Gertruda

Gertruda – imię żeńskie pochodzenia germańskiego, złożone z członu Ger-: stwniem. gēr – „włócznia z ostrym żelaznym grotem”^[1], „oszczep”^[2], oraz trut, od germ. thrūdi („moc, siła”) pomieszanego z drūda, stwniem. trūt, drūt („ukochany, miły”^[1]; por. Ermentruda). Można je tłumaczyć jako „silna w walce oszczepem”.

Notowana w Polsce od XIII wieku, początkowo w łacińskiej formie Gertrudis (1223 r.), a od 1251 r. jako G(i)ertruda. Imię to było dość popularne w Polsce w średniowieczu^[2]. Inne notowane w średniowieczu formy tego imienia to: Gertrud, Girtrud, Girtrudis, ze zdrobnieniami G(i)erka, G(i)eruchna, G(i)erusza, Trude (niem.), G(i)ela, Ruchna (to ostatnie może też od Rufiny)^[3]. Na gruncie niemieckim skróconą formę Gertrudy może stanowić także Gerda^[4].

Rosyjskie słowniki tłumaczą to imię dwojako: jako imię germańskie o morfologii opisanej powyżej i jako imię powstałe ze złożenia skróconych wyrazów „героиня труда” (czyt. gieroinia truda), czyli „bohaterka pracy” (por. Bohater Pracy Socjalistycznej). Jako zdrobnienia proponują formy: G(i)erta, G(i)eta, G(i)etunia, G(i)etusia, G(i)era^[5].

• 18 lutego, jako wspomnienie św. Gertrudy Comensoli
• 17 marca, jako wspomnienie św. Gertrudy z Nijvel
• 16 listopada, jako wspomnienie św. Gertrudy z Helfty, zw. też Gertrudą Wielką^[6].

• Gertruda z Hackeborn – święta, założycielka klasztoru benedyktynek w Helfcie
• Gertruda Mieszkówna – córka króla Polski Mieszka II Lamberta i Rychezy; jako autorka łacińskich modlitw prozą poetycką, zapisanych w Kodeksie Gertrudy – najdawniejszy pisarz polski znany z imienia
• Gertruda – córka Bolesława III Krzywoustego i Salomei, zakonnica w Zwiefalten
• Gertruda – córka Henryka I Brodatego i Jadwigi Śląskiej, ksieni klasztoru w Trzebnicy
• Gertruda – córka Henryka II Pobożnego, żona Bolesława I mazowieckiego
• Gertruda z Meran – królowa Węgier
• Gertruda Saska – królowa Danii
• Gertruda Toskańska – arcyksiężniczka Austrii
• Gertruda Babenberg – księżna czeska, pierwsza żona Władysława II
• Gertruda Babenberg – księżniczka austriacka z dynastii Babenbergów
• Gertruda austriacka – księżna Mödling, tytularna księżna Austrii i Styrii
• Gertrude Baines – Amerykanka; w okresie od 2 stycznia do 11 września 2009 była najstarszą osobą świata o zweryfikowanej dacie urodzin
• Gertrud Bäumer – niemiecka działaczka ruchu kobiet, polityk, pisarka
• Gertrude Baumstark – rumuńska szachistka od roku 2004 reprezentująca Niemcy
• Gertrude Bell – brytyjska podróżniczka, pisarka, alpinistka, doradca polityczny i archeolog; wraz z Thomasem Edwardem Lawrence’em wywarła duży wpływ na powstanie Iraku
• Gertruda Czarnecka – polska polityk, posłanka na Sejm PRL VIII kadencji
• Gertrude Elion – amerykański lekarz farmakolog; laureatka Nagrody Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny
• Gertrud Gabl – była austriacka narciarka alpejska, zwyciężczyni Pucharu Świata
• Gertruda von Hohenberg – królowa Niemiec
• Gertruda Kilos – polska lekkoatletka
• Gertruda z Nijvel – frankijska arystokratka z rodu Pippinidów żyjąca w VII w., ksieni klasztoru benedyktyńskiego, święta Kościoła katolickiego
• Gertruda Orlacz – polska polityk, posłanka na Sejm PRL IX kadencji
• Gertruda z Komorowskich Potocka – pierwsza żona Stanisława Szczęsnego Potockiego
• Gertrude Pritzi – była austriacka tenisistka stołowa, pięciokrotna mistrzyni świata
• Gertrud Scholtz-Klink – przywódczyni nazistowskiej organizacji kobiecej w III Rzeszy
• Gertruda von Sulzbach – królowa Niemiec
• Gertrude Stein – amerykańska pisarka, poetka i feministka
• Gertruda Szalsza – polska aktorka teatralna i filmowa
• Gertruda Szumska – polska polityk, nauczycielka matematyki, posłanka na Sejm IV kadencji
• Gertruda Uścińska - prezes ZUS, od 2016
• Gertrude Vanderbilt Whitney (1875–1942) – amerykańska rzeźbiarka, mecenas i kolekcjonerka sztuki, założycielka w 1930 roku muzeum swego imienia

Zobacz hasło Gertruda w Wikisłowniku

• (710) Gertrud – planetoida
• Archikatedra św. Gertrudy w Utrechcie
• Gertrudów – miejscowość w Polsce
• Kościół św. Gertrudy w Hamburgu
• Maulévrier-Sainte-Gertrude – miejscowość we Francji
• Stary kościół św. Gertrudy w Rydze