Gujawa
 Morfologia (Psidium guajava) | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | gujawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Psidium L. Sp. Pl. 1: 470. 1753 | |
Gujawa, gruszla (Psidium L.) – rodzaj obejmujący około 100 gatunków roślin tropikalnych z rodziny mirtowatych, znany też pod nazwami guawa, gwajawa, gojawa[3], psydia[4]. Rośliny te występują na Karaibach, w Ameryce Środkowej i w północnej części Ameryki Południowej.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Drzewa lub krzewy o wysokości 6–10 m.
- Liście
- Owalne, długości 5–15 cm.
- Kwiaty
- Białe, z pięcioma płatkami i licznymi pręcikami.
- Owoce
- Jadalne, o kształcie okrągłym lub gruszkowatym (średnica 3–10 cm), cienka i delikatna skórka, barwa – jasnozielona, żółta, czerwona lub różowa. Miąższ owocu jasny lub czerwonawy o silnym i charakterystycznym zapachu z małymi twardymi nasionami.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj należący do podrodziny Myrtoideae, rodziny mirtowatych (Myrtaceae Juss.), która wraz z siostrzaną grupą Vochysiaceae wchodzi w skład rzędu mirtowców (Myrtales). Rząd należy do kladu różowych (rosids) i w jego obrębie jest kladem siostrzanym bodziszkowców[2].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Myrtinae Burnett., rodzina mirtowate (Myrtaceae Juss.), rodzaj gruszla (Psidium L.)[5].
- Wykaz gatunków według The Plant List[6]
Wartości odżywcze
[edytuj | edytuj kod]Jadalne owoce gujawy pospolitej mają bardzo wysoką zawartość witaminy C (ok. pięć razy większą, niż pomarańcze). Zmniejsza się ona o około 20%, jeśli owoc jest zakonserwowany w syropie. Miąższ i nasiona owocu są też dobrym źródłem pektyny[7].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- Niektóre gatunki są uprawiane w wielu krajach tropikalnych ze względu na swoje owoce, które spożywa się na surowo lub używa do przygotowywania rozmaitych deserów, a także galaretek, soków, dżemów i słodyczy[8]. Z guawy przyrządza się także herbatę (owoce i liście).
- Liście tej rośliny mają także właściwości lecznicze (działanie przeciwbiegunkowe i przeciwbakteryjne).
- Liście i kora w medycynie ludowej są używane jako środek na dyzenterię.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-21] (ang.).
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Psidium. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
- ↑ Psidium. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-03-10]. (ang.).
- ↑ Tom Sanders (red.), Czy wiemy, co jeść? Co pomaga a co szkodzi, 1997, s. 143, ISBN 83-905429-9-4.
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.