Gediminas Vagnorius

Gediminas Vagnorius

Data i miejsce urodzenia	10 czerwca 1957 Vilkaičiai
Premier Litwy
Okres	od 27 listopada 1996[1] do 4 maja 1999
Przynależność polityczna	Związek Ojczyzny
Poprzednik	Laurynas Stankevičius
Następca	Irena Degutienė (p.o.)
Premier Litwy
Okres	od 13 stycznia 1991 do 21 lipca 1992
Przynależność polityczna	Sąjūdis
Poprzednik	Albertas Šimėnas
Następca	Aleksandras Abišala
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Gediminas Vagnorius (ur. 10 czerwca 1957 w Vilkaičiai w rejonie płungiańskim) – litewski polityk i ekonomista, dwukrotny premier (w latach 1991–1992 i 1996–1999), poseł na Sejm.

W 1975 został absolwentem szkoły średniej w Telszach. Ukończył następnie w 1980 studia w Wileńskim Instytucie Inżynierii Budownictwa. W latach 1980–1987 był zatrudniony na tej uczelni, zaczynając jako młodszy pracownik naukowy. W 1987 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. W 1988 został starszym pracownikiem naukowym w instytucie ekonomii Litewskiej Akademii Nauk.

W 1990 z ramienia niepodległościowego Sąjūdisu uzyskał mandat posła do Rady Najwyższej Litewskiej SRR, będąc jednym z sygnatariuszy aktu niepodległości z 11 marca 1990. 13 stycznia 1991, gdy wojska rosyjskie znajdowały się w Wilnie, a powołany kilka dni wcześniej premier Albertas Šimėnas nie pokazywał się publicznie, parlament powierzył mu misję sformowania rządu.

Na czele trzeciego gabinetu niepoległej Litwy Gediminas Vagnorius stał 21 lipca 1992. W tym samym roku został po raz drugi posłem. W 1993 znalazł się wśród założycieli Związku Ojczyzny.

Po zwycięstwie konserwatystów w 1996 ponownie stanął na czele rządu, tworzonego wspólnie z partią chadeków. Wkrótce zaczął rywalizować o zwiększenie swoich wpływów w Związku Ojczyzny, wykorzystując dość słaby wynik Vytautasa Landsbergisa w wyborach prezydenckich w 1997^[2]. Pogłębiające się spory w partii doprowadziły do odwołania w 1998 ministrów do spraw europejskich i spraw wewnętrznych, Laimy Andrikienė i Vidmantasa Žiemelisa, którzy wkrótce powołali własne ugrupowanie.

W 1999 Gediminas Vagnorius wszedł w otwarty konflikt z prezydentem Valdasem Adamkusem, który wyraził wobec niego wotum nieufności w orędziu do narodu^[2][3]. Ostatecznie urzędujący premier podał się do dymisji. Wbrew jego woli Związek Ojczyzny zdecydował się pozostać w koalicji i wystawić nowego kandydata na premiera.

Utrata znaczenia w partii doprowadziła do odejścia z niej Gediminasa Vagnoriusa wraz z grupą działaczy (w tym kilkunastoma posłami i kilkoma byłymi ministrami). W lipcu 2000 były premier zainicjował utworzenie nowej formacji pod nazwą Umiarkowany Związek Konserwatywny^[4]. W tym samym roku jako jedyny przedstawiciel tego ugrupowania uzyskał mandat poselski w okręgu większościowym.

W 2004 przekształcił swoją partię w Chrześcijańsko-Konserwatywny Związek Socjalny, przegrał w tym samym roku zarówno wybory do Parlamentu Europejskiego, jak i litewskiego Sejmu kolejnej kadencji. W 2008 zarejestrował się jako niezależny kandydat na posła, przegrał w tych wyborach w drugiej turze, a rok później ponownie bez powodzenia startował do Europarlamentu. W 2010 został liderem powstałej na bazie KKSS Partii Chrześcijańskiej, która nie zdobyła jednak żadnych mandatów w wyborach sejmowych w 2012^[5]. W 2013 z tym ugrupowaniem dołączył do Partii Pracy^[6], w 2016 ponownie bezskutecznie kandydował do Sejmu.

Odznaczony m.in. Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1999)^[7].

• Pierwszy rząd Gediminasa Vagnoriusa
• Drugi rząd Gediminasa Vagnoriusa

• Nota biograficzna na stronie Sejmu Republiki Litewskiej. [dostęp 2016-08-07]. (lit.).
• Sylwetka kandydata do Sejmu Republiki Litewskiej na stronie Głównej Komisji Wyborczej. [dostęp 2016-08-07]. (lit.).