej sesji po wyborach przyjęła Deklarację Suwerenności Państwowej Armenii, proklamującą likwidację Armeńskiej SRR i utworzenie Republiki Armenii[1]. Była to druga deklaracja niepodległości w historii Armenii. Pierwsza została ogłoszona 28 maja 1918 roku i doprowadziła do powstania Demokratycznej Republiki Armenii. Istniała ona krótko z powodu podziału jej terytorium pomiędzy Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republikę Sowiecką a tureckie siły nacjonalistyczne pod koniec 1920 roku[2].
W Deklaracji zawarto podstawy do opracowania nowej konstytucji, ustalając: podział władzy, równość form własności, wolność słowa, prasy, sumienia, pluralizm polityczny, przyjęcie systemu wielopartyjnego, depolityzację sił zbrojnych i policji. Zakładała ona również dążenie do uznania ludobójstwa Ormian w 1915 roku. Ponieważ Deklaracja była sprzeczna z konstytucją ASRR z 1978 roku, 10 grudnia 1990 roku Rada Najwyższa przyjęła ustawę konstytucyjna zakładającą, że akty sprzeczne z Deklaracją będą obowiązywały tylko do momentu uchwalenia nowej konstytucji. 24 sierpnia 1990 roku przyjęto ustawę o zmianie nazwy z Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka na Republika Armenii. Zmieniała ona również symbole narodowe, przyjmując nową flagę, herb i hymn[3].
W 1990 roku Armenia odmówiła przystąpienia do Związku Suwerennych Państw. Po nieudanym puczu moskiewskim 21 września 1991 roku w Armenii odbyło się w referendum w sprawie niepodległości. Wzięło w nim udział 94,99% obywateli uprawnionych do głosowania, z tego 99% glosujących opowiedziało się za ogłoszeniem niepodległości[3]. Na pamiątkę dzień 21 września ogłoszono Dniem Niepodległości Armenii[4].
21 grudnia 1991 roku Armenia dołączyła Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP)[5] i formalnie uzyskała niepodległość 26 grudnia w związku z rozpadem ZSRR[6].
Obchody
[edytuj | edytuj kod]W Dniu Niepodległości prezydent Armenii wręcza odznaczenia weteranom wojskowym i zasłużonym obywatelom, są organizowane imprezy i koncerty. Zazwyczaj była organizowana defilada wojskowa. W 2021 roku jednak, tj. w 30. rocznicę, odbył się w Erywaniu tylko przemarsz żołnierzy, a planowana defilada nie odbyła się z powodu protestów. Żądano uczczenia w ten sposób pamięci o żołnierzach, którzy zginęli w 2020 roku podczas konfliktu w Górskim Karabachu[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Armenia na ciernistym szlaku niepodległości, [w:] Edik Minasyan, Armenia i Górski Karabach w procesach transformacji społecznej i politycznej, Instytut Polsko-Rosyjski, 2014, s. 139, ISBN 978-83-935729-5-3.
- ↑ Adam Lityński, Armenii droga do leninowsko-kemalowskiego rozbioru(1917–1921), „Czasopismo Prawno-Historyczne” (zeszyt 1), 2018, s. 67–109.
- ↑ a b Krzysztof Fedorowicz, Transformacja ustrojowa w Armenii w latach 1991-2016, Poznań 2017, s. 131–133, ISBN 978-83-86094-70-2.
- ↑ 21 września. Dzień Niepodległości Armenii - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2022-04-09].
- ↑ О толковании по вопросу о применении положений, соглашений и других актов Содружества [online], Экономический Суд Содружества Независимых Государств [dostęp 2022-04-09] (ros.).
- ↑ Upadek ZSRR: Koniec imperium zła [online], Rzeczpospolita [dostęp 2022-04-09] (pol.).
- ↑ On Independence Day, Armenia not in a mood to celebrate | Eurasianet [online], eurasianet.org [dostęp 2022-04-09] (ang.).