Dziubiele

Dziubiele
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

piski

Gmina

Orzysz

Liczba ludności (2011)

149[2]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

12-250[3]

Tablice rejestracyjne

NPI

SIMC

0763749

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie powiatu piskiego
Mapa konturowa powiatu piskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Położenie na mapie gminy Orzysz
Mapa konturowa gminy Orzysz, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dziubiele”
Ziemia53°48′08″N 21°43′48″E/53,802222 21,730000[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dziubiele[4] (niem. Dziubiellen, 1904–1945 Zollerndorf) – wieś mazurska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Wieś położona na północnym brzegu jeziora Śniardwy, 15 km na wschód od Orzysza. Około 1,5 km na północ od wsi wznosi się góra Dąbrowa (157 m n.p.m.). We wsi znajduje się stanica węd­karska.

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

W dokumentach krzyżackich Dzienbiellen[5], Dsziebellen[6], Ziebielovenn[5], Ziebielenn[5].
Na mapie Districtus Reinensis (1663) Józefa Naronowicza-Narońskiego – Dziubele[7].
Później Dzinbiellen[8], Dziubiellen.
16 lipca 1938 ówczesne niemieckie władze Prus Wschodnich dokonały zmiany historycznej nazwy Dziubiellen na Zollerndorf[9].
Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. nadano miejscowości obowiązującą nazwę Dziubiele[4].


Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś Dziubiele powstała w 1542 roku, kiedy karczmarz Wicek (Wietzoff)[10] kupił 5 łanów jako sołectwo wsi czynszowej na pra­wie chełmińskim na 50 łanach położonych nad jeziorem Śniardwy. Mieszkańcy otrzymali 10 lat wolnizny, ale po 5 latach odrabiali ręczny szarwark i płacili połowę dziesięciny. Z czasem szarwark zamieniono na Freygeld pozostawiając jednak obowiązek robienia sianokosów w puszczy i zwożenia siana na zamek ryński. Spis z 1564 roku potwierdza wieś Dziubiele na 55 łanach i dwie karczmy. Jednym z wolnych był Marcin Pole, najpewniej pochodzenia polskiego. Spis z 1599 roku pokazuje, że Dziubiele zmniejszyły się o ponad 5 łanów. Dziubiele należały do parafii w Okartowie, administracyjnie podlegały rewirowi w Dąbrówce.
W październiku 1656 Tatarzy uprowadzili w jasyr 8 mieszkańców wsi, w tym 4 kobiety.
Dżuma z 1710 roku ominęła Dziubiele. W 1737 roku założono szkołę.
Według danych opublikowanych w 1821 roku w Dziubielach mieszkało 181 osób[11]. W 1857 roku wieś liczyła 440 mieszkańców, nauczycielem był Jesgart[8]. W 1864 roku Dziubiele liczyły 470 mieszkańców, a w 1867 – 513[12].
W 1933 roku Dziubiele liczyły 442 mieszkańców.[9] W 1935 roku w miejscowej szkole dwóch nauczycieli uczyło 74 uczniów.[12] Według spisu powszechnego z maja 1939 roku we wsi mieszały 232 osoby[9].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków:

  • Budynek dawnej szkoły zbudowany w latach 20. XX wieku[13].
  • Dom murowany zbudowany w latach 1915-1925[14].
  • Dawny cmentarz ewangelicki, założony w połowie XIX wieku[15].
  • Drugi dawny cmentarz[16].

Najstarszy zachowany nagrobek z datą 1942.

Zespół dworsko-folwarczny, w skład którego wchodzą:

  • Pozostałości bramy z przełomu XIX i XX wieku[17].
  • Dom murowany (czworak) zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[18].
  • Budynek gospodarczy zbudowany na przełomie XIX i XX wieku[19].
  • Stajnia zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[20].
  • Stodoła zbudowana na przełomie XIX i XX wieku[21].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Przez Dziubiele przebiega szlak rowerowy szlak rowerowy niebieski wokół jeziora Śniardwy[12].
W okolicy wsi stromy, wysoki brzeg Śniardw (od 5 do 20 metrów), a z niego widok na jezioro.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 254. ISSN 0585-3893.
  • Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 653.
  • Barkowski, Otto. Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein.Altpreussische Forschunge. 11. Jahrgang, H. 1, s. 197–224, 1934.
  • R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba, Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska, Orzysz, 2004, str. 135, ISBN 83-914508-0-5

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29199
  2. ↑ Wieś Dziubiele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-06-04], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 246 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 lipca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719)
  5. ↑ a b c Otto Barkowski: Beiträge zur Siedlungs- und Ortsgeschichte des Hauptamtes Rhein. Altpreussische Forschungen, 11. Jahrgang, H. 1, 1934, s. 217.
  6. ↑ Wojciech Kętrzyński: O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich.... Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1882, s. 479.
  7. ↑ Jan Szeliga Rękopiśmienne mapy Prus Książęcych Józefa Naronowicza-Narońskiego z drugiej połowy XVII wieku. Biblioteka Narodowa, Warszawa, 1997, ilustracja nr 2.
  8. ↑ a b Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen. Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg, 1857 s. 300.
  9. ↑ a b c Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. [dostęp 2016-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-02)].
  10. ↑ Grzegorz Białuński: Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku - starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 1996, s. 122.
  11. ↑ Dr. Leopold Krug, Alexander August Mützell Neues Topographisch-Statistisch-Geographisches Wörterbuch des Preussischen Staats. Erster Band A-F. Karl August Kümmel, Halle, 1821, s. 227.
  12. ↑ a b c R. W. Pawlicki, P. Sikorski, M. Wierzba Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Ziemia Orzyska. AFW Mazury, Orzysz, 2004, str. 21.
  13. ↑ Karta zabytku - szkoła
  14. ↑ Karta zabytku - dom
  15. ↑ Karta zabytku - cmentarz I
  16. ↑ Karta zabytku - cmentarz II
  17. ↑ Karta zabytku - brama
  18. ↑ Karta zabytku - czworak
  19. ↑ Karta zabytku - budynek gospodarczy
  20. ↑ Karta zabytku - stajnia
  21. ↑ Karta zabytku - stodoła

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Orzysz
Miasto
Wsie
Kolonia
Osady
Osady leśne
Części miasta
  • Działy Orzyskie
  • Grądy Podmiejskie
Części wsi
Inne
miejscowości

Gmina Orzysz

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dziubiele&oldid=73149023”