Enklawa Jasna Góra

Ten artykuł od 2024-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Enklawa Jasna Góra (niem. Kaiserliche und Königliche Enklave Jasna Góra, Cesarsko-Królewska Enklawa Jasna Góra) – enklawa pod administracją austro-węgierską, wydzielona w czasie I wojny światowej z terenów pod okupacją Niemiec.

Enklawa powstała w reakcji na wydarzenia, jakie miały miejsce w Częstochowie 7 sierpnia 1914 roku. Wówczas pijani żołnierze niemieccy ostrzelali jeden z domów przy ul. 7 Kamienic. Skutkiem wynikłej wymiany ognia były ofiary śmiertelne. Niemiecka administracja obciążyła jednak winą za zajścia polskich mieszkańców, a skutkiem tego był pogrom, aresztowania, zesłania, egzekucje i rabunki na ludności przyklasztornej dzielnicy oraz rabunek klasztoru w Mstowie.

Informacje o zajściach w Częstochowie stały się szybko znane szerzej, a efektem tego była interwencja cesarza Austrii Franciszka Józefa, który przekonał niemieckich sojuszników do wydzielenia znanego, katolickiego klasztoru z niemieckiej strefy okupacyjnej i przekazania go pod zarząd katolickich Austro-Węgier. Jednocześnie miasto Częstochowa pozostało pod zarządem niemieckim.

26 kwietnia 1915 roku utworzona została enklawa administracji austriackiej na terenie klasztoru, a jej komendantem został kpt. Josef Klettlinger. Klasztor obsadzili głównie Austriacy i Czesi z 10 Pułku Piechoty. Na terenie enklawy zamieszkiwało ok. 180 osób, sam komendant zamieszkał jednak w Częstochowie, tam też urządzona została kancelaria austriackiego garnizonu.

Komendant Klettlinger zainicjował działania mające zwolnić klasztor z kontrybucji nałożonych przez administrację okupacyjną, a jego inicjatywa spotkała się z pozytywną odpowiedzią władz austriackich. Uchroniło to klasztor przed rekwizycją przedmiotów miedzianych i mosiężnych.

4 listopada 1918 roku austriacki komendant przekazał zwierzchność wojskową nad klasztorem por. Arturowi Wiśniewskiemu z 22 Pułku Piechoty Wojska Polskiego.

• Roman Winiarek. Komendant Enklawy Jasna Góra. „Almanach Częstochowy”. XV, s. 82–84, grudzień 2000. Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy. ISSN 0860-7362.